معرفی فیلم آخرین پادشاه اسکاتلند – نقد، تحلیل و خلاصه داستان – The Last King of Scotland 2006

کارگردان: کوین مک دونالد. بازیگران: فارست ویتاکر. جیمز مکاوی. کری واشینگتن. گلیین اندرسن و سیمون مک برنی. 120 دقیقه.

آخرین پادشاه اسکاتلند، برخلاف عنوان گمراه‌کننده‌اش، فیلمی است دربارهٔ عیدی امین، دیکتاتور سابق اوگاندا. این جبّارِ آفریقایی که زمانی حقوق بگیر دولت انگلستان بود و بعدها به دشمن درجه اول این کشور بدل شد، سال 1971 در پی یک کودتای نظامی، میلتون اوبوته را سرنگون کرد و رهبر اوگاندا شد. دورهٔ حکمرانی امین هشت سال به درازا کشید. او طی این مدت 300 هزار تن از مردم اوگاندا را کشت و باعث فرار دهها هزار تن دیگر به کشورهای همسایه شد. امین عاقبت تدر سال 1979 در پی مداخلهٔ نظامی تانزانیا، سقوط کرد و به عربستان سعودی گریخت. وی سه سال پیش در هفتاد و شش سالگی در تبعید درگذشت.

عیدی امین یکی از بیاد ماندنی‌ترین دیکتاتورهای تاریخ جهان است. انگلیسی‌ها هرگز ماجرای آن چند تاجر انگلیسی را که عیدی امین شخصاً اقدام به شکنجهٔ آنها کرد فراموش نخواهند کرد. عیدی امین همچون یک رهبر کاریزماتیک و محبوب در کشور به قدرت رسید، اما به مرور زمان دستخوش جنون قدرت شد و صدها هزار تن را به کشتن داد. امین نمونهٔ بارز سیاستمدارانی است که به جنون سوء ظن مبتلا شدند و قدرت باعث تباهی آنها شد.

در فیلم آخرین پادشاه اسکاتلند، نقش عیدی امین را فارست ویتاکر بازی کرده؛ و عجب بازی زیبایی. در پایان فیلم تصاویری مستند از عیدی امین به نمایش درمی‌آید. کافی است این عیدی امین واقعی را با عیدی امین فارست ویتاکر مقایسه کنید تا پی ببرید که فاصلهٔ میان این دو تا چه حد اندک است.

البته کاراکتر عیدی امین در فیلم آخرین پادشاه اسکاتلند در محور قصه قرار ندارد. احیاناً اگر این دیکتاتور خود بزرگ‌بین زنده بود و خبردار می‌شد فیلمی درباره‌اش ساخته‌اند که وی در مرکز قصه قرار ندارد، به شدت عصبانی می‌شد. قصهٔ فیلم از نگاه یک خارجی، یک اسکاتلندی، بیان می‌شود.

نیکلاس کارگان (جیمز مکاوی) یک جوان اسکاتلندی است که اخیراً از دانشگاه پزشکی فارغ التحصیل شده است. نیکلاس برای رهایی از چنگال پدر سلطه‌جویش، اسکاتلند را به سوی اوگاندا ترک می‌کند. نیکلاس سال 1971 وارد اوگاندا می‌شود. در این هنگام عیدی امین کودتا می‌کند و قدرت را در اوگاندا از آن خود می‌سازد. امین رهبر محبوبی است که طرفداران زیادی در بین مردم دارد. مردم اوگاندا تصور می‌کنند که این رهبر کاریزماتیک وضع زندگی و معیشت آنها را بهبود خواهد بخشید. امین بر اثر یک حادثهٔ رانندگی مجروح می‌شود. اطرافیان وی تلاش می‌کنند پزشکی را برای مداوای پای مجروح امین پیدا کنند. نیکلات بر حسب تصادف نزدیکترین پزشک به محل حادثه است. او را نزد امین می‌برند و بلافاصله رابطهٔ دوستانه‌ای میان رهبر اوگاندا و این پزشک جوان اسکاتلندی برقرار می‌شود.

امین به نیکلاس پیشنهاد می‌کند که پزشک مخصوص و مشاور وی باشد. نیکلاس که تحت تأثیر رفتار و منش جذاب امین قرار گرفته این پیشنهاد را می‌پذیرد. امین لقب «آخرین پادشاه اسکاتلند» را روی نیکلاس می‌گذارد (عیدی امین علاقهٔ خاصی به اسکاتلندی ها داشت و معتقد بود که مردم این کشور توسط انگلستان سرکوب شده‌اند‍‍!) نیکلاس در ابتدا از زندگی در اقامتگاه امین لذت می‌برد اما تدریجاً متوجه می‌شود که در بد مخمصه‌ای گرفتار شده است. هر چه که می‌گذرد جنون سوءظن و خوی جنایتکارانهٔ امین شدت بیشتری می‌گیرد. مسئلهٔ دیگر، رابطهٔ دوستانهٔ نیکلاس با یکی از همسران سابق امین (کری واشینگتن) است. نیکلاس برای فرار از این مخمصه به کمک نیاز دارد. حکومت بریتانیا آمادهٔ کمک است اما این کمک بهایی دارد…

برخی از منتقدان آخرین پادشاه اسکاتلند را با فیلم هتل روآندا (2006) مقایسه کرده‌اند. این دو فیلم آثاری موفق و تأثیرگذار دربارهٔ حوادث سرنوشت‌ساز و خشونت‌بار در دو کشور آفریقایی بروندی و اوگاندا هستند. کسانی که تحمل تماشای صحنه‌های خشن و خونین را ندارند. بهتر است فیلم آخرین پادشاه اسکاتلند را تماشا نکنند. یکی از صحنه‌های بیادماندنی اما آزاردهندهٔ فیلم صحنه‌ای است که در آن مأموران امین یکی از افرادی را که به رئیس‌شان خیانت کرده، شکنجه می‌دهند.

آخرین پادشاه اسکاتلند حکایتگر این قصهٔ تکراری است که چگونه یک رهبر محبوب و مردمی به جباری مستبد و خونریز مبدل شد. این، فیلمی است دربارهٔ جذابیت مرگبارِ رهبرانِ کاریزماتیک؛ و ایضاً فیلمی دربارهٔ همهٔ کسانی که به دبکتاتورها خدمت می‌کنند. این فیلم را کوین مک دونالد ساخته که کارهای قبلی‌اش عمدتاً در حیطهٔ فیلم‌های مستند بوده است. پیتر مورگان، یکی از دو فیلمنامه‌نویس آخرین پادشاه اسکاتلند نیز همان کسی است که فیلمنامهٔ ملکه را نوشته است. مورگان و جرمی براک فیلمنامه آخرین پادشاه اسکاتلند را از روی رمانی به قلم ژیل فودن اقتباس کرده‌اند.