کدام ظروف غذاخوری برای استفاده سالم‌ترند؟
رپورتاژ
اگر آشپزی را هنری ببینیم که توسط افراد مختلف به تصویر کشیده می‌شود اثر استفاده از ظروف مناسب برای سرو غذا و ارائه این هنر را نمی‌توانیم نادیده بگیریم. سرو درست غذا می‌تواند رنگ دیگری به این هنر ببخشد و آن را به یک تجربه جذاب و متفاوت تبدیل کند. علاوه بر این انتخاب ظروف مناسب در میزان سالم ماندن مواد غذایی و حفظ خواص آن‌ها هم می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. با توجه به این موضوع انتخاب ظرف برای سرو غذا نیاز به دانش و اطلاعات در مورد نحوه واکنش‌دهی مواد مصرف‌شده به گرما و مواد غذایی دارد.
درحالی‌که ممکن است ظروف آشپزی شیک و زیبا تهیه کنیم، اما حقیقت این است که اکثر ظروف به علت واکنش دادن و ایجاد گازهای سمی و سرطان‌زا می‌توانند مشکل‌ساز باشند، بنابراین مهم است که در وهله‌ی اول شناخت خوبی نسبت به این مسائل داشته باشیم و با توجه به این موارد بهترین ظروف برای سرو غذا را انتخاب کنیم. در این مطلب در خصوص ظروفی صحبت می‌کنیم که سرو غذا در آن‌ها سالم‌تر است.
چه مواد مضری ممکن است در ظروف غذاخوری موجود باشد؟
شاید در مورد دو ماده BPA و سرب که عناصر مضری برای بسته‌بندی و مصرف مواد غذایی هستند شنیده باشید. امروزه تحقیقاتی در مورد اثرات این عناصر بر سلامتی ما وجود دارد که نشان می‌دهند این عناصر می‌توانند خطرات زیادی برای سلامتی انسان داشته باشند. البته بسیاری از افراد استدلال می‌کنند که وقتی از این مواد در مقادیر کم استفاده می‌شود غیر سمی هستند؛ اما واقعیت این است که باید از خرید ظروف غذاخوری که دارای این ماده‌ها هستند اجتناب کنید.
- سرب
سرب یک عنصر بر پایه فلز است و مقدار زیادی از آن در سوخت‌های فسیلی یافت می‌شود و اغلب برای بهبود دوام و مهروموم کردن لعاب و تزئینات ظروف و همچنین روشن و براق شدن لعاب‌های رنگی به کار می‌رود. لازم به ذکر است که گاهی اوقات، سرب در ظروف شیشه‌ای نیز برای افزایش جلوه و شفافیت استفاده می‌شود؛ برای مثال برخی از کریستال‌ها حاوی ۲۴ درصد سرب هستند. تحقیقات نشان می‌دهند که استفاده از ترکیبات حاوی سرب در ظروف می‌تواند برای بزرگسالان، کودکان و زنان باردار خطرناک باشد و در بیشتر موارد باعث تغییرات رفتاری، کم‌خونی و کاهش عملکرد کلیه می‌شود. پس بهتر است تا جای ممکن از خرید ظروف دارای چنین ماده‌ای خودداری کنید.
- BPA
این ماده به‌عنوان یک ترکیب شیمیایی مورداستفاده در تولید پلاستیک پلی کربنات و رزین‌های اپوکسی استفاده می‌شود. درواقع هنگامی‌که غذا را در ظروف پلاستیکی سرو می‌کنید سروکله این ماده پیدا می‌شود. حتی برخی از نوشیدنی‌هایی که در ظروف پلاستیکی سرو می‌شوند هم ممکن است حاوی BPA باشند. استفاده از این ماده به دلیل ایجاد مشکلات ناباروری و قلبی در ظروف غذا ممنوع است.
- کادمیوم
این ماده یکی دیگر از فلزات سمی برای انسان به حساب می‌آید؛ یک فلز طبیعی است که از پوسته زمین به دست می‌آید و همچنین آن را در باتری‌ها هم خواهید یافت. از این ماده در ساخت رنگ‌ها نیز استفاده می‌شود؛ درواقع کادمیوم رنگ‌های روشنی مانند زرد و نارنجی به ظروف دست‌ساز اضافه می‌کند. این فلز نه‌تنها برای انسان ضرر دارد بلکه باعث ایجاد برخی سرطان‌ها و همچنین مسمومیت هم می‌شود.
- فتالات‌ها
فتالات‌ها ماده‌هایی هستند که باعث نرم شدن محصولات پلاستیکی می‌شوند. از این ماده بیشتر در اسباب‌بازی‌های کودکان، ظروف پلاستیکی غذا و حتی لوازم‌آرایشی استفاده می‌شود. در اروپا این عنصر به‌عنوان عنصری که موجب مشکلات رشد نوزاد شده است شناخته می‌شود.
ظروف غذاخوری معمولی موجود در بازار
بعد از اینکه با مواد مضر موجود در ظروف غذاخوری آشنا شدیم، بهتر است با انواع ظروف موجود در بازار که با سلامت انسان سازگارند و حاوی هیچ‌یک از این مواد نیستند نیز آشنا شویم. بیشتر ظروف غذاخوری که در بازار پیدا می‌کنید از شیشه، ملامین، سرامیک یا چینی ساخته شده‌اند که در ادامه هرکدام را بررسی خواهیم کرد.
- ملامین
ملامین با استفاده از پلاستیک سخت ساخته می‌شود؛ بنابراین ساختار کلی آن مواد تشکیل‌دهنده پلاستیک است. قبلا توضیح دادیم که مواد پلاستیکی ممکن است حاوی سموم BPA باشند، بنابراین بهتر است از خرید ظروفی که دارای این ماده هستند اجتناب کنید. اما نکته اینجاست که ملامین با فرمالدهید ترکیب می‌شود و نوعی پلاستیک سخت است. به همین دلیل ضرر آن کاهش پیدا می‌کند و حتی در زمان سرو غذای گرم در این ظروف نیز مشکلی برای انسان پیش نخواهد آمد. البته توصیه می‌شود که غذای گرم را برای مدت طولانی در این ظروف نریزید و از آن‌ها برای سرو میوه، ژله و… در میهمانی‌ها استفاده کنید.
- سرامیک
ظروف سرامیک معمولا کیفیت بالایی دارند و امروزه نیز طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند؛ اما مشکل این است که اکثر سرامیک‌ها حاوی سرب و کادمیوم هستند که باعث می‌شوند این ظروف مناسب سرو غذا نباشند. این امر به‌ویژه هنگامی‌که سرامیک لعاب و رنگ‌آمیزی شده است بیشتر می‌شود. توجه داشته باشید که این مشکل اغلب در ظروف سرامیکی ارزان‌قیمت که توسط برندهای نامعتبر ساخته شده‌اند دیده می‌شود. کارخانه‌های معتبر سرامیک را با موادی ترکیب می‌کنند که اثر این ترکیبات را از بین می‌برد؛ به همین دلیل هنگام خرید ظروف سرامیکی مراقب باشید تا جنسی را بخرید که از این نظر مشکلی نداشته باشد.
- ظروف چینی
ظروف چینی از خاک رس ساخته شده‌اند و به همین دلیل می‌توان آن‌ها را سالم‌ترین ظروف برای سرو غذا دانست. خاک رس زمانی که در معرض دمای بالا قرار می‌گیرد سخت می‌شود تا ظروف زیبای چینی ساخته شوند. توجه داشته باشید که کیفیت این ظروف نیز متفاوت است و برای اطمینان از سالم بودن آن‌ها باید از یک برند معتبر چینی خرید کنید.
- شیشه
شیشه به‌طور گسترده‌ای در سراسر جهان مورداستفاده قرار می‌گیرد، اما طبق تحقیقات انجام‌شده توسط دکتر ترنر از دانشگاه پلیموث، برخی از شیشه‌ها حاوی ماده سرب هستند. این امر مخصوصا درصورتی‌که شیشه با استفاده از کریستال سرب ساخته شده باشد، مشهود است. بنابراین بسیار مهم است که هنگامی‌که ظروف غذاخوری می‌خرید به این موضوع توجه کنید.
هنگام خرید ظروف غذاخوری باید به چه مواردی دقت کرد؟
با توجه به اطلاعاتی که تا الان بررسی شد متوجه شدیم که بیشتر ظروف غذاخوری می‌توانند حاوی عناصر سمی باشند که به شکل رنگ یا لعاب در ظروف یافت می‌شوند. بنابراین هر زمان که می‌خواهید ست غذاخوری بخرید، باید مراقب این موضوع باشید تا بتوانید بهترین ظروف موجود را خریداری کنید. برای اجتناب از ایجاد مشکل می‌توانید ویژگی‌های زیر را بررسی کنید تا بتوانید ظروف غذاخوری که دارای مواد مضر کمتری باشند را انتخاب و خریداری کنید.
۱- آیا ظروف غذاخوری شما در برابر سایش مقاوم هستند؟
سوال اینجاست که آیا ظروف غذاخوری شما در رده ظروف ضد خش قرار می‌گیرند یا خیر؟ به یاد داشته باشید، اگر ظروف غذاخوری به‌راحتی خراشیده شوند، به‌احتمال‌زیاد لعاب یا ذرات آن‌ها به غذای شما نفوذ خواهند کرد. این شرایط به این معنا است که در ظروف شما از لعاب مات به‌جای لعاب براق استفاده شده است.
۲- آیا ظروف غذای شما در برابر مواد اسیدی مقاوم هستند؟
بعضی از ظروف در برابر مواد اسیدی مقاوم نیستند؛ اگر این ظروف تحت تاثیر مواد و غذاهای اسیدی قرار گیرند، احتمالا مقداری از سموم وارد غذای شما می‌شود. برای اینکه متوجه شوید آیا ظرف شما تحت تاثیر قرار می‌گیرد یا نه، می‌توانید یک پوست پرتقال را در بشقاب فشار دهید و یک شبانه‌روز بگذارید این ترکیب در بشقاب باقی بماند. اگر صبح روز بعد تغییری در رنگ پیدا شود، این موضوع را تایید می‌کند و این ظروف برای استفاده مناسب نیستند.
۳- آیا هنگام استفاده از شوینده‌های قلیایی مخصوص ماشین ظرفشویی، تغییری در ظروف شما ایجاد می‌شود؟
اگر ظروف غذاخوری هنگام استفاده از مواد شوینده مخصوص ماشین ظرفشویی تحت تاثیر قرار نگیرند، می‌توان این‌گونه برداشت کرد که استفاده از آن‌ها بی‌خطر است. ظروف چینی معمولا در ماشین ظرفشویی تغییر رنگ نمی‌دهند و خط و خش نمی‌افتند؛ به همین دلیل انتخاب بسیار مناسبی برای سفره غذای شما خواهند بود.
۴- آیا ظروف غذاخوری تحت تاثیر شوک حرارتی قرار می‌گیرند؟
به این موضوع توجه کنید که ظروف غذاخوری شما تغییرات مستقیم حرارت را چگونه تحمل می‌کند. برای این کار بررسی کنید که آیا لعاب ظرف شما در حال جدا شدن است یا خیر؛ اگر لعاب آن به‌راحتی جدا می‌شود این ظرف مناسب نخواهد بود. ظروف غذاخوری باکیفیت و خوب باید بدون ترک خوردن یا جدا شدن لعاب در ماکروویو و ماشین ظرفشویی قابل استفاده باشند.
کدام ظروف غذاخوری برای استفاده بهتر هستند؟
ظروف چینی و سرامیکی از انواع ظروفی هستند که به داشتن استحکام معروف‌اند، اما نباید فراموش کرد که این ظروف شکستنی هستند و اغلب از آن‌ها در ساخت کاشی، ظروف و مجسمه‌ها استفاده می‌شود. درواقع قطعات سرامیکی نسبت به ظروف چینی چگالی کمتری دارند، آب بیشتری را جذب می‌کنند و همین امر آن‌ها را به ظروفی مناسب برای استفاده در شرایطی که کم‌تر نیاز به استفاده روزانه دارید، تبدیل می‌کند؛ اما انواع ظروف و سرویس چینی می‌توانند درنهایت شیک بودن تا حد زیادی به نیاز شما پاسخ بدهند و مناسب سرو غذا باشند.
منبع: چینی تقدیس