ستیریزین – موارد مصرف – نحوه اثر دارو و آثار جانبی آن

ستیریزین Cetirizine یک داروی آنتی هیستامینی است که عمدتاً برای درمان بیماری‌های آلرژیک مانند تب یونجه (رینیت آلرژیک)، کهیر (کهیر) و ملتحمه آلرژیک استفاده می‌شود. در اینجا مروری کوتاه بر تاریخچه این دارو است:

توسعه: Cetirizine توسط شرکت داروسازی UCB Pharma (در ابتدا یک شرکت بلژیکی، اکنون UCB S.A.) در اواخر دهه 1980 توسعه یافت. هدف این تحقیق ایجاد یک آنتی هیستامین نسل جدید بود که به طور موثر علائم آلرژی را بدون ایجاد خواب آلودگی قابل توجه کاهش می‌دهد، یک عارضه جانبی رایج آنتی هیستامین‌های قدیمی.

تایید و راه‌اندازی: Cetirizine از اوایل دهه 1990 برای استفاده پزشکی در کشور‌های مختلف تاییدیه دریافت کرد. این دارو در ابتدا با نام تجاری Zyrtec به بازار عرضه شد و به دلیل اثربخشی و مشخصات تحمل‌پذیری بهبود یافته در مقایسه با آنتی هیستامین‌های قدیمی به سرعت محبوبیت پیدا کرد.

مکانیسم اثر: ستیریزین متعلق به کلاس آنتی هیستامین‌هایی است که به عنوان آنتی هیستامین‌های نسل دوم یا غیر آرام بخش شناخته می‌شوند. این ماده با مسدود کردن انتخابی اثرات هیستامین، ماده‌ای که در طی یک واکنش آلرژیک توسط بدن آزاد می‌شود، عمل می‌کند. ستیریزین با مهار عملکرد هیستامین به تسکین علائمی مانند عطسه، خارش، آبریزش بینی و آبریزش چشم کمک می‌کند.

در دسترس بودن بدون نسخه: پس از تایید اولیه به عنوان یک داروی نسخه‌ای، ستیریزین بعداً به عنوان یک داروی بدون نسخه (OTC) در بسیاری از کشور‌ها در دسترس قرار گرفت. این امر به افراد اجازه می‌دهد تا ستیریزین را بدون نسخه خریداری کنند و برای خوددرمانی علائم خفیف آلرژیک در دسترس‌تر باشد.

نسخه‌های عمومی و افزونه‌های برند: با پایان انقضای حق ثبت اختراع Zyrtec، نسخه‌های عمومی ستیریزین در دسترس قرار گرفت و جایگزین‌های مقرون‌به‌صرفه‌تر را امکان‌پذیر کرد. علاوه بر این، فرمول‌ها و افزودنی‌های مختلفی از برند Zyrtec ساخته شده است، از جمله فرمول‌های مایع برای کودکان، محصولات ترکیبی با ضداحتقان‌ها و آماده‌سازی‌های موضعی.

ادامه استفاده: ستیریزین همچنان یک آنتی هیستامین رایج در سراسر جهان است و میلیون‌ها نفر برای تسکین علائم آلرژی به آن اعتماد می‌کنند. اثربخشی، ایمنی و حداقل اثرات آرام بخش آن به محبوبیت و استفاده گسترده آن کمک کرده است.

موارد استفاده از داروی ستیریزین 

ستیریزین در درجه اول برای درمان شرایط آلرژیک و علائم مرتبط استفاده می‌شود. در اینجا برخی از کاربرد‌های رایج آن آورده شده است:

رینیت آلرژیک: سیتیریزین اغلب برای تسکین علائم رینیت آلرژیک، که به عنوان تب یونجه نیز شناخته می‌شود، تجویز می‌شود. این عارضه باعث بروز علائمی مانند عطسه، آبریزش یا گرفتگی بینی، خارش و آبریزش چشم به دلیل قرار گرفتن در معرض مواد حساسیت‌زا مانند گرده، کنه‌های گرد و غبار یا شوره حیوانات می‌شود.

کهیر (کهیر): ستیریزین در درمان کهیر، یک بیماری پوستی که با برآمدگی، خارش و قرمزی تومور یا کهیر مشخص می‌شود، موثر است. این کهیر‌ها ممکن است به دلیل واکنش‌های آلرژیک، نیش حشرات یا دلایل ناشناخته ایجاد شوند.

ملتحمه آلرژیک: ملتحمه آلرژیک التهاب ملتحمه (لایه نازکی که سفیدی چشم و پلک‌های داخلی را می‌پوشاند) به دلیل واکنش آلرژیک است. ستیریزین می‌تواند به تسکین علائمی مانند خارش، قرمزی و آبریزش چشم کمک کند.

اگزما: در حالی که ستیریزین یک درمان اولیه برای اگزما نیست، ممکن است در برخی موارد برای کمک به کاهش خارش مرتبط با این بیماری التهابی مزمن پوستی تجویز شود.

سایر شرایط آلرژیک: ستیریزین همچنین می‌تواند برای کنترل علائم سایر واکنش‌های آلرژیک، از جمله درماتیت آلرژیک، آسم آلرژیک، و آنژیوادم (تورم لایه‌های عمیق‌تر پوست) استفاده شود.

توجه به این نکته مهم است که ستیریزین یک آنتی هیستامین است و در درجه اول به کاهش علائم مرتبط با آلرژی کمک می‌کند. علت زمینه‌ای آلرژی را درمان نمی‌کند اما می‌تواند تسکین موقتی ایجاد کند. اگر علائم مداوم یا شدید را تجربه می‌کنید، توصیه می‌شود برای تشخیص مناسب و درمان مناسب با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید.

ستیریزین چگونه کار می‌کند

ستیریزین با مسدود کردن اثرات هیستامین، ماده‌ای که در طی یک واکنش آلرژیک توسط بدن آزاد می‌شود، عمل می‌کند. هیستامین مسئول ایجاد بسیاری از علائم مرتبط با آلرژی است، مانند عطسه، خارش، آبریزش بینی و آبریزش چشم.

ستیریزین یک آنتی هیستامین نسل دوم یا غیر آرام بخش است. این به طور انتخابی به گیرنده‌های هیستامین H1 که در سلول‌های مختلف در سراسر بدن از جمله در دستگاه تنفسی، پوست و رگ‌های خونی یافت می‌شوند، متصل می‌شود. ستیریزین با اتصال به این گیرنده‌ها از اتصال هیستامین و اعمال اثرات آن جلوگیری می‌کند.

ستیریزین با مسدود کردن عملکرد هیستامین به کاهش یا کاهش علائم آلرژی کمک می‌کند. احتقان بینی، عطسه، خارش و سایر واکنش‌های آلرژیک را کاهش می‌دهد. ستیریزین غیر آرام بخش در نظر گرفته می‌شود زیرا در مقایسه با آنتی هیستامین‌های قدیمی تمایل کمتری به عبور از سد خونی مغزی دارد. این بدان معنی است که احتمال کمتری دارد که باعث خواب آلودگی به عنوان یک عارضه جانبی شود.

اثرات ستیریزین معمولاً در عرض 1 ساعت پس از مصرف دارو شروع می‌شود و می‌تواند تقریباً 24 ساعت طول بکشد. برای دستیابی به اثربخشی مطلوب، رعایت دوز و دفعات توصیه شده ستیریزین که توسط یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی تجویز می‌شود، مهم است.

شایان ذکر است که اگرچه ستیریزین در مدیریت علائم آلرژی موثر است، اما علت اصلی آلرژی را درمان نمی‌کند. تسکین موقت علائم را فراهم می‌کند و معمولاً به عنوان بخشی از یک رویکرد جامع برای مدیریت شرایط آلرژیک استفاده می‌شود.

عوارض جانبی و موارد منع مصرف ستیریزین 

ستیریزین به طور کلی به خوبی تحمل می‌شود، اما مانند هر دارویی، می‌تواند عوارض جانبی و موارد منع مصرف داشته باشد. در اینجا یک مرور کلی از عوارض جانبی بالقوه و موارد منع مصرف مرتبط با ستیریزین آورده شده است:

اثرات جانبی:

خواب‌آلودگی: در حالی که ستیریزین غیر آرام‌بخش در نظر گرفته می‌شود، برخی افراد ممکن است دچار خواب‌آلودگی یا خستگی شوند، به‌ویژه در دوز‌های بالاتر یا زمانی که با سایر دارو‌ها یا موادی که باعث آرام‌بخشی می‌شوند ترکیب شود.

خشکی دهان: ستیریزین می‌تواند باعث احساس خشکی در دهان شود که ممکن است منجر به افزایش تشنگی یا ناراحتی شود.

سردرد: سردرد یکی از عوارض جانبی احتمالی ستیریزین است، اگرچه عموماً خفیف و گذرا هستند.

عوارض گوارشی: برخی افراد ممکن است عوارض جانبی مرتبط با دستگاه گوارش مانند حالت تهوع، درد معده یا اسهال را تجربه کنند.

سرگیجه: ستیریزین ممکن است باعث سرگیجه یا سبکی سر در برخی افراد شود، به ویژه در هنگام ایستادن سریع.

واکنش‌های آلرژیک: اگرچه نادر است، برخی افراد ممکن است واکنش‌های آلرژیک به ستیریزین را تجربه کنند. علائم یک واکنش آلرژیک ممکن است شامل کهیر، خارش، بثورات پوستی، تورم، مشکل در تنفس، یا تنگی قفسه سینه باشد. در صورت بروز هر گونه علائم آلرژیک فوراً به پزشک مراجعه کنید.

موارد منع مصرف:

حساسیت بیش از حد: ستیریزین نباید در افرادی که دارای حساسیت یا آلرژی شناخته شده به ستیریزین یا هر یک از اجزای آن هستند استفاده شود.

نارسایی شدید کلیوی: ستیریزین عمدتاً از طریق کلیه‌ها از بدن دفع می‌شود. بنابراین، افراد مبتلا به نارسایی شدید کلیوی (مانند بیماری کلیوی در مرحله نهایی) ممکن است نیاز به تنظیم دوز یا دارو‌های جایگزین داشته باشند.

بارداری و شیردهی: در حالی که ستیریزین به طور کلی در دوران بارداری و شیردهی بی خطر در نظر گرفته می‌شود، همیشه توصیه می‌شود قبل از استفاده از هر دارویی در این دوره‌ها با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید.

کودکان زیر 2 سال: ستیریزین برای کودکان زیر 2 سال بدون راهنمایی یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی توصیه نمی‌شود. برای نوزادان و کودکان خردسال، فرمولاسیون و دوز‌های خاصی در دسترس است.

اقدامات احتیاطی در مورد شرایط خاص: ستیریزین باید با احتیاط در افراد مبتلا به شرایط پزشکی خاص مانند اختلال کبد یا صرع استفاده شود. تنظیم دوز یا درمان‌های جایگزین ممکن است لازم باشد.

توجه به این نکته مهم است که این لیست کاملی از عوارض جانبی و موارد منع مصرف نیست. قبل از استفاده از ستیریزین یا هر داروی دیگری، همیشه با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید یا بروشور بسته دارو را برای اطلاعات جامع و به روز در مورد عوارض جانبی، موارد منع مصرف و تداخلات دارویی احتمالی بخوانید.