فریب و ترفند ماهی‌های مرکب برای یافتن جفت و در عین حال برانگیخته نکردن خشم ماهی‌های نر دیگر!

هر موجود زنده‌ای برای بقا حداکثر کوشش خود را می‌کند و به هر وسیله‌ای متوسل می‌شود، و همین موجب می‌شود که فریبکاری میان موجودات زنده بسیار شایع باشد.

اگر رفتار فریبکارانه به حیوانی کمک کند از شر شکارگر‌ها در امان باشد یا بتواند جفت بیابد، می‌توانید مطمئن باشید آن جانور فریبکار خواهد بود. نمونه مورد علاقه خودم در روش‌های فریبکارانه، جفت‌یابی راهبردی است که برخی گونه‌های پرندگان و ماهی‌ها دارند و در آن، بعضی نر‌ها وانمود می‌کنند که ماده‌اند.

در این گونه‌ها، نر‌هایی که آن اندازه بزرگ نیستند که با نر‌های دیگر مبارزه کنند در فرایند تکامل به راهبرد تظاهر به ماده بودن رسیده‌اند، که به آن‌ها اجازه می‌دهد همراه ماده‌ها باشند، بدون اینکه با چالشی از جانب نر‌های دیگر مواجه شوند. سپس این نر‌های کوچک مترصد می‌مانند تا در فرصتی مناسب پنهانی جفت‌گیری کنند و به این ترتیب ژن خود را به نسل بعد انتقال می‌دهند، در حالی که در مبارزه با نر‌های بزرگ‌تر علاقه‌مند به همان ماده‌ها هرگز نمی‌توانستند موفق باشند.

شاید خارق العاده‌ترین نمونه این راهکار موردی باشد که کولوم بران و همکارانش در دانشگاه مکواری در میان ماهی‌های مرکب مشاهده کردند. ماهی‌های مرکب می‌توانند رنگ خود را به دلخواه تغییر دهند، و وقتی برای استتار به رنگ محیط درنمی آیند، ماده‌ها اغلب یک الگوی رنگی خاص و‌ نر‌ها الگوی دیگری نشان می‌دهند.

یک روز که بران ماهی‌های مرکب را در آکواریومشان مشاهده می‌کرد متوجه شد یکی از نر‌ها روی نیمی از بدنش که به طرف نر‌ها است الگوی رنگی نر‌ها و روی نیم دیگری که به سوی ماده‌ها است الگوی رنگی ماده‌ها را نشان می‌دهد. این کلک به این نر دورو اجازه می‌داد که با ماده‌ها درآمیزد و در عین حال از حمله نر‌های دیگر در امان باشد.

این گونه فریبکاری‌ها نشان می‌دهد که حیوانات چطور می‌توانند برای دستیابی به اهدافشان متقلب و دغلباز باشند. این مسأله تعجبی ندارد؛ تکامل فارغ از اخلاق است، و حیوانات از هر راهبردی که مؤثر باشد، اتفاده می‌کنند.

کتاب جهش اجتماعی

یافته‌های جدید نظریه تکامل درباره اینکه ما که هستیم و از کجا آمده‌ایم و چه چیزی شادکاممان می‌کند

ترجم: میثم محمد امینی

The Social Leap

The New Evolutionary Science of Who We Are، Where We Come From، and What Makes Us Happy

William von Hippel Harper Wave، USA، 2018

فرهنگ نشر نو