اهمیت و تاریخچه کانال سوئز چیست؟
لوچیا کارمناتی: در مارس ۲۰۲۱، طوفان یک کشتی باری حامل کانتینر را از مسیر خارج کرد. در بیشتر نقاط، در چنین مواردی مشکل ناچیزی پیش می‌آید. اما در کانال سوئز، تبدیل به بحران جهانی شد این کشتی نه تنها مسیر دیگر کشتی‌ها را مسدود کرد بلکه جریان تجارت بین‌المللی در یکی از مهم‌ترین آبراه‌های جهان را هم مسدود کرد.
محل کانال سوئز از هزارهٔ دوم قبل از میلاد همواره موردتوجه حاکمان این منطقه بوده است. برای جابجایی کالا بین آسیا و حوضهٔ مدیترانه تجار باید از میان صحرای بی‌رحم کالای خود را با کاروان‌های شتر از تنگه‌ای که دریای سرخ و رود نیل را از هم جدا می‌کند، عبور می‌دادند. یک گذرگاه دریایی بین اقیانوس هند و دریای مدیترانه، می‌توانست عبور از صحرا را به کلی حذف کند. در طول قرن شانزدهم، قدرت‌های متعددی برای ساخت چنین کانالی تلاش کردند. اما برنامه‌های آنها به دلیل هزینه‌ها، درگیری‌های سیاسی و شن‌های روان با مانع مواجه شد.
در سال ۱۷۹۸، تمایل به ساخت کانال دوباره قوت گرفت، و این بار مورد توجه سراسر اروپا قرار گرفت. در طول دهه‌های بعد، افرادی از اتریش، ایتالیا، بریتانیا و فرانسه برنامه‌های خود را برای حاکمان مصر مطرح کردند. آن زمان مصر بخشی از امپراطوری عثمانی بود که در برابر پیشنهادات مخالفت می‌کرد. بااینحال اختیار سیاسی و اقتصادی مصر به تدریج در حال افزایش بود. و حکومت محلی مشتاق پی‌گیری این پروژه بود. در سال ۱۸۵۴ وقتی سعیدپاشا به قدرت رسید طرحی از فردیناند دو لسپس دیپلمات مبتکر و زیرک فرانسوی را مورد تأیید قرارداد.
در سال ۱۸۵۴ و ۱۸۵۶ با امضاء دو تفاهم‌نامه دولسپس اختیار تأسیس شرکت کانال سوئز و فروش سهام به «سرمایه‌داران همه کشورها»، جهت تأمین مالی پروژه را به‌دست آورد. قرارداد بین سعیدپاشا و کمپانی کانال شامل وعدهٔ تأمین نیروی کار صدها هزار کارگر مصری بود. از ابتدای سال ۱۸۶۲، ماهانه حدود۲۰,۰۰۰ کارگر به اجبار استخدام می‌شدند. کارگران در شرایط سخت کویری بدون دسترسی آسان به آب آشامیدنی و غذا در حالیکه وبا شیوع پیدا کرده بود، زیر شلاق سرکارگرها حفر کانال را انجام می‌دادند. تخمین زده می‌شود که در طول ساخت کانال هزاران نفر جان خود را از دست داده‌اند.
در سال ۱۸۶۴، حاکم جدید مصر، اسماعیل پاشا به کار اجباری کارگران مصری پایان داد، اما همچنان پروژه ساخت پیش می‌رفت. کارگران خارجی از تمام اروپا و خاورمیانه در کنار ماشین حفاری و با دلو به خارج کردن خاک پرداختند. تا ۷۴ میلیون متر معکب خاک را جابه‌جا کنند این تعداد کارگر برای دریافت آب آشامیدنی و دیگر نیازهای حیاتی نیازبه زیرساخت‌هایی داشتند، به علت حضور کارگران، کسب و کار رستوران‌ها، فاحشه‌خانه‌ها و حمل کالای قاچاق رونق گرفت. در این بین سه شهر جدید با جمعیت چند قومیتی متولد شدند: شهر پورت سعید در شمال و ساحل مدیترانه، اسماعیلیه در میانهٔ طول کانال، و پورت توفیق در ساحل جنوبی کانال.
مسیر کانال رود نیل را دور می زد و مستقیماً از پورت سعید به سوئز می‌رفت. در میانهٔ دههٔ ۱۸۶۰ میلادی و بعد از سال‌ها کار، کانال‌ها از دوجهت به هم پیوست. در پایان طول کانال ۱۶۴ کیلومتر بود. و عرض آن در سطح به ۵۶ متر می‌رسید. کانال رسماً در ۱۷ نوامبر ۱۸۶۹ افتتاح شد. این کانال در نخستین سال‌های کار با مشکلات مالی فراوانی روبه‌رو بود، اما در نهایت اقتصاد جهان را دگرگون کرد. علاوه بر این مهاجرت گونه‌های دریاییِ متعددی را تسهیل کرد، و سبب تغییر اکوسیستم و رژیم غذایی منطقه شد
در طول دهه‌ها، عبور و مرور کشتی‌ها از کانال رشد کرد. اما در سال ۱۸۷۵، مصر به دلیل مشکلات مالی مجبور به فروش بیشتر سهام خود در شرکت کانال شد. و آن را به بریتانیا واگذار کرد. و در سال ۱۹۵۶ دوباره کنترل کانال به طور کامل به مصر بازگشت زمانیکه توسط رئیس جمهور جمال عبدالناصر این کانال ملی شد. ملی شدن کانال سبب شعله‌ور شدن آتش درگیری نظامی بین مصر، بریتانیا، فرانسه و اسرائیل شد. اما زمانی که بحران نظامی برطرف شد، کانال به منبع اصلی درآمد ملی مصر تبدیل شد و کمک کرد تا میراث استعماری کانال باز پس گرفته شود. امروزه حدود ۳۰% از کل ترافیک دریایی جهان از کانال سوئز عبور می‌کند. یعنی در مجموع بیش از ۲۰,۰۰۰ کشتی در سال ۲۰۲۱. با این حال، حادثه کشتی اور گیون (Ever Given) یک یادآوری آشکار است که ساختارهای بشری تا چه حد می‌توانند آسیب‌پذیر باشند.
