مزایای استعدادیابی کودکان چیست و چگونه انجام می‌شود؟
رپورتاژ
اهمیت و ضرورت استعدادیابی کودکان
اگر زندگینامه افراد موفق را مروری کنید متوجه می‌شوید که اغلب آن‌ها در کودکی به استعدادشان پی برده‌اند. هرچند در آن زمان استعدادیابی کودکان به شکل امروزه میسر نبوده است؛ اما نشان می‌دهد کشف استعداد در کودکی مقدمه‌ای برای موفقیت در آینده است.
اهمیت انجام تست هوش کودکان در جایی مشخص می‌شود که اگر بتوانیم استعداد ویژه کودک خود را به درستی شناسایی کنیم، می‌توانیم با ایجاد بستر آموزشی مناسب، استعداد بالقوه کودک را به توانایی بالفعل او تبدیل کنیم.
تجربیات و یادگیری‌های اولیه کودک بر زندگی آینده او تاثیر چشمگیری دارد و درصورتی که دوران کودکی به خوبی سپری شود و کودک اندوخته مهارت و توانایی‌های پرباری داشته باشد، احتمال موفقیت و بهزیستی او در بزرگسالی افزایش خواهد یافت.
استعدادیابی کودکان و شناسایی نقاط قوت آن‌ها، علاوه بر شکوفایی آن‌ها موجب بهبود وضعیت سلامت روانی کودک نیز می‌شود؛ چراکه سپری کردن وقت درحیطه‌ای که کودک در آن استعداد و علاقه نشان می‌دهد برای وی جذاب‌تر و لذت‌بخش‌تر خواهد بود.
در برخی از کودکان، استعداد ویژه آن‌ها به وضوح قابل مشاهده است؛ درحالیکه در برخی دیگر از کودکان شناسایی استعدادها نیاز به بررسی، کاوش و شناسایی دارد. استعدادیابی کودکان در کنار در اختیار گذاشتن بستر آزمودن تجارب متنوع یکی از راه‌های مناسب پرورش استعدادهایشان است.
استعداد کودکان به چه معناست؟
آگاهی ما به عنوان والد از مفهوم استعداد اولین قدمی است که در راه استعدادیابی کودکان بر می‌داریم. منظور از استعداد، یک توانایی ذاتی و طبیعی است که به شکل منحصر به فردی در هر یک از افراد وجود دارد. امروزه انواع مختلفی از استعدادها در افراد شناسایی شده‌است. کودکان از نظر نوع استعدادهایشان و میزان این استعدادها با یکدیگر تفاوت دارند. وضعیت استعداد هر کودک ویژه خود اوست و او را از کودکان دیگر متمایز می‌کند.
انواع استعدادهای کودکان
در استعدادیابی کودکان باید به این نکته توجه داشته باشیم که هر یک از آنان در یک یا بیش از یک زمینه توانایی بیشتری از خود نشان می‌دهند. این تفاوت در توانایی‌ها و استعدادهای کودکان علل مختلفی دارد. تفاوت در ژنتیک، تربیت امکانات و آموزش‌های دریافت شده توسط کودک در میزان بروز این استعدادها تأثیرگذار است. گاردنر یکی از روانشناسان حیطه هوش و آموزش است که برای انواع استعداد و هوش دسته‌بندی برجسته‌ای ارائه کرده است. او حداقل هشت نوع هوش را معرفی می‌کند که عبارت‌اند از:
- هوش زبانی – کلامی:
شامل حساسیت نسبت به زبان گفتاری و نوشتاری و توانایی در کاربرد کلمات و زبان
- هوش دیداری – فضایی:
شامل توانایی حل مسئله از طریق دست‌کاری و ایجاد تصاویر ذهنی و اندیشیدن از راه تجسم دیداری
- هوش موسیقایی:
شامل توانایی تشخیص آهنگ‌ها، تصنیف‌های موزون و لذت بردن از موسیقی
- هوش بدنی – حرکتی:
شامل توانایی کنترل حرکات بدنی، کار کردن ماهرانه با اشیاء، استفاده از تمام یا قسمتی از اعضای بدن برای حل کردن مسائل، تعامل با فضای پیرامون خود برای یادآوری و پردازش اطلاعات و هماهنگی میان چشم و دست و سایر مهارت‌های حرکتی
- هوش منطقی – ریاضی:
شامل توانایی کشف الگوها، استدلال قیاسی و تفکر منطقی
- هوش طبیعت‌گرا:
شامل توانایی شناسایی پدیده‌های طبیعت
- هوش درون‌فردی:
شامل توانایی خویشتن‌شناسی، درک احساسات، ترس‌ها و انگیزه‌های خود
- هوش بین فردی:
شامل توانایی درک مقاصد، انگیزه‌ها و استعدادهای دیگران و مهارت در ایجاد روابط با آنان
- هوش هستی‌گرایی:
شامل توانایی درگیر شدن با پرسش‌های عمیق درباره هستی انسان، مانند معنای زندگی، مرگ و چرایی هستی (این نوع هوش اخیراً به این دسته‌بندی اضافه شده است.)
در همه کودکان همه این نه نوع هوش به درجات مختلفی وجود دارد؛ اما اغلب در هر فرد، یک یا دو مورد از این هوش‌ها بیشتر و به صورت توانایی ویژه‌ای ظاهر می‌شود.
انواع روش‌های استعدادیابی کودکان
روش‌های مختلفی برای استعدادیابی در کودکان وجود دارد که در ادامه به مهم‌ترین آنان اشاره می‌کنیم:
استعدادیابی غیررسمی
در خردسالان و کودکان کوچک‌تر از شش سال، عمدتاً استعدادیابی کودکان به صورت غیررسمی و با توجه کردن به نشانه‌ها و علائم رفتاری و شناختی کودک انجام می‌شود. برخی از علائم وجود استعداد در کودکان عبارت است از:
- خلاقیت و نوآوری در نقاشی‌ها، کاردستی‌ها و سایر آثار خلق شده توسط کودک
- توانایی زیاد کودک برای عمل کردن در حیطه خاصی مانند ورزش یا هنر
- پرسیدن سؤال‌های خوب و دقیق و کنجکاوی‌های خلاقانه
- گزارش‌ها و نظرات معلم‌ها و مربیان کودک
استعدادیابی رسمی
در کودکان بزرگ‌تر از شش سال برای استعدادیابی کودکان می‌توان از انواع تست هوش کودکان استفاده کرد. خوب است بدانیم که ضریب هوشی نرمال افراد بین 85 تا 115 است. معمولاً اگر نتیجه هوشبهر کودک بالاتر از 130 باشد کودک باهوش است و اگر بالاتر از 145 باشد به عنوان تیزهوش در نظر گرفته می‌شود.
راه دیگر شناسایی استعداد کودکان توجه به نمرات و وضعیت عملکرد تحصیلی کودک است. دستاوردهای کودک در سایر زمینه‌ها مانند کسب مدال ورزشی، کسب مقام هنری و… با احتمال بالایی نشانگر وجود استعداد خاص کودک در آن زمینه است.
ازجمله مهم‌ترین انواع تست هوش کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تست هوش کودکان گاردنر
تست هوش گاردنر یکی از روش‌های خوب و معتبر است که به وسیله آن، می‌توان وضعیت هوش و استعداد کودک در هر یک از هشت زمینه نامبرده را مورد سنجش قرار داد.
تست هوش کودکان گاردنر برای گروه سنی 9 سال الی 16 سال طراحی شده است و دارای هشت مؤلفه کلامی، منطقی – ریاضی، بدنی – جنبشی، میان فردی، بین فردی و طبیعت‌گرا است. این آزمون 80 عبارت دارد و هر 10 عبارت یکی از انواع هوش مطرح‌شده توسط گاردنر را اندازه می‌گیرد. برای پاسخ به هر عبارت پنج گزینه به صورت زیر در نظر گرفته شده است:
- خیلی کم = 1
- کم = 2
- متوسط = 3
- زیاد = 4
- خیلی زیاد = 5
انجام تست هوش گاردنر امروزه به شیوه آنلاین وجود دارد. ما این امکان را فراهم کرده‌ایم که با انجام تست هوش گاردنر به صورت رایگان به استعدادیابی کودکان در سایت بازی بوک بپردازید.
تست هوش وکسلر
این نوع تست هوش کودکان در سطوح مختلف از پیش‌دبستانی تا بزرگسالی قابل انجام است و در هر رده سنی سؤالات متفاوتی در اختیار فرد قرار می‌گیرد تا میزان هوش او در زمینه‌های مختلف سنجیده شود.
بهترین سن برای انجام این تست دوره پیش دبستانی است.
شما می‌توانید با انجام این تست هوش کودکان، توان عملی، کلامی، غیر کلامی، اجتماعی و انتزاعی را در کودک خود بررسی کنید. نتایج و تحلیل‌های به دست آمده در این تست همچنین می‌تواند اطلاعات جامع و کاملی را درباره شاخص اعتماد به نفس، توجه، یادگیری و اضطراب کودکتان به شما بدهد. اگر این کار را تحت نظر یک روانشناس انجام دهید او می‌تواند به موقع برای پرورش استعدادهای خاص کودک یا رفع مشکلات و اختلالات رشدی و روانی او اقدام کند.
تست هوش کودکان ریون
یکی دیگر از انواع تست هوش کودکان، تست ریون است که به بررسی و سنجش استدلال غیر کلامی، استدلال انتزاعی و عملکرد شناختی در کودکان می‌پردازد.
چند نکته درباره استعدادیابی کودکان
ذکر این نکته ضروری است که اگرچه تست هوش کودکان را خودتان در منزل هم می‌توانید انجام دهید، اما تفسیر تست به شکل جدی و برنامه‌ریزی آموزشی بر مبنای نتیجه یک تست چندان قابل اتکا نیست و نباید به عنوان تنها مؤلفه معتبر تصمیم‌گیری درباره هوش و استعداد کودک در نظر گرفته شود.
باید در نظر گرفت که ممکن است کودک در یک حیطه علاقه و استعداد از خود نشان دهد و شما بستر و امکانات پرورش استعداد او را در اختیارش قرار دهید، اما پس از مدتی کودک علاقه‌اش به کار در آن زمینه را کاملاً از دست بدهد. لازم است بدانید که اجبار بیش از حد کودک برای تلاش اجباری در زمینه‌ای که به آن بی‌علاقه است نه تنها موفقیت او را تضمین نمی‌کند، بلکه نتایج مخربی نیز برای کودک به دنبال دارد و او را سرخورده، بی‌علاقه و ناامید می‌کند.
از مقایسه کودکتان با سایر کودکان خودداری کنید و مطمئن شوید کودکتان می‌داند که شما او را فارغ از نتیجه نمرات هوشی و عملکرد و استعدادهای او دوست دارید. نتایج و نمرات هوشی نباید تبدیل به دستاویزی برای مقایسه یا ارزش‌گذاری کودک بشوند.
برای استعدادیابی کودکان می‌توانید به سایت بازی بوک مراجعه کنید و با انجام انواع تست‌های هوش برنامه‌ریزی شده، متناسب با شرایط و سن کودکتان تحلیل‌های اختصاصی توسط متخصصان را دریافت کنید.
