ماموگرافی چیست؟ چطور انجام می‌شود و چه کاربردی دارد؟
ماموگرافی یک تصویر اشعه ایکس از پستان‌ها است که برای غربالگری سرطان پستان استفاده می‌شود. ماموگرافی نقش کلیدی در تشخیص زودهنگام سرطان پستان دارد و به کاهش مرگ و میر ناشی از سرطان پستان کمک می‌کند.
در طول ماموگرافی، پستان‌ها بین دو سطح محکم فشرده می‌شوند تا بافت پستان پخش شود. سپس اشعه ایکس تصاویری سیاه و سفید از پستان‌ها می‌گیرد که روی صفحه کامپیوتر نمایش داده می‌شود و توسط پزشک معاینه می‌شود که به دنبال علائم سرطان است.
ماموگرافی می‌تواند برای غربالگری یا برای اهداف تشخیصی استفاده شود. هر چند وقت یکبار زنان باید ماموگرافی انجام دهند و زمان این کار و میزان تکرار آن بستگی به سن و خطر ابتلا به سرطان پستان دارد.
چرا ماموگرافی انجام می‌شود؟
ماموگرافی تصویربرداری اشعه ایکس از پستان‌ها است که برای تشخیص تومور‌ها و سایر ناهنجاری‌ها انجام می‌شود. ماموگرافی می‌تواند برای غربالگری یا برای اهداف تشخیصی در ارزیابی توده پستان استفاده شود:
-------
علت و عوارض مشکل پزشکی از چیست؟
- ماموگرافی غربالگری ماموگرافی غربالگری برای تشخیص تغییرات بافت پستان در زنانی که هیچ علامت یا علامتی ندارند یا ناهنجاری‌های جدید پستان دارند استفاده می‌شود. هدف این است که سرطان را قبل از مشخص شدن علائم بالینی تشخیص دهیم.
- ماموگرافی تشخیصی. ماموگرافی تشخیصی برای بررسی تغییرات مشکوک پستان، مانند توده جدید پستان، درد پستان ، ظاهر غیر معمول پوست، ضخیم شدن نوک پستان یا ترشح از نوک پستان استفاده می‌شود. همچنین برای ارزیابی یافته‌های غیر طبیعی در غربالگری ماموگرافی استفاده می‌شود. ماموگرافی تشخیصی شامل تصاویر ماموگرافی اضافی است.
زمان شروع غربالگری ماموگرافی
هیچ سن ایده آلی برای شروع غربالگری سرطان پستان وجود ندارد. علاوه بر این، کارشناسان و سازمان‌های پزشکی در مورد زمان شروع ماموگرافی منظم زنان یا اینکه هر چند وقت یکبار باید آزمایشات انجام شود، توافق ندارند. با پزشک خود در مورد عوامل خطر، ترجیحات خود و مزایا و خطرات غربالگری صحبت کنید. با هم می‌توانید تصمیم بگیرید که کدام برنامه ماموگرافی غربالگری برای شما مناسب است.
برخی از دستورالعمل‌های کلی برای شروع غربالگری ماموگرافی عبارتند از:
- زنانی که خطر متوسط ابتلا به سرطان پستان را دارند. بسیاری از زنان در 40 سالگی ماموگرافی را شروع می‌کنند و هر یک تا دو سال یکبار آن را انجام می‌دهند. انجمن سرطان آمریکا به زنان با خطر متوسط توصیه می‌کند که غربالگری ماموگرافی را در سن 45 سالگی تا سن 54 سالگی شروع کرده و سپس هر دو سال یکبار ادامه دهند. گروه ویژه خدمات پیشگیرانه ایالات متحده به زنان توصیه می‌کند هر دو سال یکبار از سن 50 سالگی تا 74 سالگی شروع به غربالگری کنند. با این حال، این گروه‌ها توافق دارند که زنان می‌توانند از 40 سالگی غربالگری را انتخاب کنند.
- زنانی که در معرض خطر بالای سرطان پستان هستند. زنان با خطر بالای سرطان پستان ممکن است با شروع غربالگری ماموگرافی قبل از 40 سالگی از مزایای آن برخوردار شوند. در مورد ارزیابی خطر ابتلا به سرطان پستان با پزشک خود مشورت کنید.
چه چیزهایی خانم‌ها را مستعد ابتلا به سرطان پستان می‌کند؟
برخی از عوامل خطر به ترتیب اهمیت نسبی:
-سن بالا
-اگر اعضای خانواده‌ای درجه یک مبتلا به سرطان پستان داشته باشند
-اگر در پستان دیگر قبلا توده سرطانی داشته باشند
-اگر جهش یا موتاسیون ژنتیکی BRCA-1 یا BRCA-2 داشته باشند
-اگر قبلا پرتودرمانی شده باشند
-اگر نخستین حاملگی‌شان بعد از 30 سالی باشد
-اگر در سن پایین پریود شده باشند
-اگر شیردهی نداشته باشند
-قبلا خود شخص، سابقه سرطان تخمدان، روده بزرگ (کولون) یا رحم (اندومتر) داشته باشد.
عوامل خطرساز ، مانند سابقه خانوادگی سرطان پستان یا سابقه ضایعات پیش سرطانی پستان، ممکن است باعث شوند پزشک توصیه تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) همراه با ماموگرافی کند.
برای غربالگری سرطان پستان در موارد زیر MRI درخواست می‌شود:
– سابقه خانوادگی قوی از نظر سرطان پستان (ریسک ابتلا در طول زندگی بیش از 20-25%)
– افراد حامل موتاسیون یا جهش ژنی BRCA1 یا BRCA2
– وجود BRCA در یکی از افراد درجه اول فردی که خودش بررسی نشده است
– سابقه رادیوتراپی به قفس سینه در 10 تا 30 سالگی
– ابتلای خود فرد یا یکی از افراد درجه اول خانواده به سندرم Li Franumeni، سندرم Cowden، سندرم Bannagan-Riley-Ruvalcaba
در این موارد MRI جایگزین ماموگرافی نمی‌شود، بلکه ماموگرافی نیز انجام می‌گردد.
خطرات ماموگرافی
خطرات و محدودیت‌های ماموگرافی عبارتند از:
- ماموگرافی شما را در معرض اشعه دوز کم قرار می‌دهد. با این حال، دوز آن بسیار کم است و برای اکثر زنان مزایای ماموگرافی معمولی بیشتر از خطرات ناشی از این میزان تابش است.
- ماموگرافی همیشه دقیق نیست: دقت عمل تا حدی به تکنیک مورد استفاده و تجربه و مهارت رادیولوژیست بستگی دارد. عوامل دیگر-مانند سن و تراکم پستان ممکن است منجر به ماموگرافی منفی کاذب یا مثبت کاذب شود.
- تفسیر ماموگرافی در زنان جوان دشوار است. پستان‌هایزنان جوانتر دارای غدد و بافت متراکم همبند بیشتری نسبت به زنان سالمند است و در نتیجه بافت پستان متراکم ایجاد می‌شود که می‌تواند علائم سرطان را پنهان کند. با افزایش سن، بافت پستان چرب‌تر می‌شود و غدد کمتری دارد، بنابراین تفسیر و تشخیص تغییرات در ماموگرافی آسان‌تر می‌شود.
- انجام ماموگرافی ممکن است منجر به آزمایش‌های اضافی شود. در بین زنان در هر سنی، حدود 10 درصد از ماموگرافی‌ها نیاز به آزمایش‌های اضافی دارند، از جمله آزمایش‌های تصویربرداری اضافی مانند سونوگرافی و روش (بیوپسی) برای برداشتن نمونه‌ای از بافت پستان برای آزمایش آزمایشگاهی. با این حال، اکثر یافته‌های غیر طبیعی تشخیص داده شده در ماموگرافی سرطان نیستند.
- ماموگرافی غربالگری نمی‌تواند همه سرطان‌ها را تشخیص دهد. برخی از سرطان‌های تشخیص داده شده توسط معاینه فیزیکی ممکن است در ماموگرافی دیده نشوند. سرطان ممکن است بسیار کوچک باشد یا در ناحیه‌ای باشد که با ماموگرافی مشاهده نمی‌شود، مانند زیر بغل. ماموگرافی از هر 5 مورد سرطان در زنان در یکی سرطان را تشخیص نمی‌دهد.
- همه تومور‌های یافت شده توسط ماموگرافی قابل درمان نیستند. انواع خاصی از سرطان‌ها تهاجمی هستند، به سرعت رشد می‌کنند و زود به سایر نقاط بدن گسترش می‌یابند.
چگونه برای ماموگرافی باید آماده شوید؟
برای آمادگی برای ماموگرافی:
- یک مرکز ماموگرافی دارای مجوز و معتبر را انتخاب کنید.
- آزمایش را برای زمانی برنامه‌ریزی کنید که پستان‌های شما کمترین حساسیت را داشته باشد. اگر یائسگی را پشت سر نگذاشته‌اید، معمولاً هفته بعد از قاعدگی زمان خوبی است. پستان‌های شما به احتمال زیاد هفته قبل و هفته‌ای در طول قاعدگی شما نرم می‌شوند.
- تصاویر ماموگرافی قبلی خود را بیاورید. اگر برای ماموگرافی خود به مرکز جدیدی می‌روید، درخواست کنید که ماموگرافی‌های قبلی را روی سی دی قرار دهید. برای ملاقات خود سی دی را همراه داشته باشید تا رادیولوژیست بتواند ماموگرافی‌های گذشته را با تصاویر جدید شما مقایسه کند.
- قبل از ماموگرافی از دئودورانت استفاده نکنید. از استفاده از دئودورانت، ضد عرق، پودر، لوسیون، کرم یا عطر در زیر بازو‌ها یا روی پستان خود خودداری کنید. ذرات فلزی موجود در پودر‌ها و دئودورانت‌ها می‌توانند در ماموگرافی شما قابل مشاهده باشند و باعث مشکل تشخیصی شوند.
- اگر متوجه شدید که انجام ماموگرافی ناراحت‌کننده است، یک داروی مسکن بدون نسخه را در نظر بگیرید. مصرف یک داروی ضد درد بدون نسخه، مانند آسپرین، استامینوفن یا ایبوپروفن ، حدود یک ساعت قبل از ماموگرافی شما ممکن است ناراحتی آزمایش را کاهش دهد.
چیزی که می‌توانید انتظار داشته باشید
در مرکز آزمایش، یک روپوش به شما می‌دهند و از شما می‌خواهند جواهرات و لباس‌های گردن را از کمر به بالا بردارید. برای سهولت کار، آن روز یک لباس دو تکه بپوشید.
برای خود عمل، شما جلوی دستگاه اشعه ایکس که مخصوص ماموگرافی طراحی شده است می‌ایستید. تکنسین یکی از پستان‌ها را روی سکویی قرار می‌دهد و سکو را بالا یا پایین می‌آورد تا با قد شما مطابقت داشته باشد. تکنسین به شما کمک می‌کند تا سر، بازو‌ها و تنه خود را در موقعیت مناسب قرار دهید.
پستان به تدریج توسط یک صفحه پلاستیکی شفاف به سکو فشرده می‌شود. چند ثانیه فشار داده می‌شود تا بافت پستان پخش شود. فشار مضر نیست، اما ممکن است برای شما ناراحت‌کننده یا حتی دردناک باشد. اگر ناراحتی زیادی دارید، به تکنسین اطلاع دهید.
پستان باید فشرده شود تا ضخامت آن یکنواخت شود و اشعه ایکس به بافت پستان نفوذ کند. این فشار همچنین باعث می‌شود حرکت کاهش یابد و دوز تابش مورد نیاز را به حداقل برساند. در طول مدت کوتاه قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس، از شما خواسته می‌شود که بایستید و نفس خود را حبس کنید.
بعد از آزمون
پس از تهیه تصاویر از هر دو پستان ، ممکن است از شما خواسته شود منتظر بمانید تا تکنسین کیفیت تصاویر را بررسی کند. اگر نما‌ها به دلایل فنی ناکافی هستند، ممکن است مجبور شوید قسمتی از آزمون را تکرار کنید. کل روش معمولاً کمتر از 30 دقیقه طول می‌کشد. پس از آن، می‌توانید لباس بپوشید و فعالیت عادی خود را از سر بگیرید.
نتیجه ماموگرافی
یافته‌های احتمالی عبارتند از:
- رسوب کلسیم (کلسیفیکاسیون) در مجاری و سایر بافت‌ها
- توده‌ها یا توده‌ها
- مناطق نامتقارن در ماموگرافی
- مناطق متراکم فقط در یک پستان یا یک ناحیه خاص در ماموگرافی ظاهر می‌شوند
- ناحیه متراکم جدیدی که از آخرین ماموگرافی ظاهر شده است
کلسیفیکاسیون می‌تواند نتیجه‌ترشحات سلولی، بقایای سلولی، التهاب و ضربه و سایر علل باشد. رسوبات ریز و نامنظم به نام میکروکلسیفیکاسیون ممکن است با سرطان همراه باشد. مناطق بزرگتر و درشت‌تر کلسیفیکاسیون ممکن است ناشی از افزایش سن یا بیماری‌های خوش خیم مانند فیبروآدنوما، تومور خوش خیم پستان باشند. اکثر کلسیفیکاسیون‌های پستان خوش خیم هستند، اما اگر کلسیفیکاسیون در ظاهر نامنظم باشد، تعداد آن‌ها افزایش یافته یا نگران‌کننده به نظر برسد، رادیولوژیست ممکن است تصاویر تشخیصی بیشتری را با بزرگنمایی سفارش دهد.
مناطق متراکم بافتی را نشان می‌دهند که بیشتر غده‌ای است تا چربی، که باعث می‌شود کلسیفیکاسیون و توده‌ها در تشخیص یا تمایز با بافت طبیعی غدد مشکل‌تر شوند. مناطق متراکم نیز می‌توانند نشان دهنده سرطان باشند. مناطق تحریف شده نشان دهنده تومور‌هایی است که ممکن است به بافت‌های مجاور حمله کرده باشند.
اگر رادیولوژیست ناحیه‌های نگران‌کننده را در ماموگرافی تشخیص دهد، آزمایش بیشتر ممکن است شامل ماموگرافی‌های اضافی باشد که به عنوان نمای فشرده‌سازی یا بزرگنمایی شناخته می‌شوند، همچنین تصویربرداری سونوگرافی یا روشی (بیوپسی) برای برداشتن نمونه‌ای از بافت پستان برای پاتولوژی ممکن است لازم شود. در برخی موارد نیاز به استفاده از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی تشخیصی (MRI) در مناطقی است که تصویربرداری فعلی با ماموگرافی یا سونوگرافی منفی است و مشخص نیست چه چیزی باعث تغییر یا ناهنجاری پستان می‌شود.
توجه:
اگر خانمی توده‌ای در پستان احساس کرد یا در معاینه او مشخص شد، نخستین اقدام تشخیصی چییست؟
در این صورت گام اول این است که سونوگرافی بشوید. سونوگرافی می‌تواند بگوید که شما یک توده توپر در پستان دارید یا یک کیست ساده یا یک کیست مشکوک.
اگر شما کیست ساده کوچک و بدون علامتی داشتید، صرفا درمانتان انتظاری است. اما اگر کیست بزرگی داشتیدکه ناراحتی برایتان ایجاد کرده بود، ممکن است پزشک به کمک سوزن، کیست شما را تخلیه کند.
اگر شما توده توپر داشتید باید تکه‌برداری (بیوپسی) یا نمونه‌برداری با سوزن ظریف FNA برای شما انجام شود، تا مشخص شود که توده شما خوش‌خیم یا بدخیم است.
نکته: همیشه سرطان پستان به صورت توده تظاهر پیدا نمی‌کند. اگر پوسته‌ریزی طولانی‌مدت ناحیه هاله دارید، یا مدت زیادی است که پستان شما ملتهب و گرم است و در سن شیردهی نیستید، مشکوک هستید و حتما باید به پزشک مراجعه نمایید.
