گفتگو با نهنگ‌ها آیا از نظر علمی ممکن می‌شود؟
دیوید گروبر
قرار است صدای بزرگترین شکارچی دندان‌دار روی این کره را بشنوید: جانوری بزرگتر از اتوبوس مدرسه با احتمالا پیچیده‌ترین نوع ارتباط برقرار کردن که تا به حال وجود داشته است.
اینها صدای نهنگ عنبر بزرگ است، پستانداری که تا عمق ۱۰۰۰ متری پایین می‌رود، می‌تواند بیش از یک ساعت زیر آب بماند و در جوامع پیچیده‌ی مادرسالار و شگفت‌انگیز زندگی کند. این کلیک‌هایی که شنیدید، کودا نامیده می شوند، فقط جنبه‌ای از آنچه درباره برقراری ارتباط آنها می‌دانیم هستند. ما می‌دانیم این حیوانات ارتباط برقرار می‌کنند، فقط هنوز نمی‌دانیم چه می‌گویند.
هدف پروژه CETI یافتن این حقیقت است. طی ۵ سال آینده، تیم متخصصان هوش مصنوعی، زبانشناسان، متخصصان ربات و زیست‌شناسان دریایی ما قصد استفاده از جدیدترین فناوریها را جهت برقراری ارتباط با گونه‌هایی دیگر را دارند، و با امید دریافت ارتباط متقابل. ما معتقدیم که با گوش دادن عمیق به طبیعت، می‌توانیم چشم‌اندازمان از خود را تغییر داده و رابطه‌مان با انواع حیات در این کره را شکل دهیم.
البته هدف غیرممکنی به نظر می‌رسد. انسانها برای صدها سال سعی در برقراری ارتباط با حیوانات دیگر را داشته‌اند. چطور قادریم کاری را که بقیه نتوانستند انجام دهیم، بخصوص با این فرض که من اینجا روی مبلم در نیویورک در بحبوحه پاندمی و اعتراضات نشستم؟
۲۰ سال گذشته را به عنوان زیست‌شناس دریایی و اقیانوس‌‌شناس، صرف مطالعه انواع دیدگاه‌های مختلف نموده‌ام، از میکروبها گرفته تا کوسه‌ها. تیمهای میان رشته‌ای را تشکیل دادم که نخستین دوربین چشم کوسه را ساخته‌اند تا دنیا را از دید کوسه ببینید، و با مهندسان همکاری داشته‌اند تا روباتهای خیلی آرامی را طراحی کنند که حتی باعث اضطراب ستارهای دریایی هم نشوند. اما در سال ۲۰۱۸ در مقام دستیاری برای مطالعات پیشرفته در انستیتو رادکلیف بود که پی بردم که شاید بهترین روش برای فهم اقیانوس و ساکنان آن تنها دیدن جهان از چشمان آنها نبود. بلکه با شنیدن– شنیدن واقعا عمیق بود.
علاقمندیم به نهنگ‌های عنبر وقتی بود که صدایشان را شنیدم. صدایشان به این میماند که گویی از دنیای دیگری باشند؛ آوازی آژیروار که از تاریکترین اعماق دریا پخش می شد. اینها آوازهای معمول هارمونی‌دار نهنگ‌ها نبودند که با آنها آشنایی داشتم. اینها بیشتر به انتقال داده‌های دیجیتال میماندند. ما تیم آینده پروژه CETI را جمع کردیم و شروع به بحث درباره نحوه استفاده از پیشرفته‌ترین فناوریها برای برقراری ارتباط با نهنگ‌ها کردیم. یکی از نتیجه‌گیریهای اساسی این بود که یادگیری ماشین از شانس واقعا خوب بالایی از فهم الگوهای ارتباطی نهنگ عنبر برخوردار است. و زمان به کارگیری این فناوریها الان است. رمزگشایی از ارتباط بین گونه‌‌ها نه فقط غیرممکن بلکه تقریبا ناگزیر به نظر می‌آمد. اما تحلیل الگوها چطور می‌تواند به ما در گفتگو با نهنگ‌ها و دیگر حیوانات کمک کند؟
خب، قدم اول فهم عنصرهای ارتباطی نهنگ عنبر است. این کدهایی که شنیدید تا جایی که ما می‌دانیم جمله نیستند، اما ساختاری روشنی در نحوه این ارتباطات انسانی وجود دارد. نهنگ‌های عنبر این کدها را به صورت متوالی با هم رد و بدل می‌کنند، و گویش‌های منطقه‌ای مثل لهجه‌های بریتانیایی و استرالیایی دارند. دقیقا به همین خاطر یادگیری ماشین ابزاری قدرتمند است. این رویکردها الگوها را در رابطه و نقشه مقصود آنها تحلیل می‌کند. همین چند سال پیش، دانشمندان از یادگیری ماشین جهت ترجمه بین دو زبان بشری کاملا ناشناخته استفاده کردند. بدون استفاده از روزتا استون یا لغتنامه، صرفا با نقشه‌برداری از الگوها در فضای بعدی بالاتر. اما برای کارکرد موثر ماشین یادگیری، داده‌ها لازمند– داده‌های فراوان.
در نیم قرن اخیر، پژوهشگران دریایی با زحمت و دقت زیاد مشغول جمع‌آوری بوده‌اند و فقط چند هزار آوای نهنگ عنبرها را با دست حاشیه نگاری کردند، اما برای یادگیری ارتباط نهنگ عنبر، عوض دهها میلیون به جمع‌آوری میلیونها آوای به دقت حاشیه‌نویسی شده مرتبط با رفتار از نهنگ‌های عنبر نیاز داریم. این کار را با روباتهای غیرمخرب، مستقل، شناگر آزاد و پهبادهای آبی- هوایی، تجهیزات آب آوا سنج زیر نصب شده و غیره استفاده خواهیم کرد.
ما با شرکای نزدیک خود در پروژه نهنگ عنبر دومنیک همکاری خواهیم نمود که منطقه‌ای ۲۰ کیلومتر مربعی را پوشش می‌دهد، جاییکه ۲۵ خانواده نهنگ عنبر مشهور رفت و آمد دارند. تمرکز خاص خود را بر روی تعاملات بین مادران و بچه‌ها خواهیم گذاشت، برای آموزش دیدن الگوریتم‌های یادگیری ماشینمان تا زبان نهنگ را از ابتدا بیاموزند. همه این داده‌ها را از طریق یک خط لوله می‌فرستیم و از سوی تیم ترجمه پروژه CETI تحلیل خواهند شد. داده‌های زمینه و شنیداری خام به موتور یادگیری ماشین تحویل خواهند شد جاییکه اول طبق ساختار ذخیره می‌شوند. تیم زبان‌شناسی به دنبال تحقیق درباره چیزهایی مثل دستور زبان و جابجایی زمانی خواهد بود. برای مثال، اگر بتوانیم موردی را پیدا کنیم که نهنگ درباره اتفاقی در روز گذشته صحبت کند به تنهایی آن یافته اصلی ما خواهد بود، زیرا تا به حال این را در انسانها دیدیم. و زمانی که در شنیدن استاد شدیم، واقعا به دقت تلاش خواهیم کرد که پاسخ بدهیم حتی در ساده‌ترین سطح ممکن.
سرانجام، پروژه CETI پایگاه منبع بازی را خواهد ساخت که آنجا داده‌های‌مان را در اختیار عموم قرار خواهیم داد، جهت تشویق جامعه جهانی برای همراه شدن با با ما در این مسیر فهمیدن. این حیوانات می‌توانند باهوش‌ترین موجودات در این کره باشند. نوقشر و سلول‌های دوکی دارند– ساختاری که در انسانها افکار متعالی ما را کنترل می‌کند، عواطف، حافظه، زبان و عشق. و همه پایگاه‌هایی که می‌سازیم را می‌توانیم برای حیوانات دیگر هم به کار بریم: برای فیل‌ها، پرندگان، نخستی‌ها، دلفین‌ها– لزوما هر حیوانی.
در اواخر دهه ۱۹۶۰، راجر پاین، عضو تیم ما آن آوازخوانی نهنگ‌ها را کشف کرد.
یافته‌ای که جنبش نجات نهنگ‌ها را جرقه زد که منتهی به ختم شدن شکار نهنگ‌ها در مقیاس بزرگ و ممانعت از انقراض چندین گونه مختلف از نهنگ‌ها شد، فقط با نشان دادن آن آواز نهنگ‌ها. تصور کنید اگر بتوانیم بفهمیم که چه می‌خوانند. اکنون زمان آغاز این گفتگوی بزرگتر است. اکنون زمان عمیق گوش دادن و نشان دادن احترامی تازه به این جانوران جادویی و یکدیگر است.
