نسل‌کشی در کامبوج – تاریخ دردناک کشتار آدم‌ها

تیموتی ویلیامز: بین سال‌های ۱۹۷۵تا۱۹۷۹ میلادی، حزب کمونیست بر کامبوج حکومت کرد، حزب با سیاست مشت آهنین به نسل‌کشی پرداخت و یک چهارم جمعیت این کشور را قربانی کرد. دراین دوره حدود یک میلیون کامبوجی به‌عنوان مخالف سیاسی، یا به دلیل قومیتی کشته شدند. رژیم مسلمانان چم، ویتنامی‌ها، چینی‌ها، تایلندی‌ها و لائوسی‌ها را هدف قرار داد. علاوه بر اعدام‌ها، یک میلیون کامبوجی دیگر از گرسنگی، بیماری و خستگی ناشی از کار زیاد جان خود را از دست دادند.

به قدرت رسیدن رژیم نسل‌کش، نتیجهٔ دهه‌ها آشفتگی سیاسی بود. شاهزاده نُورُدُم سیهانوک، پادشاه کامبوج پس از پایان جنگ جهانی دوم، با حکومت استعمارگر فرانسه مذاکره کرد، و پس از ۹۰سال استقلال کامبوج را به‌دست آورد. اما سیاست‌های سختگیرانه سیهانوک باعث تحریک بسیاری از شهروندان شد. خصوصاً شورشیان کمونیست که با فرانسوی‌ها مخالفت کرده بودند و حالا توجه خود را به سرنگونی شاهزاده معطوف کرده بودند.

این شرایط ناپایدار با یک جنگ برون‌مرزی آشفته‌تر شد در ویتنام، همسایهٔ شرقی کامبوج میلیون‌ها سرباز آمریکایی، از قسمت جنوبی غیرکمونیست، در مقابل قسمت شمال کمونیست حمایت می‌کردند. زمانیکه آمریکا از کامبوج درخواست حمایت کرد شاهزاده سیهانوک، سیاست بی‌طرفی درپیش گرفت. اما در سال ۱۹۷۰، شاهزاده توسط نخست‌وزیرش سرنگون شد،او به نیروهای آمریکایی اجازه داد تا مناطقی از کامبوج را توسط جنگنده‌هایی که به شمال ویتنام حمله می‌کردند بمباران کند. در پی این حملات هزاران شهروند کامبوجی کشته شدند.

شاهزاده برای رسیدن دوباره به قدرت با دشمنان سیاسی خود متحد شد. حزب کمونیست کامبوج که به نام خمرهای سرخ نیز شناخته می‌شود، توسط افرادی رهبری می‌شد که آرزو داشتند کامبوج به کشور شالی‌کاران بدون طبقه اجتماعی تبدیل شود. آن‌ها مخالف نظام سلطه‌طلب و سرمایه‌داری غرب بوده، و در پی رفع وابستگی بودند. اما در نظر مردم، آن‌ها بیشتر خواهان مبارزه با دولت طرفدار آمریکا بودند. در پی فراخوان شاهزاده به مسلح شدن، بسیاری از مردم کامبوج به خمرهای سرخ پیوستند. نهایتاً یک جنگ داخلی تمام عیار درگرفت.

پس از ۵سال جنگ، بیش از نیم میلیون کامبوجی در این درگیریِ وحشیانه کشته شدند. وقتی شورشیان پنوم‌پن پایتخت کامبوج را در سال ۱۹۷۵ فتح کردند. فاجعه به پایان نرسید. خمرهای سرخ پس از فتح پایتخت، هرکس را که با دولت پیشین در ارتباط بود اعدام کردند. شاهزاده سیهانوک همچنان از قدرت دور ماند و در حصر خانگی قرار گرفت. خمرهای سرخ ساکنان شهر رابه حومه کوچ دادند. مردمی را که نمی‌توانستند با پای پیاده سفر کنند، به حال خود رها و خانواده‌های بسیاری را از هم جدا کردند. رژیم جدید، وسایل مردم را توقیف و همه را وادار به استفاده از لباس و مدل موی واحدکرد مالکیت خصوصی، پول و مذهب غیرقانونی شد.

توقع داشتند نیروی کار جدید مقادیر بسیاری برنج تولید کند، و چنانچه مقادیر تعیین شده برآورده نمی‌شد، رهبران محلی کشته می‌شدند. بسیاری از رهبران محلی، فراهم کردن سهمیه معین شده را به تغذیه کارگران ترجیح دادند. درنتیجه هزاران نفر به دلیل سوء تغذیه، کار بیش از حد و ابتلا به مالاریا، مردند. اعضای خمرهای سرخ که مجری این سیستم بودند، وضعیت بهتری نداشتند، وقتی‌که برنامه آن‌ها برای تولید معینی برنج شکست خورد، رهبر خمرها دچار توهم توطئه شد. او اعتقاد داشت، که دشمن داخلی قصد تخریب دستاوردهای انقلاب را دارد، درنتیجه شروع به بازداشت و اعدام افرادی که تهدید تلقی می‌شدند، کرد. این جنایات وحشیانه چهار سال دوام داشت. در نهایت سال ۱۹۷۹، ارتش ویتنام، با همکاری خمرهای رانده شده، کنترل را به دست گرفتند. این تحولات سرآغاز یک جنگ داخلی دیگر بود که تا دههٔ ۱۹۹۰ میلادی ادامه یافت.

در این سال‌ها هیچ عدالتی برای متهمان و خانواده‌های آن‌ها وجود نداشت. در سال ۲۰۰۳، دادگاهی با همکاری سازمان ملل و کامبوج تشکیل شد، اما این دادگاه تنها رهبران عالی رتبهٔ خمرهای سرخ را محاکمه کرد. اعضای رده پائین خمرهای سرخ به عنوان شاهد در دادگاه حاضر شدند،اما هرگز محاکمه نشدند. در عوض، در مورد سیستم ظالمانه‌ای که جنایات رهبران را ممکن کرده بود توضیح دادند. برخی از متهمان قانوناً قربانی شناخته شدند، چرا که برای حفظ جان خود متوسل به خشونت شده بودند.

پذیرش جنایت در حق اعضای رده پائین خمرهای سرخ به جای جنایتکار بودن آن‌ها، محدود به افراد حاضر در دادگاه نبود، مانند دیگر کامبوجی‌ها، بیشتر اعضای خمرهای سرخ خانواده خود را از دست دادند، گرسنگی کشیدند خانه و اموال خود را از دست دادند و تا سر حد جان کار کردند. ابتلای رهبر خمرهای سرخ به توهم توطئه منجر به اعدام گستردهٔ اعضای خمرهای سرخ نسبت به افراد عادی شد. در نتیجه، امروزه بسیاری از مردم کامبوجی نسل‌کشی را نه تنها برعلیه اقلیت‌های قومی بلکه به‌عنوان جنایتی گسترده بر کل جمعیت کشور می‌دانند.

تا سال ۲۰۲۱، فقط ۳نفر به زندان محکوم شدند. درحالیکه غالب قربانیان مایلند دادگاه تعداد بیشتری از رهبران خمرهای سرخ را محاکمه کند. در حالیکه، نظرسنجی ملی سال ۲۰۱۸ نشان داد بیشتر قربانیان احساس می‌کنند دادگاه به اجرای عدالت کمک کرده است. در پی چنین فاجعه‌ای، می‌توان مناقشه را به سادگی توصیف کرد، و گروهی را ظالم و گروه دیگر را مظلوم نامید. اما بسیاری از مردم کامبوج با واقعیت پیچیده‌تری مواجه هستند. همگی ستم‌دیده هستند، حتی کسانی که در رنج کشیدن دیگران سهیم بوده‌اند. این ادراک از هرگونه عمل جنایتکارانهٔ دیگری ممانعت می‌کند. چگونگی یادآوری جنایاتی از این دست در جامعه بستگی به این دارد که درک کنیم، که چه کسی ظالم است و به چه کسی ظلم شده است، و چگونه یک جامعه از هم پاشیده می‌تواند از میان این اتفاقات، آینده خود را بسازد.