کتاب هنر زندگی آسوده – ۹۹ تمرین روزانه از یک راهب ذن برای یک عمر زندگی با آرامش و لذت – خلاصه و معرفی
کتاب هنر زندگی آسوده، اثری نوشته شونمیو ماسونو با ترجمه مرجان ایمانی است. این کتاب ۹۹ تمرین روزانه از یک راهب ذن برای یک عمر زندگی با آرامش و لذت را به مخاطبانش ارائه می‌دهد.
شونیمو ماسونو که یکی از راهبان اعظم یکی از معابد ذن است، در کتاب هنر زندگی آسوده، نودونه تمرین روزانه را در اختیار مخاطبانش قرار می‌دهد. این تمرین‌ها به افراد کمک می‌کند تا زندگی همراه با آرامش و لذت را تجربه کنند. اما شاید بد نباشد اگر اول، درباره خود ذن بیشتر بدانیم. ذن یک آیین عرفانی است که از دل مذهب بودایی بیرون آمده و در چین شکل گرفته است اما امروزه سراسر دنیا را درنوردیده است. ذن، تفکر لحظه به لحظه و ژرف نگری در ماهیت اشیا را به مخاطبانش می‌آموزد. و این کار از طریق یک مراقبه یا مدیتیشن در چهار سطح انجام می‌شود.
سطح اول، مشاهده محیط اطراف است. مشاهده‌ای که با جزئیات همراه باشد و تمام حواس را درگیر کند. در سطح دوم به سراغ آرام کردن ذهن و دور کردن آن از تمام پریشانی‌ها می‌رویم. سطح سوم تمرکز بر جسم است تا با انبساط عضلات به آرامش برسیم و سطح چهارم، تمرکز بر تنفس است؛ ۴ ثانیه نفس می‌کشیم ۴ ثانیه نفسمان را حبس می‌کنیم ۴ ثانیه بازدم داریم و ۴ ثانیه خنثی را می‌گذرانیم.
این شاید یک مقدمه بود که به ما کمک می‌کند ذن را بهتر درک کنیم. اما درباره کتاب هنر زندگی آسوده بدانیم: این کتاب نودونه تمرین دارد. تمرین‌هایی که راهبان ذن هر روز انجام می‌دهند و این رمزی است از آرامشی که در طول زندگی خود تجربه می‌کنند و همچنین طول عمر بالایشان. شاید ما توانایی تغییر دادن جهان را نداشته باشیم. شاید زندگی تحت فشارهای زیادی که تجربه می‌کنیم، بسیار سخت باشد و استرس‌های روزانه، توان و انرژی ما را تحلیل ببرند. اما خواندن این کتاب و عمل کردن به تمرین‌های آن، به ما کمک می‌کند تا خودمان را تغییر دهیم. فشارهایی را که بر وجودمان وارد می‌شود، مدیریت کنیم و انرژی خودمان را افزایش دهیم تا از تک تک لحظاتمان استفاده کنیم.
ویژگی اصلی کتاب هنر زندگی آسوده این است که نویسنده ارتباط درستی با دنیای مدرن دارد. بنابراین توصیه‌ها و تمرین‌هایی که در این کتاب آمده است، توجه به واقعیت امروز زندگی نوشته شده، نه فلسفه‌ای مربوط به قرن‌ها پیش. همین موضوع این اثر را کاربردی‌تر و محبوب‌تر می‌کند.
کتاب هنر زندگی آسوده
۹۹ تمرین روزانه از یک راهب ذن برای یک عمر زندگی با آرامش و لذت
نویسنده: شونمیو ماسونو
مترجم: مرجان ایمانی
نشر سنگ
هیچ روزی مهم‌تر از امروز نیست. در دنیای طبیعت، هر روزْ روز جدیدی است. دانه‌ای را در خاک بکارید. هر روز با آن صحبت کنید و به آن آب بدهید. بعد از مدتی جوانهٔ کوچکی سر باز می‌کند و بعد از آن گیاهی زیبا می‌روید. گل‌ها و گیاهان هر روز، هر ساعت و هر دقیقه رشد می‌کنند و شما متوجه این تغییرات خواهید شد. در طبیعت هر روز، روز جدیدی است. ما انسان‌ها تمایل داریم همه چیز ثابت باقی بماند و تغییری نکند. اما وقتی گیاهی را پرورش می‌دهید به‌خوبی متوجه می‌شوید در جهان هیچ‌چیز و هیچ‌کس ثابت باقی نمی‌ماند و همهٔ موجودات تغییر می‌کنند.
صرف غذا در مکتب ذن، پنج مرحله اندیشیدن را شامل می‌شود: ۱. همواره به زحمات و تلاش کسانی که غذا را فراهم کرده‌اند توجه می‌کنیم و سپاسگزار و شکرگزار هستیم. ۲. به اعمال و رفتار خود فکر می‌کنیم و به‌آرامی غذا را صرف می‌کنیم. ۳. غذا را بدون حرص و طمع و بدون عصبانیت، ذره ذره می‌خوریم. ۴. غذا را همچون دارویی می‌بینیم که روح و جسم ما را با مواد مغذی تقویت می‌کند و نیرو می‌بخشد. ۵. با قدردانی از نعمت‌ها، تناول غذا را بخشی از طی مسیر به سمت داشتن زندگی روشن و آرام در نظر می‌گیریم.
ده دقیقه خودتان را از بند همهٔ امور و مشغله‌های زندگی رها کنید. به احتمال زیاد در این مدت افکار گوناگون به ذهن‌تان هجوم می‌آورند، اما شما سعی کنید آنها را یکی یکی از ذهن‌تان دور کنید. با این کار به‌آرامی توجه‌تان به سمت لحظهٔ حال جلب می‌شود. هنگامی که امور دیگر، تمرکز و توجه شما را منحرف نمی‌کنند، خود ناب و حقیقی‌تان ظهور می‌کند. اختصاص زمانی برای اینکه به هیچ چیز فکر نکنید، نخستین گام در راه ساختن زندگی آسوده است.
لازم نیست به شهرهای باستانی ژاپن از جمله کیوتو یا نارا سفر کنید. ضرورتی ندارد حتماً از کوه فیجی بالا بروید یا حتی به نزدیکی اقیانوس نقل مکان کنید. برای یافتن این قدرت ماورایی و آسوده زیستن فقط کافی است کمی تلاش کنید. در این کتاب شما را راهنمایی می‌کنم که چگونه بر اساس آموزه‌های ذن این کار را انجام دهید.
در مکتب ذن، جملهٔ معروفی است که می‌گوید: «به زیر پای‌تان با دقت نگاه کنید.» یعنی آن‌هایی که به قدم‌های‌شان توجه ندارند، درک درستی از خودِ واقعی‌شان هم ندارند و به‌درستی نمی‌دانند در زندگی قرار است به کجا برسند. شاید کمی اغراق‌آمیز به نظر برسد، اما این موضوع ساده و کوچک واقعاً تأثیر زیادی بر زندگی شما خواهد داشت.
این روزها بسیاری از افراد، راه خود را در زندگی گم کرده‌اند. بسیار نگران و سردرگم هستند و نمی‌دانند چگونه باید زندگی کنند. به همین دلیل برای بازیابی تعادل ذهنی، به دنبال قدرت و انرژی‌ای مافوق بشری هستند. ولی شرایط همچنان مثل قبل است و تغییری نمی‌کند. حتی وقتی ذهن خود را بازیابی می‌کنند باز هم آن گمشدهٔ خاص و فوق‌العاده را در زندگی پیدا نمی‌کنند. وقتی به زندگی عادی و روزمره بازمی‌گردید، استرس‌ها به سراغ‌تان می‌آید و ذهن‌تان آشفته می‌شود. از آن‌جایی که احساس خستگی مفرط می‌کنید، باز به سراغ آن قدرت ماورایی می‌روید. این چرخهٔ بی‌پایان به عقیدهٔ شما، آشنا به نظر نمی‌رسد؟
با جارو کردن گرد و خاک از روی زمین، گویی غبار را از ذهن خودمان هم پاک می‌کنیم. وقتی با دستمال سطوح را جلا می‌دهید، قلب شما هم روشن‌تر و درخشان‌تر می‌شود. موضوع تمیزکاری، هم شامل میزتان در محل کار و هم شامل اتاق‌های خانه می‌شود. اجازه ندهید گرفتاری‌ها و پریشانی‌ها مانع از انجام این کار شود.
می‌گویند قسمتی از پا که بین انگشت بزرگ و دومین انگشت پا قرار دارد، قسمتی است که فشارهای مختلف اندام داخلی و مغز بر آن متمرکز می‌شود. وقتی دمپایی لاانگشتی می‌پوشید، بند بین دو انگشت باعث تحریک این نقطه می‌شود و راه رفتن، حکم ماساژ دادن این قسمت را دارد. در خانه پابرهنه راه بروید و در بیرون از خانه صندل یا دمپایی بپوشید.
من آرزو دارم روزی مرگم فرا برسد که دیگر هیچ وابستگی‌ای به این دنیا نداشته باشم. دوست دارم در حالی این دنیا را ترک کنم که زندگی خوبی را پشت سر گذاشته و کم‌ترین وابستگی را به دنیا داشته باشم. در تعالیم ذن تأکید می‌شود که در زندگی تلاش کنید تا به خواسته‌های‌تان تا حد امکان برسید. در این صورت هنگام مرگ وابستگی کم‌تری به این دنیا خواهید داشت.
همیشه لازم نیست آب به صورت فیزیکی در باغی جاری باشد تا جریان آن حس شود. می‌شود منتظر نهر و جوی آب نماند و با همین داشته‌های معمولی، باغ زیبایی درست کرد. این موضوع در مورد ذهن و طرز تفکر ما هم صدق می‌کند. با همین داشته‌های کوچک و ساده و کمی خیال‌پردازی و خلاقیت می‌توانید گنجینه‌های ارزشمندی خلق کنید. در زندگی روزمره هنگام خرید، ابتدا کمی با خود فکر کنید که آیا واقعاً به این کالا نیاز دارید یا نه؟ و اینکه از قبل نمونه‌ای شبیه آن را در منزل ندارید؟ خرید تعداد زیادی از وسایل و کالاهای جدید به معنی آزادی عمل نیست. بهتر است به این بینش برسید که اجناس و کالاها را با خیالی آسوده و آزادی عمل استفاده کنید.
وقتی از ناحیهٔ قفسهٔ سینه تنفس می‌کنید، تند تند نفس می‌کشید و اضطراب و بی‌قراری و بی‌تابی به سراغ شما می‌آید. پس وقتی احساس منفی مانند عصبانیت و اضطراب دارید بهترین زمان است که روی نفس‌های‌تان تمرکز کنید و سعی کنید به جای تنفس از قفسهٔ سینه از شکم نفس بکشید. بعد از انجام این کار قطعاً احساس بهتر و آرامش بیش‌تری خواهید داشت؛ خستگی از بین می‌رود و ذهن‌تان آسوده می‌شود.
در معبدهای کیوتو باغ‌های سنگی ریوآن ـ جی و زمین‌های دِیسِن ـ جی، نمونه‌های بی‌نظیر باغ‌های ذن هستند. هر دو باغ در محوطه هیچ آبشاری ندارند و در هیچ کدام از آنها نهر یا جوی آبی جاری نیست. حتی وقتی جوی یا نهری جاری نیست باز هم می‌توان جریان آب را در باغ حس کرد. می‌توانیم در ذهن خود جریان آب روان و صدای آرام‌بخش آن را تصور کنیم. همیشه لازم نیست آب به صورت فیزیکی در باغی جاری باشد تا جریان آن حس شود. می‌شود منتظر نهر و جوی آب نماند و با همین داشته‌های معمولی، باغ زیبایی درست کرد. این موضوع در مورد ذهن و طرز تفکر ما هم صدق می‌کند. با همین داشته‌های کوچک و ساده و کمی خیال‌پردازی و خلاقیت می‌توانید گنجینه‌های ارزشمندی خلق کنید.
در گذشته در هند راهبان در کارهای یدی و فیزیکی مشارکتی نداشتند و با خیرات و صدقاتی که مردم به آنها اهدا می‌کردند، زندگی را می‌گذراندند. به این خیرات و صدقات «سامو» گفته می‌شد. وقتی بودیسم به چین رسید، چینی‌ها معابد را بر فراز کوه‌ها بنا کردند. از آن‌جا که راهبان نمی‌توانستند برای دریافت صدقات و خیرات به پایین کوه بیایند تصمیم گرفتند خودشان کشاورزی کنند. به این ترتیب کار کردن بخشی از تمرین‌های ذن شد. کار (سامو) بخشی از مهم‌ترین تمرین‌های ذن است. به این معنا که اگر کسی کار نکند، غذا و روزی کافی نخواهد داشت.
روزی هوآیکه نگرانی‌هایش را با استاد در میان گذاشت: «ذهن من همیشه پر از اضطراب است. لطفاً کمکم کنید تا از شر آنها خلاص شوم.» بودهیدهارما پاسخ داد: «من نگرانی‌های تو را از بین می‌برم، به شرط آن‌که تو آنها را برای من بیاوری و مقابل من قرار دهی.» با شنیدن این سخنان، هوآیکه متوجه شد نگرانی‌ها فقط در ذهن او وجود دارند و در واقعیت ناملموس هستند. هوآیکه دریافت ترس‌هایش نیز واقعی نیستند و او بیهوده به ترس‌ها و نگرانی‌ها فکر می‌کند. اصلاً لازم نیست نگران چیزهایی باشید که هنوز اتفاق نیفتاده‌اند. فقط به چیزهایی فکر کنید که در حال حاضر در حال وقوعند. تقریباً همهٔ اضطراب‌ها ناملموس و صرفاً ساختهٔ ذهن ما هستند.
