عکاس اوکراینی که خود را وقف پیدا کردن عکس‌های به جا مانده از ساکنان چرنوبیل کرده: پروژه‌ای که شور زندگی قبل از فاجعه را برجسته می‌کند
ماکسیم دوندیوک، عکاس اوکراینی، در شش سال گذشته عکس‌ها و نگاتیو‌هایی را که در منطقه ممنوعه چرنوبیل پیدا کرده، جمع‌آوری و بایگانی کرده است.
او حدود 15 هزار فیلم، عکس، کارت پستال و نامه، پیدا کرده، اما با شروع جنگ اوکراین، او مجبور شد پروژه چرنوبیل خود را متوقف کند.
او می‌گوید: «اولین آشنایی من با مناطق ممنوعه به سال 2008 برمی‌گردد. من در آن زمان به عنوان عکاس – خبرنگار کار می‌کردم. در آن زمان از شهر پریپیات (شهر جوار نیروگاه چرنوبیل که در سال 1986 به دبنال حادثه، خالی از سکنه و متروک شد) بازدید کردم. وقتی خانه‌هایی را دیدم که با شتاب رها شده بودند و طبیعتی را مشاهده کردم که به تدریج رد پای انسان را پاک کرده، جذوب شدم.»
«اما درک واقعی من از منطقه ممنوعه چرنوبیل در سال 2016 شروع شد، زمانی که پس از انقلاب اوکراین، دوباره به آنجا رفتم. از همان لحظه شروع کردم به دیدن و حس کردن چیزهای تغییریافته در آنجا.
من دیگر به دنبال فیلمبرداری و گزارشگری نبودم. دوست داشتم در مورد محل فکر کنم و کاوش بصری در آن انجام بدهم. من به ساختمان‌های منحصر به فرد، خانه‌های روستایی مختلف با معماری منحصر به فرد و آثاری از تأسیسات نظامی در این منطقه علاقه‌مند شدم.
من بیشتر مجذوب مناظری شدم که به باورم می‌توانند خیلی بیشتر از خود حقایق و رویداد‌ها درباره آنچه رخ داده، صحبت کنند.
انفجار چرنوبیل بدترین فاجعه اتمی تاریخ بود، هم از نظر هزینه و هم از نظر تلفات.
زمان در اینجا در سال 1986، در دوران اتحاد جماهیر شوروی متوقف شده. نامه‌ها، مبلمان، معماری، همه این‌ها گویی در زمان یخ‌زده‌اند و این برایم جذاب بود.
من به شدت با دولت شوروی و کاری که اتحاد جماهیر شوروی انجام داد، مخالفم. اما در عین حال، به عنوان یک هنرمند، آثار و اشیاء، معماری وتاریخ، برای من عزیز هستند.»
در ابتدا، این مستندساز تصور می‌کرد تعداد معدودی عکس پیدا کند. اما آرشیو عظیمی که او شروع به کشف آن کرد، کاملاً شگفت‌زده‌اش کرد.
دولت شوروی پس از انفجار رآکتور چرنوبیل بیش از 100 هزار نفر از ساکنان را خیلی سریع تخلیه کرد و به آنها قول داد تا چند روز دیگر بازگردند، و حتی به آنها اجازه نداد یادگارهای با ارزش مثل آلبوم‌های عکس را بردارند.
دوندیوک می‌گوید «تصور کنید که تمام عکس‌های خانواده‌تان، پدربزرگ و مادربزرگتان برای همیشه ناپدید شده‌اند و دیگر این خاطرات را ندارید». «این چیزی است که برای این مردم اتفاق افتاد. آنها در لحظه تخلیه متوجه نشدند که آنها هرگز به خانه‌های خود که در آن متولد شده بودند، یا جایی که تمام عمرشان را سپری کرده بودند، برنخواهند گشت.»
دوندیوک کار بر روی این پروژه را در سال 2016 آغاز کرد و در 2 سال، چندین سفر به منطقه چرنوبیل انجام داد. طولانی‌ترین و مهم‌ترین سفر در تابستان گذشته، در سال 2021 انجام شد. او با همراهی همسرش – ایرینا- به مدت 3 ماه در منطقه چرنوبیل زندگی کرد و این زوج روزانه با پای پیاده به کاوش در روستا‌ها پرداختند.
هر روستا حداقل یک عکاس داشت که وقایع و اتفاقات مهم را ثبت می‌کرد. هنگامی که او خانه هر عکاس محلی را پیدا می‌کند، بیشترین رضایت را کسب می‌کند زیرا با گنجینه‌ای از تصاویر که شامل جشن‌های تولد، رقص در جنگل و عروسی‌هاست را صاحب می‌شود.
«این پروژه مانند یک حفاری باستان‌شناسی است. چون هیچ یک از این اشیاء تاریخی روی میز یا قفسه تمیز نبودند. همه این‌ها زیر لایه ضخیم گل و زباله در خانه‌های متروکه و تقریباً ویران شده قرار داشتند.»
هر چیزی در منطقه ممنوعه، زباله رادیواکتیو در نظر گرفته می‌شود و دولت اوکراین اجازه همراه بردن آنها را نمی‌دهد. با این حال، دوندیوک موفق شده عکس‌ها را در پنهانی از ایست بازرسی‌ها عبور دهد و آنها را به صورت غیرقانونی به بیرون منتقل کند تا به ایجاد یک آرشیو کمک کند.
او عکس‌ها و نگاتیو‌ها را با یک اسکنر، دیجیتالی می‌کند.
فیلم و عکس رنگی بسیار کمی در چرنوبیل پیدا شده. بیشتر تصاویر سیاه و سفید هستند زیرا در دوران شوروی تقریباً فیلم رنگی در دسترس مردم نبود. تنها در دهه 1990 بود که فیلم رنگی در دسترس همگان قرار گرفت.
صفحه اینستاگرام آنها مرتب با عکس‌های چرنوبیل به‌روز می‌شود. آنها همچنین در جشنواره‌های عکس در بوگوتای کلمبیا، و هامبورگ آلمان حضور یافته‌اند.
