فشار خون ثانویه چیست؟
رپورتاژ
فشار خون ثانویه، فشارخون بالایی است که بر اثر بیماری یا شرایط دیگری ایجاد می شود. از جمله شرایطی که باعث فشار خون ثانویه می شوند، می توان به بیماری کلیوی، بیماری آدرنال، مشکلات تیروئید و آپنه انسدادی خواب اشاره کرد.
فشار خون ثانویه زمانی رخ می دهد که شما فشار خون بالایی داشته باشید که بر اثر بیماری یا شرایط شناخته شده ی دیگری رخ می دهد. فشار خون بالا که پرفشاری خون نیز نامیده می شود، شرایط شایعی است که مشخصه ی آن داشتن فشار بیشتر از حد طبیعی می باشد. فشار خون به طور معمول با دستگاه فشار سنج بادی اندازه گیری می شود که دور بازو قرار می گیرد. پزشک، در زمان اندازه گیری فشار خون، به دنبال دو عدد است:
- فشار خون سیستولیک: فشار رگ خونی در طول ضربان قلب
- فشار خون دیاستولیک: فشار رگ خونی بین ضربان های قلب
این دو عدد با هم می آیند و عدد سیستولیک در بالای دیاستولیک قرار می گیرد. یک فشار خون طبیعی کمتر از 80/120 می باشد. زمانی که فشار خون شما بالاتر از این مقدار باشد، پزشک، فشار خون بالای شما را تحت نظر قرار می دهد. این شرایط، قابل درمان است. فشار خون بالایی که یک علت شناخته شده ندارد، فشار خون اولیه یا ضروری نامیده می شود. در مقابل، فشار خون ثانویه، یک علت شناخته شده دارد.
علائم فشار خون ثانویه چیست؟
علائم فشار خون بالای ثانویه، بستگی به نوع شرایط یا بیماری دارد که موجب فشار خون بالا می شود. علائم این شرایط عبارتند از:
1_ فئوکروموسیتوما
تعریق، افزایش تعداد یا شدت ضربان قلب، سردرد، اضطراب
2_ سندرم کوشینگ
اضافه وزن، ضعف، رشد غیرطبیعی موهای بدن یا فقدان عادت ماهیانه (در زنان)، خطوط بنفش روی پوست شکم
3_ مشکلات تیروئیدی
خستگی، اضافه وزن یا کمبود وزن، عدم تحمل سرما یا گرما
4_ سندرم کان یا آلدوسترونیسم اولیه
ضعف بعلت سطوح پایین پتاسیم در بدن
5_ آپنه انسدادی در خواب
خستگی یا خواب آلودگی بیش از حد در طول روز، خروپف، مکث در تنفس به هنگام خواب
چه چیزی موجب فشار خون ثانویه می شود؟
فشار خون ثانویه، فشار خون بالایی است که بر اثر بیماری یا شرایط دیگری به وجود می آید. شرایط یا بیماری های مختلفی وجود دارند که موجب فشار خون ثانویه می شوند. این شرایط عبارتند از:
1_ بیماری کلیوی
آسیب به کلیه یا شریان هایی که بسیار نازک هستند منجر به خونرسانی ضعیف به این عضو بدن می شود. این شرایط موجب تولید بیشتر هورمونی به نام رنین می شود. رنین منجر به تولید موادی در بدن مانند مولکول پروتئینی آنژیوتانسن II می شود که می تواند فشار خون را بالا ببرد.
2_ بیماری آدرنال
غدد آدرنال که در بالای کلیه ها قرار می گیرند، هورمون ها را تولید و تنظیم می کنند. زمانی که این غدد دچار مشکل شوند، تعادل هورمون های بدن به هم می ریزد و موجب شرایط دیگری می شود. این شرایط عبارتند از:
- فئوکروموسیتوما (توموری در غده آدرنال است که اپی نفرین و نورپینفرین بیش از حد تولید می کند.)
- سندرم کان یا آلدوسترونیسم اولیه (شرایطی ست که بدن، هورمون آلدسترون حفظ کننده ی نمک را به مقدار بیش از حد تولید می کند.
- سندرم کوشینگ (شرایطی است که در آن هورمون کورتیزول به مقدار بیش از حد وجود دارد. این هورمون تنظیم کننده ی متابولیسم کربوهیدرات و فشار خون است.)
3_ پرکاری غده پاراتیروئید
در این شرایط، غدد پاراتیروئید (واقع در گردن)، هورمون هایی را بیش از حد تولید می کنند که سطوح کلسیم در خون را تنظیم می کنند و این شرایط ممکن است منجر به فشار خون بالا شود.
4_ مشکلات تیروئیدی
عملکرد تیروئید غیر طبیعی ممکن است منجر به فشار خون بالا شود.
5_ کوآرکتاسیون (انقباض یا تنگی) آئورت
این شرایط شامل بسته شدن آئورت (رگ اصلی سمت چپ قلب) می شود. کوآرکتاسیون، جریان خون طبیعی را محدود می کند.
6_ آپنه انسدادی خواب
در این شرایط، شخص به طور مکرر از خواب بیدار می شود و به علت فروپاشی مجاری تنفسی فوقانی، دچار وقفه در تنفس به هنگام خواب می شود.
عوارض جانبی ناشی از داروهای خاص نیز می تواند منجر به فشار خون ثانویه شود. این داروها شامل موارد زیر می شوند:
- قرص ضد بارداری
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی ( NSAIDها)
- قرص های لاغری
- محرک ها
- داروهای ضدافسردگی
- سرکوب کننده های سیستم ایمنی
- ضداحتقان ها
تشخیص فشار خون ثانویه
چه افرادی برای فشار خون ثانویه باید آزمایش شوند:
این عوامل عبارتند از:
- بیماران زیر 30 سال که فشار خون بالا دارند و هیچ سابقه ی خانوادگی یا عوامل خطر دیگری غیر از فشار خون بالا ندارند.
- بیمارانی که دارای فشار خون مقاوم هستند، فشار خون بالایی دارند که علی رغم درمان بهینه با حداقل سه داروی فشار خون بهبود پیدا نمی کند.
- بیماران دارای اضافه وزنی که فشار خون بالا دارند و در گذر زمان به درمان پاسخ نمی دهند.
- علائم و نشانه های یک بیماری زمینه ای
- موارد غیر طبیعی در آزمایش مانند پتاسیم پایین یا کلسیم بالا
پزشک روی علائم و نشانه های شرایطی تمرکز می کند که می تواند موجب فشار خون ثانویه شود. علائم فیزیکی عبارتند از:
- تغییر در وزن بدن
- تجمع مایعات (التهاب)
- رشد غیرطبیعی مو
- علائم کشیدگی روی پوست شکم
- خونرسانی غیر طبیعی به کلیه ها
آزمایشات خون نیز ممکن است انجام شوند که عبارتند از:
- آزمایش های کراتینین و نیتروژن اوره خون برای بررسی عملکرد کلیه
- سطوح پتاسیم و کلسیم در خون
- آزمایشات عملکرد تیروئید
فشار خون ثانویه چگونه درمان می شود؟
بهتر است در حین درمان بیماری زمینه ای خود، چندین نکته را برای کنترل فشار خون بالای خود دنبال کنید. این نکات عبارتند از:
- یک رژیم غذایی سالم داشته باشید که سدیم پایینی دارد.
- ورزش منظم
- ترک سیگار
- حفظ یک وزن بدن سالم
- محدود کردن الکل
در مواردی که یک تومور، علت فشار خون ثانویه باشد، ممکن است برای درمان شرایط به جراحی نیاز باشد. برای علل زمینه ای عدم تعادل هورمونی و یا شرایط دیگر، ممکن است از دارو برای درمان فشار خون ثانویه استفاده شود.