هفته پیش انفجار پرتو گامای بسیار قدرتمندی از روی زمین شناسایی شد
انفجار‌های پرتو گاما (GRBs) یکی از پرانرژی‌ترین انفجار‌ها از زمان انفجار بزرگ است و اکنون ستاره‌شناسان قوی‌ترین انفجار را شناسایی کرده‌اند. پرتویی از تشعشعات پرانرژی تا 18 برابر قدرتمندتر از رکورد قبلی در آخر هفته گذشته از روی زمین شناسایی شد.
این سیگنال با نام GRB 221009A در 9 اکتبر شناسایی شد. البته خود انفجار 1.9 میلیارد سال پیش رخ داد. از جهت صورت فلکی ساگیتا آمد و برای بیش از 10 ساعت برای تلسکوپ‌ها قابل مشاهده بود و به یکی از طولانی‌ترین انفجار‌های پرتو گاما کشف شده تبدیل شد.
221009A بالاترین انرژی را در بین هر انفجار‌های پرتو گاما کشف شده داشت. انرژی این رویداد‌ها معمولاً بر حسب گیگا الکترون ولت (GeV) اندازه‌گیری می‌شود، اما تعداد کمی از آنها با انرژی‌های حدود 1 ترا الکترون ولت (TeV) ثبت شده است. اما این رویداد جدید ممکن است به رکورد 18 TeV رسیده باشد، که اولین تشخیص GRB با انرژی‌های بالای 10 TeV را نشان می‌دهد.
این اندازه‌گیری بر اساس داده‌های یک رصدخانه چینی به نام رصدخانه بارانی با ارتفاع بالا (LHAASO) است که برای تشخیص پرتو‌های گاما و پرتو‌های کیهانی با اندازه‌گیری آبشار ذرات آنها در جو زمین طراحی شده است. البته قبل از اینکه 221009A بتواند جایگاه خود را در کتاب رکورد‌ها به دست آورد، این داده‌ها باید توسط تیم‌های دیگر تأیید شود.
در عکس بالا تفاوت در روشنایی با انفجار پرتو گاما و محو شدن آن را پس از 10 ساعت، که توسط رصدخانه سوئیفت رصد شده، دیده می‌شود.
ستاره‌شناسان می‌گویند شاید ده‌ها سال طول بکشد تا GRB دیگری به این روشنی کشف شود.
روبرتا پیلرا، یک اخترشناس، می‌گوید که این انفجار بسیار نزدیک‌تر از GRBهای معمولی است و هیجان‌انگیز است، از این نظر که به ما امکان می‌دهد جزئیات زیادی را شناسایی کنیم. اما همچنین یکی از پرانرژی‌ترین و درخشان‌ترین انفجار‌هایی است که تا به حال بدون توجه به مسافت دیده شده است و هیجان آن را دو چندان می‌کند.
منبع این پرتوها یک ستاره عظیم است که در پایان عمر خود به یک سیاهچاله سقوط می‌کند. این فرآیند فواره‌های قدرتمندی از ذرات را به فضا پرتاب می‌کند و در این فرآیند اشعه ایکس و پرتو‌های گاما ساطع می‌کند.
با وجود شدت و مجاورت، این GRB برای زمین بی‌ضرر است. اما اگر فرضا منبع این پرتوها در کهکشان راه شیری خودمان بود و پرتو آن به طور اتفاقی مستقیماً به سمت زمین می‌رفت، می‌توانست باعث انقراض دسته‌جمعی شود. خوشبختانه، تصور می‌شود که GRBها رویداد‌های نسبتاً نادری هستند که تنها تعداد کمی از آن در هر کهکشان در هر میلیون سال رخ می‌دهد و حتی درصد کمتری از آنها در جهت دقیق زمین ارسال می‌شوند.
منبع: ناسا
