افزایش سریع فعالیتهای صنعتی در قطب شمال و تأثیرات آن بر محیط زیست
بر اساس پژوهشهای انجام شده توسط تیم بینالمللی به سرپرستی دانشگاه زوریخ، بیش از ۸۰۰,۰۰۰ کیلومتر مربع از قطب شمال تا سال ۲۰۱۳ تحت تأثیر فعالیتهای انسانی قرار گرفتهاند. طبق دادههای بهدستآمده از نور مصنوعی شب (artificial light at night) که از ماهوارهها جمعآوری شده است، به طور متوسط ۸۵٪ از این مناطق آلوده به نور به دلیل فعالیتهای صنعتی بوده و نه توسعه شهری. این نتایج برای توسعه پایدار و حفاظت از طبیعت در این منطقه بسیار آسیبپذیر اهمیت حیاتی دارند.
تهدیدهای تغییرات اقلیمی در قطب شمال
قطب شمال با تغییرات اقلیمی شدیدی مواجه است؛ میانگین دما از سال ۱۹۷۹ تا به حال حدود ۳ درجه سانتیگراد افزایش یافته است، یعنی تقریباً چهار برابر سریعتر از میانگین جهانی. این منطقه شامل یکی از شکنندهترین اکوسیستمهای جهان است و تا دههها به دلیل وجود موانع جغرافیایی و شرایط سخت طبیعی، کمترین تأثیر انسان را تجربه کرده بود. اما با گرمتر شدن این ناحیه و دسترسی بیشتر به زمین، توسعه صنعتی و شهری در آن افزایش یافته است.
نقشهبرداری فعالیتهای انسانی با استفاده از دادههای ماهوارهای
گروه تحقیقاتی به سرپرستی «گابریلا شَپمَن-استراب» از دپارتمان زیستشناسی تکاملی و مطالعات محیط زیستی دانشگاه زوریخ، با همکاری محققان ناسا و دانشگاه ویسکانسین-مدیسون، از دادههای نور مصنوعی شب برای شناسایی مناطق تحت تأثیر فعالیتهای انسانی در قطب شمال استفاده کردهاند. نتایج این تحقیق که در مجله «Proceedings of the National Academy of Sciences» منتشر شده است، نشان میدهد که بیش از ۵ درصد از کل مساحت قطب شمال علائم فعالیت انسانی را نشان میدهد.
فعالیتهای صنعتی عمده در قطب شمال
بر اساس یافتههای پژوهش، در سال ۲۰۱۳، بیش از ۸۰۰,۰۰۰ کیلومتر مربع از قطب شمال به واسطه آلودگی نوری که ناشی از فعالیتهای صنعتی است، تحت تأثیر قرار گرفت. نکته قابل توجه این است که فقط ۱۵ درصد از این مناطق روشنشده دارای سکونتگاههای انسانی بودند و بقیه به دلیل فعالیتهای صنعتی بودهاند. منطقههای اروپای قطبی و مناطق استخراج نفت و گاز در آلاسکا و روسیه به عنوان نقاط اوج فعالیتهای صنعتی شناخته شدند.
تأثیرات بر اکوسیستمهای زمینی و پایداری منطقهای
این دادهها پایهای اساسی برای مطالعات آینده در مورد تأثیرات توسعه صنعتی بر اکوسیستمهای قطب شمال فراهم میکنند. در این منطقه حساس و پرمافراست (permafrost) که شامل اکوسیستم توندرا میشود، حتی فعالیتهای کوچک انسانی میتوانند اثرات طولانیمدت داشته باشند. تأثیرات منفی فعالیتهای صنعتی و آلودگی نوری برای تنوع زیستی قطب شمال بسیار مهم است. به عنوان مثال، نور مصنوعی شبانه توانایی گوزنهای شمالی را برای سازگاری با رنگ آبی زمستانی که برای یافتن غذا و فرار از شکارچیان حیاتی است، کاهش میدهد.
تأثیرات فعالیتهای انسانی بر جوامع محلی و پایداری زیستمحیطی
افزایش سریع تغییرات اقلیمی در قطب شمال نیاز به سازگاری سریع جوامع محلی با شرایط جدید را افزایش میدهد. همچنین، توسعه صنعتی ممکن است نیاز به سازگاری بیشتری را ایجاد کند و فشارهای بیشتری را بر جامعه و محیط زیست تحمیل کند. اگر نرخ رشد فعالیتهای صنعتی که از سال ۱۹۴۰ تا ۱۹۹۰ دیده شده است، ادامه یابد، تا سال ۲۰۵۰ ممکن است بین ۵۰ تا ۸۰ درصد از قطب شمال به سطحهای بحرانی تخریب انسانی برسد.
این تحقیقات بر اهمیت نظارت بر توسعه صنعتی و پایداری زیستمحیطی در قطب شمال تأکید دارد. اطلاعات بهدستآمده میتواند به جوامع بومی، دولتها و ذینفعان کمک کند تا تصمیمگیریهای خود را با اهداف توسعه پایدار در این منطقه هماهنگ کنند.