رپورتاژ

کدام بیماری‌های ستون فقرات باعث کمردرد می شوند؟

کمر درد مشکل شایعی است که همه ما کم و بیش با آن درگیر بوده‌ایم، اگر قدیم ترها بیشتر افراد سن و سال دار دچار کمر درد می‌شدند، امروزه حتی در میان نوجوانان هم آسیب‌های کمر دیده می‌شود. آسیب‌هایی که باعث درد و ناراحتی در کمر و حتی دست ها و پاها شده و زندگی را بسیار سخت و آزاردهنده می‌کنند. جالب است بدانید بیماری‌های مختلفی می‌توانند باعث کمر درد شوند. در این مقاله می‌خواهیم شما را با سه بیماری مهم کمر شامل فتق دیسک کمر، درد عصب سیاتیک و تنگی کانال نخاعی و راه‌های مقابله با آنها آشنا کنیم. اگر شما هم درگیر کمر درد هستید، این مقاله را از دست ندهید.

آشنایی با ساختار کمر و ستون فقرات

کمر را اگر مهم‌ترین قسمت بدن ندانیم، حتما جزو یکی از سه قسمت مهم و حیاتی بدن ما است. چرا که ستون فقرات و نخاع ما در آن قرار گرفته و عامل بسیاری از حرکات مهم انسان مثل راه رفتن، ایستادن و نشستن است. برای درک آسیب‌های وارده به کمر و مقابله با آنها بهتر است ابتدا با ساختار کمر آشنا شوید.

ستون فقرات اصلی‌ترین قسمت کمر است، عضوی که به انسان توانایی ایستادن داده است. ستون فقرات درواقع شامل ستونی از استخوان‌ها به نام مهره است که روی همدیگر قرار گرفته‌اند. این مهره‌ها به صورتی روی همدیگر سوار شده‌اند که امکان حرکت کردن، لغزش و کمی چرخیدن دارند.

البته مهره‌ها به تنهایی نمی‌توانند حرکت کنند، بلکه وجود قطعه‌هایی فنرمانند در بین آنها باعث حرکت و لغزش آنها روی همدیگر می‌شود. این قطعه‌های فنری چیزی نیستند جز دیسک‌های بین مهره‌ای. حتما نام دیسک کمر را شنیده‌اید. در اصطلاح عامیانه دیسک کمر به عنوان یک بیماری شناخته می‌شود اما در علم پزشکی، دیسک کمر یکی از اجزای مهم ستون فقرات و عامل حرکات اصلی بالاتنه انسان است.

دیسک کمر یک قطعه استوانه‌ای شکل است که داخل آن با ماده‌ای ژله‌ای پر شده، یک پوسته سخت هم ماده ژله‌ای را در برگرفته است. ماده ژله‌ای خاصیت انعطاف‌پذیری را به دیسک می‌دهد. این انعطاف‌پذیری باعث می‌شود مهره‌های ستون فقرات بتوانند روی دیسک‌ها حرکت‌هایی کوچک داشته باشند، درواقع دیسک‌ها در بین هر دو مهره ستون فقرات قرار گرفته و ضربه‌ها و فشارهای وارده از سوی مهره‌ها را جذب می‌کنند.

علاوه بر دیسک و مهره، یک عضو مهم دیگر هم در ستون فقرات داریم؛ نخاع. رشته عصبی مهمی که برای انسان بسیار حیاتی است. نخاع رشته‌ای از عصب‌ها است که کار انتقال پیام بین مغز و اندام‌های مختلف را بر عهده دارند. این رشته از پایین ستون فقرات تا بالای آن امتداد دارد و به مغز متصل می‌شود.

اگر به ساختار مهره‌های ستون فقرات نگاه کنید، درست وسط آنها یک حفره بزرگ وجود دارد که محل قرارگیری نخاع است. وقتی مهره‌ها روی همدیگر قرار می‌گیرند، یک کانال در وسط آنها شکل می‌گیرد که به نام کانال نخاعی معروف است. این کانال همان جایی است که نخاع از آن عبور می کند. از نخاع رشته‌هایی عصبی منشعب می‌شود که به سایر اندام‌های بدن کشیده می‌شوند. مثلا عصب سیاتیک که بلندترین عصب بدن انسان به شمار می‌رود، از پایین نخاع منشعب شده و با عبور از میان باسن به هرکدام از پاها کشیده می‌شود.

این ساختار پیچیده در کنار یکدیگر بخش مهمی از فعالیت‌های حیاتی بدن انسان را برعهده دارند. واضح است که کوچک‌ترین خللی در این سیستم می‌تواند باعث بروز بیماری، درد و ناراحتی شدیدی شود.

بیرون زدگی دیسک کمر

همانطور که گفتیم، دیسک‌های بین مهره‌ای عامل جذب ضربه‌ها و فشارهای وارده از سوی مهره‌ها هستند. آنها باعث می‌شوند که مهره‌ها بتوانند روی همدیگر به آرامی بلغزنند. اما اگر فشار وارده به دیسک‌ها بیش از حد شود، آنها دیگر کار خود را انجام نمی‌دهند. بلکه ماده ژله ای داخل آنها دچار بیرون زدگی می‌شود.

در چنین شرایطی دیسک یا حالت بیرون زده پیدا می‌کند یا به طور کلی دچار پارگی می‌شود. اگر پوسته دیسک پاره شود، ماده ژله‌ای آن به خارج دیسک حرکت کرده و ممکن است به عصب‌های اطراف آن فشار وارده کند. حتی این احتمال وجود دارد که به خود نخاع فشار بیاورد.

در نتیجه این اتفاقات کمر درد شدیدی برای بیمار ایجاد می‌شود. حتی در صورتی که دیسک پاره نشود اما دچار بیرون زدگی شود، امکان فشار به عصب ها و درد کمر وجود دارد. البته خیلی از افراد هم دچار بیرون زدگی دیسک می‌شوند اما درد و علائمی احساس نمی‌کنند. به حالت بیرون زدگی یا پارگی دیسک های کمر، بیماری فتق دیسک کمر گفته می‌شود.

مهمترین نشانه های فتق دیسک کمر شامل درد و گرفتگی در پایین کمر، درد در باسن که تا پایین پاها کشیده می شود، سوزن سوزن شدن، ضعف و بی حسی پاها است. همچنین در مواردی هم بیمار ممکن است دچار ناتوانی در راه رفتن و کنترل ادرار شود که حالت اورژانسی این بیماری به شمار می‌آید.

گرفتگی یا درد عصب سیاتیک

گفتیم که عصب سیاتیک از پایین نخاع منشعب شده و با عبور از باسن به دو رشته تقسیم می‌شود. هرکدام از این رشته‌ها به یکی از پاها رفته و تا پایین پا کشیده می‌شود. هرگونه فشار به این عصب در مسیر طولانی آن باعث بروز کمر درد و حتی پا درد می‌شود.

فشار به عصب سیاتیک معمولا در اثر فتق دیسک کمر یا اسپاسم عضلات لگن ایجاد می‌شود. مهمترین علائم درد سیاتیک هم شامل درد خفیف در کمر، درد در پاها همراه با ضعف و بی‌حسی آنها است. درد معمولا با راه‌رفتن بیشتر شده و با ایستادن کم می‌شود. با نشستن زیاد و با دراز کشیدن کم می‌شود. همچنین هنگام عطسه و سرفه بیشتر خود را نشان می‌دهد. توجه داشته باشید که درد سیاتیک به صورت نقطه‌ای و تیرکشنده ظاهر می‌شود.

تنگی کانال نخاعی

یکی دیگر از عواملی که باعث فشار به نخاع و رشته‌های عصبی آن می‌شود، تنگ بودن کانالی است که نخاع از آن عبور می‌کند. این حالت در برخی افراد به صورت ژنتیکی وجود دارد اما در اثر بالارفتن سن هم بیشتر اتفاق می‌افتد.

همچنین بروز آرتروز ستون فقرات و شکستگی در مهره های کمر می‌تواند باعث ایجاد تنگی در کانال نخاعی شود. اگر تنگی کانال نخاعی در قسمت‌های پایین کمر اتفاق بیفتد، باعث بروز درد در پایین کمر، باسن و پاها می‌شود. در این حالت درواقع عصب سیاتیک است که تحت فشار قرار گرفته و درد ایجاد می‌کند.

اگر تنگی کانال نخاعی در قسمت‌های بالای کمر اتفاق بیفتد، درد و گرفتگی ناشی از آن به سمت گردن و شانه ها کشیده می‌شود.

راه پیشگیری و درمان بیماری‌های کمر

برای مقابله با بیماری‌هایی مثل فتق دیسک کمر، تنگی کانال نخاعی و درد سیاتیک باید توجه داشته باشید که همیشه حالت‌های صحیح بدن را رعایت کنید. در صورتی که ستون فقرات انسان در حالت طبیعی خود قرار داشته باشد، مهره‌ها و دیسک‌ها فشاری احساس نمی‌کنند. اما نشستن در حالت نامناسب یا خوابیدن نادرست باعث فشار ممتد به مهره‌ها شده که در نتیجه باعث بیرون زدگی دیسک‌ها و بیماری‌های بعدی می‌شود.

درنتیجه همواره سعی کنید سر، کمر و پاها را در یک راستا نگه دارید. بخصوص افرادی که پشت میزنشین هستند باید بسیار مراقب باشند که قوز نکرده یا کمر را گود نکنند. همچنین بهتر است هر ازگاهی از پشت میز بلند شوند و کمی راه بروند. علاوه بر این ورزش هم کمک زیادی به پیشگیری از بیماری های ستون فقرات می‌کند. ورزش‌هایی که عضلات کمر و شکم را تقویت می‌کنند، از واردشدن فشار بیش از حد به مهره‌ها جلوگیری می‌کنند.

اما افرادی که دچار یکی از بیماری‌های فتق دیسک کمر، تنگی کانال نخاعی یا درد سیاتیک هستند، می‌توانند با استراحت و ورزش تا حد زیادی درد خود را کاهش دهند. علاوه بر این فیزیوتراپی کمک زیادی به این افراد می کند. در فیزیوتراپی با کمک تمرین درمانی، ماساژ و روش‌های مختلف دیگر سعی می‌شود ستون فقرات به حالت طبیعی خود برگشته و فشار از روی عصب‌ها برداشته شود.

البته در حالت‌های شدید و اورژانسی این بیماری‌ها ممکن است نیاز به عمل جراحی برای برداشتن فشار از روی عصب‌ها باشد. به همین دلیل پیشنهاد ما این است که با ورزش و رعایت حالت های صحیح بدن از بروز بیماری جلوگیری کنید.اگر میخواهید با ورزش های مناسب فتق دیسک کمر آشنا شوید، میتوانید به این صفحه مراجعه کنید.