آیا تشنج ناشی از تب منجر به صرع یا ایجاد عوارض هوشی در کودکان مبتلا می‌شود؟ آیا مصرف داروی پیشگیرانه بعد از یک نوبت تب و تشنج لازم است؟

تشنج ناشی از تب، تشنجی در کودک است که در اثر تب ایجاد می‌شود. تب اغلب ناشی از عفونت است. تشنج‌های ناشی از تب در کودکان کم سن و سالمی که رشد طبیعی دارند و قبلاً هیچ علامت عصبی نداشته‌اند رخ می‌دهد. بیشترین شیوع آن بین ۶ ماهگی تا ۶ سالگی است.

هنگامی که کودک شما تشنج تب دارد می‌تواند ترسناک باشد. خوشبختانه، تشنج‌های ناشی از تب معمولاً بی‌خطر هستند، فقط چند دقیقه طول می‌کشند و معمولاً نشان‌دهنده یک مشکل جدی سلامتی نیستند.

علائم

معمولاً کودکی که تشنج ناشی از تب دارد، لرزش همه بدن و هر دو سوی آن را پیدا می‌کند و هوشیاری خود را از دست می‌دهد. گاهی اوقات، کودک ممکن است به جای لرزش اندام‌ها، سفتی اندام پیدا کند یا فقط در یک ناحیه از بدنش تکان بخورد.

تشنج‌های ناشی از تب به دو دسته ساده یا پیچیده طبقه‌بندی می‌شوند:

• تشنج‌های ساده تب دار. این رایج‌ترین نوع از چند ثانیه تا ۱۵ دقیقه طول می‌کشد. تشنج‌های ساده تب در یک دوره ۲۴ ساعته عود نمی‌کنند و مختص یک قسمت از بدن نیستند.
• تشنج پیچیده تب. این نوع بیش از ۱۵ دقیقه طول می‌کشد، بیش از یک بار در ۲۴ ساعت رخ می‌دهد یا فقط اندام‌های یک طرف بدن را درگیر می‌کنند.

تشنج‌های ناشی از تب اغلب در عرض ۲۴ ساعت پس از شروع تب رخ می‌دهد اما می‌توانند اولین علامت بیماری کودک هم باشند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

پس از اولین تشنج تب کودک خود، حتی اگر تنها چند ثانیه طول بکشد، در اسرع وقت به پزشک کودک خود مراجعه کنید. اگر تشنج بیش از پنج دقیقه طول کشید یا با موارد زیر همراه بود، با آمبولانس تماس بگیرید تا کودکتان را به اورژانس ببرند:

• استفراغ
• گردن سفت
• مشکلات تنفسی
• خواب آلودگی شدید

علل

معمولاً دمای بدن بالاتر از حد طبیعی باعث تشنج ناشی از تب می‌شود. حتی تب با درجه پایین نیز می‌تواند باعث تشنج تب شود.

عفونت

تب‌هایی که باعث تشنج ناشی از تب می‌شوند معمولاً به دلیل عفونت ویروسی و کمتر به دلیل عفونت باکتریایی ایجاد می‌شوند. به نظر می‌رسد که ویروس آنفولانزا (آنفولانزا) و ویروسی که باعث روزئولا می‌شود، که اغلب با تب بالا همراه است، بیشتر با تشنج‌های ناشی از تب همراه است.

تشنج بعد از واکسیناسیون

خطر تشنج ناشی از تب ممکن است پس از برخی واکسیناسیون‌های دوران کودکی افزایش یابد. این‌ها شامل واکسن دیفتری، کزاز و سیاه سرفه و واکسن سرخک، اوریون، سرخجه است. یک کودک ممکن است پس از واکسیناسیون تب خفیف پیدا کند. توجه کنید که تب، نه واکسن، باعث تشنج می‌شود.

عوامل خطر

عواملی که خطر ابتلا به تشنج ناشی از تب را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• سن پایین . بیشتر تشنج‌های تب در کودکان بین ۶ ماه تا ۶ سال اتفاق می‌افتد و بیشترین خطر بین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی وجود دارد.
• سابقه خانوادگی. در برخی خانواده‌ها استعداد ابتلا به تشنج ناشی از تب بیشتر است. علاوه بر این، محققان چندین ژن را با حساسیت به تشنج ناشی از تب مرتبط کرده‌اند.

عوارض

بیشتر تشنج‌های ناشی از تب هیچ اثر ماندگاری ندارند. تشنج‌های ساده ناشی از تب باعث آسیب مغزی، ناتوانی ذهنی یا ناتوانی‌های یادگیری نمی‌شوند و به این معنی نیست که فرزند شما یک اختلال زمینه‌ای جدی‌ دارد.

تشنج ناشی از تب، تشنج برانگیخته است و تنها ۲ تا ۳ درصد کسانی که تب و تشنج داشته‌اند، در آینده صرع خواهند داشت.

تشنج‌های مکرر تب

شایع‌ترین عارضه احتمال تشنج‌های تب دار بیشتر است. خطر عود بیشتر است اگر:

• اولین تشنج کودک شما ناشی از تب خفیف بود.
• تشنج ناشی از تب، اولین علامت بیماری بود.
• یکی از اعضای نزدیک خانواده سابقه تشنج ناشی از تب دارد.
• کودک شما در زمان اولین تشنج ناشی از تب کمتر از ۱۸ ماه سن داشته است.

پیشگیری

بیشتر تشنج‌های ناشی از تب در چند ساعت اول تب، در طی افزایش اولیه دمای بدن رخ می‌دهند.

دادن استامینوفن یا ایبوپروفن به کودک دارای تب خوب است، اما توجه داشته باشید که از تشنج جلوگیری نمی‌کند.

توجه: کودکان و نوجوانانی که از آبله مرغان یا علائم شبه آنفولانزا بهبود می‌یابند هرگز نباید آسپرین مصرف کنند. زیرا آسپرین با سندرم ری، یک بیماری نادر اما بالقوه تهدید‌کننده زندگی، در چنین کودکانی مرتبط است.

به ندرت، از دارو‌های ضد تشنج تجویزی برای جلوگیری از تشنج ناشی از تب استفاده می‌شود. با این حال، این دارو‌ها می‌توانند عوارض جانبی جدی داشته باشند که ممکن است بیشتر از هر مزیت احتمالی باشد.

دیازپام داخل مقعد یا رکتال یا میدازولام بینی ممکن است در صورت نیاز برای کودکانی که مستعد تشنج‌های طولانی تب دار هستند تجویز شود. این دارو‌ها معمولاً برای درمان تشنج‌هایی که بیش از پنج دقیقه طول می‌کشد یا اگر کودک بیش از یک تشنج در عرض ۲۴ ساعت داشته باشد استفاده می‌شود. آن‌ها معمولاً برای جلوگیری از تشنج ناشی از تب استفاده نمی‌شوند.

تشخیص

تشنج ناشی از تب در کودکان با رشد طبیعی رخ می‌دهد. پزشک سابقه پزشکی و سابقه رشد کودک شما را به دقت بررسی می‌کند تا سایر عوامل خطر صرع را رد کند. در کودکان در حال رشد طبیعی، شناسایی علت تب کودک شما اولین قدم بعد از تشنج ناشی از تب است.

تشنج‌های ساده تب دار

کودکانی که در حال انجام واکسیناسیون هستند و اولین تشنج ساده تب دارند، نیازی به آزمایش ندارند. پزشک شما می‌تواند تشنج ناشی از تب را بر اساس تاریخچه تشخیص دهد.

در کودکانی که برنامه واکسیناسیون آن‌ها به تأخیر افتاده یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند، پزشک ممکن است آزمایش‌هایی را برای بررسی عفونت‌های شدید توصیه کند:

• یک آزمایش خون
• یک آزمایش ادرار
• آزمایش مایع کمر (پنکسیون کمری)، برای اطلاع از اینکه آیا کودک شما عفونت سیستم عصبی مرکزی مانند مننژیت دارد یا خیر.

تشنج کمپلکس یا پیچیده ناشی از تب

برای تشخیص علت تشنج پیچیده تب، پزشک شما همچنین ممکن است نوار مغز یا  الکتروانسفالوگرام (EEG) را توصیه کند، آزمایشی که فعالیت مغز را اندازه‌گیری می‌کند.

پزشک شما همچنین ممکن است MRI را برای بررسی مغز کودک شما توصیه کند اگر کودک شما دارای موارد زیر باشد:

• اندازه سر بزرگ‌تر از نرمال باشد
• ارزیابی عصبی غیر طبیعی
• علائم و نشانه‌های افزایش فشار در جمجمه
• تشنج ناشی از تب که به طور غیرعادی طولانی مدت ادامه داشت

درمان

بیشتر تشنج‌های تب دار در عرض چند دقیقه به خودی خود متوقف می‌شوند. اگر کودک شما تشنج تب دارد، آرام بمانید و مراحل زیر را دنبال کنید:

• کودک خود را به پهلو روی یک سطح نرم و صاف قرار دهید و مواظب باشید زمین نخورد.
• اجسام سخت یا تیز نزدیک فرزندتان را بردارید.
• لباس‌های تنگ را از تنش دربیاورید.
• کودک خود را محدود نکنید و با فشار دست جلوی حرکات تشنجی او را نگیرید.
• چیزی در دهان فرزندتان نگذارید.

اگر:

• کودک شما تشنج ناشی از تب دارد که بیش از پنج دقیقه طول می‌کشد.
• کودک شما تشنج‌های مکرر دارد.
• تشنج کودک شما کمتر از پنج دقیقه طول کشید اما کودک شما به سرعت بهبود نمی‌یابد.

پزشک ممکن است برای متوقف کردن تشنجی که بیش از پنج دقیقه طول بکشد، دارو تجویز کند.

پزشک کودک شما ممکن است کودک را برای مشاهده در بیمارستان بستری کند اگر:

• تشنج طولانی شده
• کودک کمتر از ۶ ماه سن دارد
• تشنج با یک عفونت جدی همراه است
• منبع عفونت را نمی‌توان پیدا کرد