تاریخچه هواپیمای کنکورد، هواپیمای رویایی فراصوت که نزدیک بود ایران هم زمانی آن را بخرد!

کنکورد یک جت مسافربری مافوق صوت بود که با تلاش مشترک دولت های بریتانیا و فرانسه و شرکت های هوافضای مربوطه آنها، British Aircraft Corporation و Aérospatiale ساخته شد. اولین پرواز تجاری خود را در سال 1976 انجام داد و در سال 2003 بازنشسته شد.

کنکورد از این نظر منحصر به فرد بود که می توانست با سرعت دو برابر صوت یا حدود 1350 مایل در ساعت پرواز کند. یعنی می‌توانست از لندن به نیویورک را در کمتر از سه ساعت طی کند، در مقام مقایسه زمان پرواز معمولی حدود هفت ساعت برای یک هواپیمای تجاری معمولی است.

کنکورد یک شگفتی تکنولوژیک بود، اما کارکرد و نگهداری آن نیز بسیار گران بود. این هواپیما به خدمه بسیار متخصص نیاز داشت و هزینه های عملیاتی آن بسیار بیشتر از سایر هواپیماهای تجاری بود. علاوه بر این، نگرانی‌ها در مورد اثرات زیست‌محیطی بوم‌های صوتی و انتشار گازهای گلخانه‌ای در ارتفاع بالا منجر به محدودیت‌هایی در استفاده از آن شد.

با وجود عمر کوتاه و موفقیت تجاری محدود، کنکورد نماد تاریخ هوانوردی و گواهی بر دستاوردهای چشمگیر مهندسی و طراحی انسانی است.

توسعه کنکورد در دهه 1960 آغاز شد، زمانی که رقابت شدیدی بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی در زمینه هوانوردی وجود داشت. دولت‌های بریتانیا و فرانسه توسعه یک جت مسافربری مافوق صوت را راهی برای نشان دادن توانایی‌های تکنولوژیکی خود و تثبیت خود به عنوان رهبران صنعت هوانوردی می‌دانستند.

شکل ظاهری کنکورد هم بسیار جالب بود و به گونه ای شیک و آیرودینامیک طراحی شده بود و دارای دماغه بلند و نوک تیز و بال هایی به شکل دلتا بود. موتورهای آن نیز به‌طور ویژه‌ای طراحی شده‌اند تا قدرتمندتر و کارآمدتر از سایر هواپیماهای مسافربری تجاری باشند.

کنکورد بدون چالش نبود. علاوه بر هزینه های عملیاتی بالا و نگرانی های زیست محیطی، با مسائل ایمنی نیز مواجه بود. در سال 2000، یک هواپیمای کنکورد ایرفرانس، اندکی پس از برخاستن از پاریس سقوط کرد و تمام 109 سرنشین هواپیما و همچنین چهار نفر روی زمین کشته شدند. علت این سانحه نشت سوخت بوده که باعث شعله ور شدن هواپیما و از دست دادن کنترل هواپیما شده است.

با وجود این چالش ها، کنکورد یک هواپیمای محبوب در میان مسافران ثروتمند و افراد مشهور بود که از سرعت، تجمل و انحصار آن قدردانی می کردند. صنعت هواپیمایی همچنین آن را نمادی از اعتبار و نوآوری می دانست و چندین شرکت هواپیمایی بزرگ از جمله بریتیش ایرویز و ایرفرانس پروازهای کنکورد را انجام می دادند.

در سال 2003، پس از بیش از ربع قرن خدمت، کنکورد از خدمات تجاری بازنشسته شد. این تصمیم عمدتاً تحت تأثیر عوامل اقتصادی بود، زیرا هزینه های عملیاتی بالای هواپیما دیگر پایدار نبود. امروزه چندین هواپیمای کنکورد در موزه‌های سرتاسر جهان به نمایش گذاشته شده‌اند که یادآور این هواپیمای پیشگام و تأثیر آن بر تاریخ هوانوردی است.

کنکورد نه تنها یک شگفتی فناوری بود، بلکه نمادی از همکاری بین المللی بین بریتانیا و فرانسه بود. دو کشور از نزدیک در توسعه هواپیما، به اشتراک گذاشتن تخصص، منابع و بودجه با یکدیگر همکاری کردند.

سرعت کنکورد تنها چیزی نبود که آن را از سایر هواپیماهای مسافربری تجاری متمایز می کرد. فضای داخلی آن نیز به گونه ای لوکس و شیک، با صندلی های مخمل خواب دار، ناهار خوری عالی، و یک نوار وسیع طراحی شده است. مسافران می‌توانستند از شامپاین و خاویار لذت ببرند در حالی که سرعت پروازشان بیشتر از سرعت صوت است.

کنکورد علیرغم هزینه های عملیاتی بالایش همیشه سودآور نبود. صنعت هواپیمایی به شدت رقابتی است و کنکورد با رقابت شدید سایر خطوط هوایی و همچنین با ظهور گزینه های مقرون به صرفه تر مانند خطوط هوایی ارزان قیمت و پروازهای کلاس اقتصادی روبرو شد.

کنکورد تنها جت مسافربری مافوق صوت نبود که در این دوره ساخته شد. اتحاد جماهیر شوروی هواپیمای مشابهی به نام توپولف Tu-144 ساخت که به دلیل شباهت هایش به کنکورد به آن “کنکوردسکی” لقب گرفت. با این حال، Tu-144 طول عمر بسیار کمتری داشت و به موفقیت کنکورد نبود.

بازنشستگی کنکورد در سال 2003 پایان یک دوره در هوانوردی بود. از آن زمان هیچ هواپیمایی تجاری نتوانسته است با سرعت یا سطح لوکس خود مطابقت داشته باشد، اگرچه چندین شرکت در حال حاضر روی توسعه هواپیماهای مافوق صوت کار می کنند که به طور بالقوه می تواند با عملکرد کنکورد رقابت کند.

میراث کنکورد از بسیاری جهات زنده است. همچنان الهام بخش علاقه مندان و مهندسان هوانوردی است و تأثیر آن بر صنعت هواپیمایی هنوز هم امروزه قابل مشاهده است. علاوه بر این، تأثیر آن را می توان در فرهنگ عامه مشاهده کرد، با حضور کنکورد در فیلم ها، برنامه های تلویزیونی و موزیک ویدیوها.

کنکورد نه تنها برای پروازهای تجاری استفاده می شد، بلکه کاربرد نظامی نیز داشت. در دهه 1980، نیروی هوایی سلطنتی (RAF) دو هواپیمای کنکورد را از بریتیش ایرویز برای استفاده به عنوان هواپیمای شناسایی اجاره کرد. این هواپیماها مجهز به دوربین و سایر تجهیزات نظارتی بودند و برای جمع آوری اطلاعات در طول جنگ سرد مورد استفاده قرار می گرفتند.

توسعه کنکورد بدون بحث نبود. برخی از منتقدان استدلال می‌کنند که هزینه‌های بالای این پروژه غیرقابل توجیه است، به‌ویژه با توجه به چالش‌های اجتماعی و اقتصادی فراوانی که هم بریتانیا و هم فرانسه در آن زمان با آن مواجه بودند. دیگران در مورد اثرات زیست محیطی هواپیما از جمله انتشار گازهای گلخانه ای و آلودگی صوتی آن ابراز نگرانی کردند.

طراحی منحصر به فرد کنکورد مستلزم آموزش تخصصی برای خلبانان و خدمه بود. سرعت و ارتفاع زیاد هواپیما تعدادی چالش فنی را به همراه داشت و خدمه باید برای رسیدگی به آنها به طور ویژه آموزش دیده باشند. علاوه بر این، بدنه باریک و کابین تنگ هواپیما مستلزم هماهنگی بالایی بین خدمه بود.

کنکورد علیرغم طول عمر نسبتا کوتاه خود، تأثیر قابل توجهی بر صنعت هوانوردی گذاشت. توسعه آن باعث پیشرفت در علم مواد، آیرودینامیک و سایر زمینه ها شد و راه را برای طراحی هواپیماهای مافوق صوت دیگر هموار کرد. علاوه بر این، به ایجاد بریتانیا و فرانسه به عنوان رهبران صنعت هوافضا کمک کرد و الهام بخش نسل جدیدی از مهندسان و دانشمندان شد.

برای بازنشستگی کنکورد مراسمی برگزار شد. آخرین پرواز تجاری این هواپیما در 24 اکتبر 2003 با پرواز از نیویورک به لندن انجام شد. این رویداد با مجموعه ای از جشن ها و ادای احترام، از جمله ادای احترام با توپ های آب از سوی سرویس آتش نشانی فرودگاه و مراسم خداحافظی در فرودگاه هیترو مشخص شد.

امروزه کنکورد یک هواپیمای نمادین و گواهی بر نبوغ و نوآوری بشر است. میراث آن را می توان در بسیاری از زمینه های هوانوردی مدرن، از جمله پیشرفت در طراحی هواپیما، علم مواد و مدیریت ترافیک هوایی مشاهده کرد. علاوه بر این، جایگاه آن در تاریخ تضمین شده است و همیشه به عنوان یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین هواپیماهای تمام دوران در یادها باقی خواهد ماند.

طراحی کنکورد به شدت تحت تاثیر هواپیماهای نظامی بود. بال‌های دلتا، بدنه باریک و موتورهای پیشرفته آن همگی بر اساس طرح‌هایی بودند که در هواپیماهای نظامی استفاده می‌شد، به‌ویژه آنهایی که برای شناسایی در ارتفاع بالا و نبردهای هوا به هوا استفاده می‌شدند.

سرعت کنکورد بدون چالش نبود. یکی از بزرگترین مسائل تاثیر گرما بر ساختار هواپیما بود. در سرعت های مافوق صوت، دمای هوا در اطراف هواپیما می تواند به بیش از 100 درجه سانتیگراد برسد که می تواند باعث انبساط و انقباض هواپیما شود که به طور بالقوه منجر به آسیب یا شکست ساختاری می شود. برای مقابله با این، پوست کنکورد از آلیاژی ساخته شده بود که می توانست در برابر دمای بالا مقاومت کند.

کابین خلبان کنکورد یک شگفتی مهندسی بود. بدنه باریک هواپیما به این معنی بود که کابین خلبان باید تا حد امکان فشرده و کارآمد طراحی شود. کابین خلبان به گونه ای طراحی شده بود که تا حد امکان ارگونومیک باشد، با سیستم پیچیده ای از کنترل ها و نمایشگرها که به خلبانان اجازه می داد تا با حداکثر کارایی هواپیما را به کار گیرند.

از کنکورد نه تنها برای پروازهای مسافری استفاده می شد، بلکه برای اهداف تحقیقاتی نیز استفاده می شد. دانشمندان و مهندسان از این هواپیما برای انجام آزمایشاتی بر روی همه چیز استفاده کردند، از اثرات پرواز مافوق صوت بر بدن انسان گرفته تا ساخت مواد جدید برای استفاده در هواپیماهای پرسرعت.

کنکورد تأثیر عمیقی بر فرهنگ عامه داشت. طراحی شیک، آینده نگر و سرعت باورنکردنی آن، آن را به نماد قرن بیستم تبدیل کرد و در فیلم ها، برنامه های تلویزیونی و تبلیغات بی شماری ظاهر شد. علاوه بر این، انحصار و تجمل بودن آن، آن را به نمادی از وضعیت در میان افراد ثروتمند و با نفوذ تبدیل کرد و پیروان وفادار طرفداران و علاقه مندان را به خود جلب کرد.

کنکورد علیرغم موفقیت های فراوانش، بدون منتقد نبود. برخی معتقد بودند که این هواپیما با توجه به هزینه های عملیاتی بالا و استفاده نسبتاً محدود، نمادی از افراط و تفریط است. دیگران از تأثیرات زیست محیطی آن، به ویژه انتشار اکسیدهای نیتروژن و سایر آلاینده ها انتقاد کردند.

امروزه کنکورد همچنان منبعی از شیفتگی و الهام برای مردم در سراسر جهان است. میراث آن از بسیاری جهات زنده است، از پیشرفت در فناوری هوافضا که به الهام بخشیدن به تأثیر فرهنگی آن بر تخیل عمومی کمک کرد. در حالی که کنکورد ممکن است ناپدید شود، خاطره و دستاوردهای آن همیشه در یادها خواهد ماند.

توسعه کنکورد یک کار عظیم بود که هزاران مهندس، دانشمند و تکنسین را درگیر کرد. این پروژه فوق العاده پیچیده بود و نیاز به توسعه مواد جدید، تکنیک های ساخت و نرم افزار برای تحقق آن داشت.

سرعت کنکورد تنها چیزی نبود که آن را از سایر هواپیماهای مسافربری تجاری متمایز می کرد. سطح سر و صدای آن نیز یکی از نگرانی های اصلی بود، به خصوص با توجه به صدای بوم که هنگام پرواز با سرعت مافوق صوت ایجاد می کرد. برای مقابله با این امر، موتورهای هواپیما به طور ویژه طراحی شده بودند که تا حد امکان بی صدا باشند و خلبانان برای به حداقل رساندن تاثیر بوم های صوتی هواپیما بر روی زمین آموزش دیده بودند.

کنکورد نه تنها برای پروازهای اقیانوس اطلس استفاده می شد. همچنین به مقاصد دیگر از جمله خاورمیانه، آفریقا و آسیا پرواز کرد. در مجموع، کنکورد در طول عمر خود بیش از 2.5 میلیون مسافر از جمله افراد مشهور، سیاستمداران و رهبران تجاری را پرواز داد.

بازنشستگی کنکورد تصمیم دشواری برای صنعت هواپیمایی بود. بسیاری از مردم در غم از دست دادن این هواپیمای نمادین عزادار شدند و درخواست هایی مبنی بر حفظ آن در خدمت یا حتی بازگرداندن آن به پرواز وجود داشت. با این حال، هزینه های بالای بهره برداری و نگهداری هواپیما این امر را غیرعملی کرد و در نهایت برای همیشه بازنشسته شد.

کنکورد تأثیر ماندگاری بر صنعت هوانوردی داشت و الهام‌بخش پیشرفت‌های جدید در طراحی هواپیما، آیرودینامیک و سیستم‌های نیروی محرکه بود. میراث آن را می توان در همه چیز از هواپیماهای تجاری مدرن گرفته تا هواپیماهای نظامی پیشرفته مشاهده کرد.

کنکورد همچنین تأثیر فرهنگی داشت که نمی توان آن را دست کم گرفت. طراحی شیک، آینده نگرانه و سرعت باورنکردنی آن تخیل عموم را به خود جلب کرد و به نمادی از پیشرفت فناوری و نبوغ انسانی تبدیل شد.

امروزه از کنکورد به عنوان یکی از برجسته ترین و تاثیرگذارترین هواپیماهای تمام دوران یاد می شود. تأثیر آن بر هوانوردی و فرهنگ عامه همیشه در یادها خواهد ماند و برای نسل‌های بعدی الهام‌بخش و مجذوب مردم خواهد بود.