چرا به «مه مغزی» دچار می‌شویم و نمی‌توانیم فکری شفاف داشته باشیم؟ چگونه آن را شکست بدهیم؟

اگر در دوران همه‌گیری ویروس کرونا سعی کردید روشن و شفاف فکر کنید و تصمیم بگیرید ولی موفق نشدید؛ ممکن است به پدیده «مه مغزی» دچار شده باشید و تنها فردی در دنیا نیستید که این شرایط برایش به وجود آمده است.

در این مطلب می‌خواهیم با کمک یک متخصص مغز و اعصاب بررسی کنیم «مه مغزی» چیست و چگونه به وجود می‌آید و روش‌های شکست و عبور از آن چیست؟

«سابینا برنان»؛ متخصص مغز و اعصاب در کتاب اخیر خود به نام «Beating brain fog» می‌گوید: «مه مغزی مجموعه‌ای از علائم است که باعث از بین رفتن وضوح ذهنی می‌شود و دائما افکاری مبهم وجود دارد.»

در حالی‌که هیچ آماری از شیوع «مه مغزی» در دست نیست؛ دکتر «برنان» تاکید دارد که نزدیک به ۶۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان از این اختلال شناختی رنج می‌برند. یکی از علائم واضح «مه مغزی» عدم توانایی در شفاف اندیشیدن و تصمیم‌گیری است که باعث ناتوانی ذهنی فرد می‌شود و در دوران طولانی پاندمی ویروس کرونا به وفور دیده می‌شود.

حتی ممکن است شما ویروس کرونا نگرفته باشید ولی به «مه مغزی» دچار شوید یا اینکه در آینده این اختلال عملکردی ذهن به سراغ شما بیاید. بهتر است با این پدیده بیشتر آشنا شوید و روش‌های شکست آن را بدانید.

مغز الگوها را دوست دارد

به گفته دکتر برنان، یکی از دلایل اصلی بروز «مه مغزی»، نداشتن زندگی عادی و روتین همیشگی است. پیش از پاندمی کرونا، حدود ۴۰ درصد رفتارها و عملکرد روزانه ما عادی و روتین بود که برای مغز یک ضرورت و نیاز اساسی است.

مغزها به الگوها متکی هستند و روندهای روتین را دوست دارند. مغز عضوی با مصرف انرژی بسیار بالا است. حدود یک چهارم انرژی مواد مغذی که وارد بدن ما می‌شود توسط مغز مصرف خواهد شد. قشری از مغز که به نام «بخش تفکری مغز» بزرگ‌ترین مصرف‌کننده انرژی است. چون مغز به طور دائم در حال بررسی الگوها است و انرژی می‌سوزاند.

بنابراین، مغز می‌تواند رفتارهای خودکار و روتین را با مصرف انرژی بسیار پایین‌تر انجام دهد. قسمت متفکر مغز فقط در آغاز و پایان یک فعالیت انرژی مصرف می‌کند و در حین فعالیت نیازی به فشار و عملکرد بالا ندارد.

انجام کارهای روتین و عادی زندگی برای مغز خیلی راحت و بی‌دردسر هستند. به همین دلیل، بسیاری از افراد دوست دارند بیشتر کارهای روزانه خود را به طور روتین و تکراری انجام دهند تا فشار زیادی بر ذهن و مغزشان وارد نیاید و خسته نشوند. در غیر این صورت، باید افراد غرق در تفکر و فعال و انفعال شوند که انرژی زیادی مصرف می‌کند.

برنامه‌های صبحگاهی

دکتر برنامه می‌گوید بسیاری از ما پیش از پاندمی کرونا، یک برنامه صبحگاهی عادی داشتیم. بنابراین تا پیش از رسیدن به دفتر کار در ساعت ۹:۳۰ دقیقه صبح هیچ استرس و فشار یا درگیری آگاهانه ذهنی روی مغز نداشتیم.

اما ویروس کرونا باعث شد این روال‌های عادی برهم بخورند و مردم از همان خانه درگیر چالش‌هایی مانند یافتن مکان مناسبی برای کار، یافتن انگیزه برای لباس پوشیدن، خوابیدن در زمان مناسب، انجام متفاوت کارها در خانه و بدون همکاران شوند.

در این دوران، رفتارهای نامنظمی از مردم سر می‌زند و این باعث برهم خوردن الگوهای روتین مغزی می‌شوند و شناسایی آن‌ها برای ذهن دشوار است.

این متخصص مغز و اعصاب می‌گوید مغز واقعا تحت تاثیر این مسئله قرار گرفته است و دیگر قدرتی برای کارهای شناختی ندارد یا انرژی بسیار کمی برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و تصمیم‌گیری شفاف و واضح دارد.

دکتر برنان می‌گوید اولین قدم اصلی برای غلبه بر «مه مغزی»، بازگرداندن روال‌ها است. پیشنهاد می‌شود مردم برای کار در خانه لباس‌هایی بپوشند که هنگام کار در دفتر به تن داشتند؛ سعی در بیرون رفتن از خانه کنند؛ حتی اگر دور بلوک محل زندگی خود پیاده‌روی کرده و دوباره به خانه بازگردند.

کمبود خواب

دکتر برنان می‌گوید «مه مغزی» یک بیماری، اختلال یا نقص نیست؛ بلکه نشانه چیزی است که می‌تواند سلامتی انسان را به خطر بیندازد و نشات گرفته از سبک زندگی باشد؛ مثلا کمبود و بی‌خوابی منجر به بروز «مه مغزی» می‌شود.

او می‌گوید خواب کافی می‌تواند تا حدود زیادی آثار «مه مغزی» را از بین ببرد و اجازه دهد مغز شما قدرت شفاف اندیشیدن و تصمیم‌گیری را داشته باشد. چون خواب خوب و کافی به مغز اجازه می‌دهد سموم را دفع کند. همانند تمیز کردن خیابان‌ها در شب؛ هنگامی که هیچ ترافیکی در آن‌ها وجود ندارد.

چیزی که مغز نیاز دارد این است که در یک بازه زمانی اصلا درگیر عملکردهای شناختی نشود تا قدرت و زمان لازم برای پاک‌سازی و تمیز کردن را داشته باشد.

یک روش ساده تشخیص اینکه به اندازه کافی خواب رفتید یا خیر؛ این است که اگر احساس می‌کنید بیش از حد بیداری می‌کشید و خواب‌آلوده هستید. وقتی ماده شیمیایی «آدنوزین» که باعث خواب‌آلودگی ما می‌شود؛ به طور کامل از بدن پاک نشود؛ شما احساس کمبود خواب دارید.

علاوه بر خواب خوب و کافی، ورزش برای غلبه بر «مه مغزی» بسیار مفید است. چون پروتئینی به نام «نوروتروفیک» از مغز آزاد می‌کند و باعث رشد سلول‌های مغزی و اتصالات آن‌ها می‌کند و قدرت ذهن افزایش پیدا خواهد کرد.