ارتباط میان مصرف کانابیس و روانپریشی: یک هشدار جدی برای نوجوانان و خانوادهها

مصرف کانابیس، که اغلب به اشتباه بهعنوان مادهای کمخطر معرفی میشود، سالهاست موضوع بحثهای داغ علمی و اجتماعی است. اگرچه این ماده در برخی فرهنگها و کشورها به دلیل اثرات آرامبخش و لذتبخشش محبوبیت دارد، اما تحقیقات نشان میدهند که مصرف کانابیس میتواند با پیامدهای جدی، بهویژه در سلامت روان، همراه باشد.
یکی از مهمترین این پیامدها، افزایش خطر ابتلا به اختلالات روانی مانند روانپریشی (Psychosis) است. اما آیا مصرف کانابیس عامل بروز این اختلالات است یا اینکه افرادی که از مشکلات روانی رنج میبرند، بهعنوان نوعی خوددرمانی به این ماده روی میآورند؟ پژوهشهای جدید به این سؤال پاسخهایی متفاوت ارائه دادهاند.
چگونه کانابیس میتواند به روانپریشی منجر شود؟
۱. تأثیر مستقیم بر مغز نوجوانان
تحقیقات متعددی نشان دادهاند که مصرف کانابیس در نوجوانان میتواند ساختار و عملکرد مغز را تحت تأثیر قرار دهد. مغز در دوره نوجوانی هنوز در حال رشد و تکامل است و استفاده از مواد مخدر مانند کانابیس میتواند این فرآیند را مختل کند.
کانابیس مستقیماً بر سیستم اندوکانابینوئید (Endocannabinoid System) تأثیر میگذارد، سیستمی که نقش کلیدی در تنظیم خلقوخو، حافظه و تصمیمگیری دارد. مصرف این ماده میتواند باعث تغییراتی در این سیستم شود که در نهایت منجر به بروز یا تشدید علائم روانپریشی شود.
۲. ظهور زودهنگام بیماریهای روانی
برخی مطالعات نشان میدهند که مصرف کانابیس میتواند علائم روانی مانند هذیانگویی، توهم و کاهش ارتباط با واقعیت را زودتر از موعد در افرادی که به طور ژنتیکی مستعد بیماریهایی مانند اسکیزوفرنی هستند، آشکار کند. این موضوع بهویژه در نوجوانانی که مغزشان هنوز به بلوغ کامل نرسیده است، نگرانکنندهتر است.
۳. خطر توهم و هذیانهای موقت
یکی از تأثیرات فوری مصرف کانابیس، بروز توهمهای کوتاهمدت است. این حالت میتواند شامل دیدن یا شنیدن چیزهایی باشد که وجود خارجی ندارند و در برخی موارد به تصمیمگیریهای خطرناک و رفتارهای غیرقابلکنترل منجر شود.
آیا علائم روانپریشی میتواند دلیل مصرف کانابیس باشد؟
۱. خوددرمانی ناآگاهانه
پژوهش جدیدی که دادههای آن از مطالعه «توسعه شناختی مغز نوجوانان» (ABCD) استخراج شده است، نشان میدهد که برخی نوجوانان ممکن است به دلیل علائم اولیه روانپریشی به مصرف کانابیس روی آورند. این رفتار، که بهعنوان نوعی خوددرمانی ناآگاهانه توصیف میشود، میتواند خطرناک باشد، زیرا مصرف کانابیس نه تنها این علائم را کاهش نمیدهد، بلکه احتمالاً آنها را تشدید میکند.
۲. تشدید علائم موجود
نوجوانانی که پیش از مصرف کانابیس علائم خفیفی از روانپریشی نشان دادهاند، ممکن است با مصرف این ماده علائم شدیدتری را تجربه کنند. این امر نشان میدهد که مصرف کانابیس میتواند به جای کمک به بهبود شرایط روانی، باعث وخامت اوضاع شود.
زیانهای اجتماعی و خانوادگی مصرف کانابیس
۱. اختلال در روابط خانوادگی و اجتماعی
مصرف کانابیس میتواند بر روابط فردی و اجتماعی نوجوانان تأثیر منفی بگذارد. تغییرات خلقوخو، کاهش توانایی تمرکز و افزایش رفتارهای پرخاشگرانه از جمله پیامدهایی است که میتواند روابط فرد را با خانواده و دوستانش مختل کند.
۲. افت تحصیلی و شغلی
تحقیقات نشان دادهاند که مصرف مداوم کانابیس با افت تحصیلی و کاهش بهرهوری در محیط کار مرتبط است. نوجوانانی که به مصرف این ماده روی میآورند، اغلب دچار کاهش انگیزه و تواناییهای شناختی میشوند که میتواند آینده تحصیلی و شغلی آنها را به خطر بیندازد.
۳. گرایش به مواد مخدر سنگینتر
کانابیس اغلب بهعنوان «دروازهای به سمت مواد مخدر سنگینتر» شناخته میشود. مصرف این ماده ممکن است فرد را به سمت استفاده از موادی مانند کوکائین یا هروئین سوق دهد، که پیامدهای فاجعهباری برای سلامت جسمی و روانی او خواهد داشت.
اهمیت پیشگیری و آموزش
۱. آگاهیبخشی به نوجوانان و خانوادهها
اطلاعرسانی درباره خطرات مصرف کانابیس، بهویژه در سنین نوجوانی، میتواند نقش مؤثری در پیشگیری از مصرف این ماده داشته باشد. خانوادهها و مدارس باید اطلاعات علمی و شفاف در این زمینه ارائه دهند و نوجوانان را از پیامدهای منفی مصرف کانابیس آگاه کنند.
۲. حمایت روانی و اجتماعی
نوجوانانی که با مشکلات روانی دستوپنجه نرم میکنند، نیاز به حمایت حرفهای دارند. ارائه خدمات مشاوره و رواندرمانی میتواند به این افراد کمک کند تا بدون نیاز به مواد مخدر، با مشکلات خود مقابله کنند.
۳. کنترل دسترسی و قوانین سختگیرانهتر
در بسیاری از کشورها، آسانی دسترسی به کانابیس یکی از عوامل افزایش مصرف در نوجوانان است. قوانین سختگیرانهتر میتواند در کاهش مصرف این ماده نقش داشته باشد.
نتیجهگیری: چرا باید مراقب مصرف کانابیس باشیم؟
مصرف کانابیس، بهویژه در نوجوانان، نه تنها میتواند خطرات جدی برای سلامت روان داشته باشد، بلکه پیامدهای اجتماعی و خانوادگی عمیقی نیز به همراه دارد. اگرچه پژوهشهای جدید نشان میدهند که رابطه میان کانابیس و روانپریشی پیچیدهتر از آن است که قبلاً تصور میشد، اما زیانهای مصرف این ماده همچنان غیرقابل انکار است.
آگاهیبخشی، حمایت روانی و اجتماعی، و تدوین قوانین مؤثر میتواند به کاهش مصرف کانابیس و پیامدهای منفی آن کمک کند. این موضوع مسئولیت مشترکی است که بر عهده خانوادهها، جامعه و سیاستگذاران است.
این نوشتهها را هم بخوانید