آیا قهوه برای سلامت قلب مفید است؟ یافته‌های سه تحقیق جدید

قهوه، نوشیدنی محبوبی است که سال‌ها مورد توجه محققان قرار گرفته است. اما آیا این نوشیدنی می‌تواند برای سلامت قلب مفید باشد؟ در سال‌های اخیر، سه تحقیق جدید به بررسی اثرات کافئین (caffeine) بر سلامت قلب و عروق پرداخته‌اند. برخی از این تحقیقات به مزایای کافئین در بهبود سلامت عروق و کاهش خطر دیابت نوع ۲ (Type 2 Diabetes) اشاره دارند، درحالی‌که تحقیقات دیگر هشدار می‌دهند که مصرف بیش‌ازحد ممکن است خطر سکته مغزی را افزایش دهد. در ادامه به بررسی خلاصه یافته‌های این پژوهش‌ها پرداخته‌ایم.

بهبود سلامت عروق و کاهش خطر دیابت با مصرف معتدل کافئین

در یک تحقیق که در سپتامبر گذشته در ژورنال غدد درون‌ریز بالینی و متابولیسم منتشر شد، مشخص شد که مصرف روزانه کافئین در حد ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلی‌گرم، معادل با حدود ۲ تا ۳ فنجان قهوه، می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، بیماری‌های عروق کرونری (coronary heart disease)، و سکته مغزی را کاهش دهد. این تحقیق بر روی داده‌های ۳۶۰,۰۰۰ نفر بین سنین ۳۷ تا ۷۳ سال که از بانک زیستی بریتانیا (UK Biobank) جمع‌آوری شده بود، انجام شد.

پژوهشگران در این مطالعه افراد را به دو دسته تقسیم کردند: دسته اول کسانی که کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم کافئین در روز مصرف می‌کردند یا اصلاً نمی‌نوشیدند و دسته دوم کسانی که حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلی‌گرم کافئین در روز مصرف می‌کردند. نتایج نشان داد که دسته دوم ۴۰.۷ تا ۴۸.۱ درصد کمتر به بیماری‌های قلبی و متابولیکی مبتلا می‌شدند.

ملانی مورفی ریشتر، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی که در این تحقیق حضور نداشت، توضیح داد که کافئین می‌تواند حساسیت به انسولین را بهبود بخشد و متابولیسم چربی‌ها را تقویت کند؛ این عوامل به‌طور کلی سلامت متابولیک قلب را ارتقا می‌دهند. به عقیده کارشناسان دیگر، نوشیدنی‌هایی مانند قهوه و چای ترکیبات پیچیده‌ای دارند که حاوی موادی مانند فلاونوئیدها (flavonoids)، آلکالوئیدها (alkaloids)، و پلی‌فنول‌ها (polyphenols) هستند. این ترکیبات دارای خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی‌اند و ممکن است در متابولیسم قند و چربی نقش داشته باشند.

هشدار نسبت به مصرف زیاد کافئین و اثرات آن بر قلب

در یک پژوهش که اخیراً در کنگره آسیایی کاردیولوژی (ACC Asia 2024) در هند ارائه شد، محققان نشان دادند که مصرف زیاد کافئین به میزان حداقل ۴۰۰ میلی‌گرم در روز، معادل با چهار فنجان قهوه یا دو نوشیدنی انرژی‌زا یا ۱۰ قوطی نوشابه، می‌تواند منجر به افزایش ضربان قلب و فشار خون در افراد شود، حتی اگر این افراد به‌طور کلی از سلامت خوبی برخوردار باشند.

در این مطالعه، محققان مصرف مزمن کافئین را به عنوان نوشیدن حداقل یک نوشیدنی کافئین‌دار به‌طور منظم در پنج روز هفته و برای بیش از یک سال تعریف کردند. نتایج نشان داد که افرادی که حداقل ۴۰۰ میلی‌گرم کافئین در روز مصرف می‌کردند، در طول زمان فشار خون و ضربان قلب بالاتری داشتند. نِنسی کاگاتارا، محقق ارشد این مطالعه، اظهار کرد که به دلیل تأثیر کافئین بر سیستم عصبی خودمختار (autonomic nervous system)، مصرف زیاد آن می‌تواند افراد سالم را نیز در معرض خطر ابتلا به فشار خون و سایر مشکلات قلبی قرار دهد.

قهوه و افزایش خطر سکته مغزی در صورت مصرف بیش از حد

تحقیقی که نتایج آن در ماه سپتامبر در ژورنال سکته مغزی منتشر شد، نشان داد که نوشیدن بیش از چهار فنجان قهوه در روز می‌تواند خطر سکته مغزی را تا ۳۷ درصد افزایش دهد. این تحقیق که داده‌های خود را از شرکت‌کنندگانی از ۳۲ کشور جهان جمع‌آوری کرده بود، نشان داد که مصرف کمتر از چهار فنجان قهوه در روز ارتباطی با افزایش خطر سکته نداشت. همچنین، این مطالعه بیان کرد که مصرف سه تا چهار فنجان چای سیاه (مانند چای ارل گری یا چای صبحانه) می‌تواند خطر سکته مغزی را تا ۲۹ درصد کاهش دهد.

کریستوفر یی، جراح عروق که در این تحقیق حضور نداشت، تأکید کرد که مانند بسیاری از مواد غذایی، مصرف متعادل قهوه نسبت به مصرف بیش‌ازحد آن ایمن‌تر است. به گفته وی، مصرف زیاد کافئین ممکن است به افزایش فشار خون منجر شود و در نتیجه خطر سکته را افزایش دهد. از این رو، مصرف متعادل و هوشمندانه این نوشیدنی‌ها توصیه می‌شود.