فیلم شرلوک هولمز – خلاصه داستان، نقد و بررسی – Sherlock Holmes (2009)
کارگردان، گای ریچی بازیگران، رابرت داونی جونیور (شرلوک هولمز)، جود لاو (دکتر واتسون)، لرد بلک وود (مارک استرانگ)، ریچل مک آدامز (ایرنه آدلر). ۱۲۸ دقیقه، درجهٔ نمایشی. PG-13
در ((دایره المعارف داستان‌های پلیسی))، از شرلوک هولمز به عنوان بزرگترین کاراگاه در عرصهٔ ادبیات و احتمالا مشهورترین مخلوق ادبی همهٔ اعصار)) یاد شده است. این شخصیت جذاب و ماندگار، اولین بار در رمان اتود در قرمز لاکی نوشتهٔ سر آرتور کانن دویل (۱۹۳۰-۱۸۵۹) در سال ۱۸۸۷ ظاهر شد. استقبال خوانندگان انگلیسی از این کارآگاه باهوش و یکه بزن باعث خلق حدود ده رمان و داستان دیگر با محوریت کاراکتر شرلوک هولمز شد. آخرین کتاب این مجموعه تحت عنوان پرونده‌های شرلوک هولمز در سال ۱۹۲۷ چاپ و منتشر شد. ارزش کار آرتور کانن دویل این است که توانسته نوعی ویژگی علمی جذاب به رمان پلیسی ببخشد و در عین حال این نوع رمان را برای عامهٔ مردم دست یافتنی و جذاب کند.
اما جالب است بدانید که کتاب‌های شرلوک هولمز از نخستین داستان‌های پلیسی است که از زبان‌های روسی، عربی و انگلیسی به زبان فارسی ترجمه شده است. عبدالحسین میرزا مویدالدوله (شاهزادهٔ فجری) در سال ۱۲۸۳ هجری شمسی کتاب پلیس لندن (اثر ((گونان دویلی))) را از عربی به فارسی ترجمه کرد که در واقع ترجمهٔ یکی از داستان‌های شرلوک هولمزی کونان دویل بود. دو سال بعد، یعنی در سال ۱۲۸۵ هجری شمسی میراسماعیل موسوی عبداله‌زاده تعدادی از داستان‌های شرلوک هولمز را از روسی به فارسی ترجمه کرد. این کتاب تحت عنوان شرلوک خومس در ایران و عثمانی در تهران به چاپ رسید. اما جدای از این کتاب‌های ترجمه‌ای، داستان‌های شرلوک هولمز منبع اقتباسی برای نگارش اولین کتاب کارآگاهی ایران، داروغهٔ اصفهان، شرلوک هلمس ایران، نوشتهٔ کاظم مستعان السلطنه، در سال ۱۳۰۴ هجری نیز بوده است. در این داستان، صادق ممقلی کارآگاه موفقی است که معماهای جنایی را با دستیاری محمود حل می‌کند.
محمدحسین میرزا جهانبانی در سال ۱۳۰۶ هجری شمسی، و مجید مسعود در سال ۱۳۳۶ هجری شمسی، نیز به ترتیب داستان‌های شرلوک هولمز را به فارسی ترجمه و منتشر کردند. از بین این مترجمان کار مجید مسعودی جدی‌تر از بقیه بود. این مترجم موفق شد کتاب ماجراهای شرلوک هولمز کارآگاه نامی جهان را در شش جلد ترجمه و منتشر کند. اما در دوران ما نیز خوشبختانه کتاب‌های شرلوک هولمز توسط شادروان کریم امامی به فارسی سلیس و روان ترجمه شده است. این کتاب‌ها که هم اکنون چاپ سوم آن (سال ۱۳۸۷) در بازار کتاب کشورمان موجود است، در چهار جلد تحت عنوان‌های رسوایی در بوهم، برق نقره‌ای سیمای زرد و عینک دور طلایی) از سوی انتشارات ((طرح نو)) چاپ و منتشر شده است. همچنین باید به ترجمه‌های خوب مژده دقیقی از آثار کونان دویل، که توسط انتشارات هرمس منتشر شده، اشاره کرد محبوبیت شرلوک هولمز در سینما نیز قابل توجه است.
تاکنون بیش از ۲۰۰ فیلم سینمایی بر اساس ماجراهای شرلوک هولمز ساخته شده و بیش از ۷۰ بازیگر سرشناس جهان در نقش کارآگاه شرلوک هولمز ایفای نقش کرده‌اند. بازیگرانی مثل بازیل رتبون، جرمی برت، فرانک لانگلا، پیتر کاشینگ، جان باریمور، جیمز دارسی، مایکل کین، جان کلیسی، پیتر کوک، روپرت اورت، ویلیام ژیلت، استیوارت‌گرینجر، چارلتون هستون، آنتونی هیگینز، ریموند می‌سی، راجر مور، جان نویل، لئونارد نیموی، کریستوفر پلامر، جاناتان پرایس، نیکول ویلیامسن، رابرت داونی جونیور و… اما ببینیم این آقای شرلوک هولمز کیست. هولمز در روز شش ژانویه سال ۱۸۵۴ در روستایی در انگلستان متولد شده و تحصیلات خود را در دانشگاه آکسفورد به پایان رسانده است هولمز که اولین معمای جنایی خود را در بیست سالگی کشف کرد، پس از فراغت از تحصیل، حرفهٔ کارآگاه خصوصی را به عنوان حرفهٔ اصلی خود انتخاب کرد. او در ژانویهٔ ۱۸۸۱ در منزلی در لندن، واقع در خیابان بیکر پلاک ۲۲۱ ب، با دکتر واتسون طبیب بازنشستهٔ نظامی همخانه شد. هولمز قدبلند و باریک است، پیپ می‌کشد و به مصرف کوکایین معتاد است اما دکتر واتسون سعی دارد وی را ترک دهد، هولمز یک جرم‌شناس ماهر است و از بسیاری از علوم روز سررشته دارد و..
در فیلم گای ریچی، شرلوک هولمز همچون یک سوپرمن دوران معاصر به تصویر کشیده شده است؛ یا به قول جوئل سیلور تهیه‌کنندهٔ فیلم، ((همچون جیمز باند در سال ۱۸۹۱)) دوستداران حرفهای سینمای اکشن یقینا از صحنه‌های اکشن این فیلم که محل و زمان وقوع آنها در لندن ویکتوریایی است، لذت خواهند برد. رابرت داونی جونیور شرلوک هولمزی را مجسم کرده که به مراتب از حیث بدنی چالاک‌تر و آماده‌تر از هر شرلوک هولمز دیگری است که تاکنون دیده‌ایم. این آقای هولمز یک همه چیزدان منحصر به فرد است که هوش استثنایی او در قیاس با هوش معمولی همخانه‌اش، دکتر واتسون (جود لاو) بیشتر خودنمایی می‌کند. رابطهٔ میان هولمز واتسون نیز در فیلم به یک رابطهٔ ((خاص)) و تبدیل شده است، در خارج از خانهٔ ((خیابان بیکر)) با یک لندن ویکتوریایی مواجه هستیم؛ لندنی که همه چیزش، از مترو گرفته تا ترافیک و پست و روزنامه‌هایش با یک نظم دقیق کار می‌کند. قطب منفی ماجرا، آدم شیطان صفتی است به نام لرد بلک وود (مارک استرانگ). این موجود شریر که به جادوهای سیاه دسترسی دارد و حرفهای ترسناکی از نوع ((مرگ فقط یک آغاز است)) می‌زند، با کارهای خود هراس عظیمی در شهر بزرگ لندن ایجاد کرده.
ناگفته پیداست که هیچکس قادر به کشف توطئه‌های این موجود خبیث نیست جز کارآگاه شرلوک هولمز فیلم شرلوک هولمز گرچه از بسیاری از فیلم‌های هالیوودی سال‌های اخیر بهتر است اما نمی‌توان آن را یک کار کامل و بی‌عیب عنوان کرد. شکی نیست که کاراکتر هولمز در این فیلم دستخوش تغییرات بسیار زیادی شده و داستان روی پرده نیز برخی اصول لایتغیر داستان‌های کلاسیک شرلوک هولمز را نقض کرده است. اما مسئلهٔ فیلم در جای دیگری است. حداقل چهار فیلمنامه‌نویس هالیوودی فیلمنامهٔ فیلم را نوشته‌اند و سرچشمهٔ مشکلات فیلم از همین جاست. تعدد نویسندگان باعث این شده که فیلم تمرکز اصلی خود را از دست بدهد و دچار نوعی عدم انسجام شود.
گای ریچی فیلمسازی است که فیلم‌هایش همواره آکنده از انرژی حرکتی است. این سبک فیلمسازی آکنده از انرژی باعث می‌شود تا معایب فیلم برای مدتی به چشم نیاید اما بهره‌گیری از سکانس‌های اکشن هالیوودی صحنه‌های مربوط به کشتارگاه و کارگاه کشتی‌سازی – نمی‌تواند ضعف‌های اصلی فیلم را به طور کامل بپوشاند.
منبع: نشریه دنیای تصویر
