چگونه قلب می‌تواند به صورت مداوم ضربان داشته باشد و خون را پمپ کند و خسته نشود؟
همانطور که اکثرا می‌دانیم، قلب تلمبه‌ای است که خون را در بدن به حرکت در آورده و حیات را امکان‌پذیر می‌سازد. اما قلب تلمبه‌ای شگفت‌انگیز است. با هر ضربان قلب، در حدود چند خون به خارج فرستاده می‌شود. در ظرف یک روز در حدود 10000 liter خون به رگ‌های بدن تلمبه می‌شود و این مقدار در طول یک دوره متوسط زندگی 250000000 liter می‌باشد.
هر ضربان قلب انسان در حدود 8/0 ثانیه طول می‌انجامد. قلب در حدود صد هزار بار در روز ضربان داشته و نیز به همین اندازه در بین ضربان‌ها استراحت می‌کند. بنابراین مدت استراحت قلب در طول روز 6 ساعت می‌باشد.
حال، آنچه را که ضربان قلب می‌نامیم یک عمل انقباض و یک زمان استراحت است. در طی عمل انقباض خون به خارج قلب تلمبه شده و در طول زمان استراحت، خون تازه وارد قلب می‌شود. اما این عمل به آسانی انجام نمی‌شود و نمی‌توان بعنوان مثال آنرا مانند باز و بسته شدن مچ دست تصور نمود.
بوسیله استفاده از عضلات، ما خود را با اسید لاکتیک آلوده نموده و احساس خستگی می‌کنیم. موارد دیگری در بدن وجود دارد که باعث می‌شود، احساس خستگی کنیم. این‌ها سموم خستگی‌آور نام داشته و در هنگام فعالیت عضلانی، در بدن ایجاد می‌شوند. خون، این سموم را انتقال داده، بطوریکه نه تنها عضلات، بلکه تمام بدن، بخصوص مغز احساس خستگی می‌کند.
یک آزمایش جالب نشان می‌دهد که چگونه اسید لاکتیک و سموم، با خستگی در ارتباطند. سگی را به کار واداشته تا زمانیکه خسته شود و از فرط خستگی به خواب رود. سپس خون این سگ به سگ دیگری که سرزنده و چالاک است، ترزیق عمل انقباض بصورت یک موج است که از ته قلب شروع و به سمت بالا بطرف نوک قلب ادامه می‌یابد. چه چیز موجب تداوم ضربان قلب می‌شود؟ آیا محرک عمل انقباض و استراحت در جای دیگریست، آیا از خود قلب ناشی می‌شود؟ این مسئله یکی از پیچیده‌ترین سوالات در زیست‌شناسی است و تا حد زیادی هنوز ناشناخته مانده است. بیائید به آزمایش جالبی که صد‌ها سال است انجام می‌گیرد، اشاره کنیم.
فرض کنیم یک تخم مرغ را گرفته و در حدود ۲6 ساعت مرغی را روی آن خوابانده‌اید. حال می‌توان تخم مرغ را باز کرد و با یک عدسی درشت نما، سلول‌هایی را که بعدا قلب جوجه را تشکیل می‌دهند، مطالعه نمود. خواهید دید که این سلول‌ها در حال ضربانند، حتی قبل آنکه به قلب کامل تبدیل شدند عمل ضربان در آنها آغاز شده است. در حال تصور کنید که این توده سلولی را برداشته و در یک وسیله آزمایشگاهی قرار داده تا رشد کند. اگر قلب در حال رشد را به 6 قسمت ببرید، هر قسمت عمل انقباض را برای مدت زمانی ادامه می‌دهد. توضیح این مسئله چیست؟ دلیل آنرا نمی‌دانیم ولی بنظر می‌رسد که قلب دارای خصوصیت ویژه‌ای از نظر انقباض خود بخود می‌باشد. و یکی از رموز حیات؛ تداوم ضربان قلب، بصورت یک راز باقی مانده است.
