کشف خشت ۳۰۰۰ ساله از دوران آشور؛ پلی میان تاریخ، علم و زیستشناسی

باستانشناسان به تازگی خشتی ساده و در عین حال شگفتانگیز از دوران آشور نو کشف کردهاند که بهطرزی خارقالعاده رازهای ۳۰۰۰ سال پیش را برملا میکند. این خشت که از میان ویرانههای کاخ شمالغربی در شهر باستانی نمرود (Kalhu) عراق به دست آمده است، نه تنها بخشی از معماری باشکوه این تمدن بود، بلکه اکنون بهعنوان یک «کپسول زمان» عمل کرده و اسراری از زندگی، طبیعت و ساختار اجتماعی دوران آشور را فاش کرده است.
خشت؛ شاهکار سادهای که تاریخ را روایت میکند
این خشت به دوران سلطنت آشورناصربال دوم، پادشاه مقتدر آشور، بازمیگردد و بر روی آن با خط میخی نوشته شده: «متعلق به کاخ آشورناصربال، پادشاه آشور». این کاخ، که در حدود سال ۸۷۹ پیش از میلاد ساخته شد، بخشی از شهر نمرود بود که بهعنوان پایتخت امپراتوری آشور درخشید.
مواد سازنده این خشت شامل گل رودخانه دجله، کاه، سبوس و حتی فضولات حیوانی بود. برخلاف آجرهای امروزی که در کورههای حرارتی پخته میشوند، این خشتها بهصورت طبیعی زیر نور خورشید خشک میشدند و همین فرایند ساده موجب شده تا بقایای زیستی در آن برای هزاران سال حفظ شوند.
DNA باستانی؛ کلیدی برای رمزگشایی گذشته
شگفتی واقعی این خشت زمانی آشکار شد که پژوهشگران از تکنیکهای پیشرفته تحلیل DNA باستانی (Ancient DNA) برای بررسی آن استفاده کردند. این روش، که معمولاً برای بقایای موجودات منقرضشده استفاده میشود، این بار بر روی گلی که به نظر ساده میرسید، اعمال شد. با وجود چالشهای فراوان، از جمله غلظت پایین DNA و تجزیهشدگی آن، محققان موفق به استخراج اطلاعات زیستی شدند که تصویری دقیق از اکوسیستم و زندگی روزمره در ۳۰۰۰ سال پیش ارائه میکند.
کشف گیاهان و حیوانات دوران آشور
در این خشت، بقایای ۳۴ گونه گیاهی کشف شد که از جمله آنها میتوان به درخت غان (Birch)، کلم (Cabbage)، خردل (Mustard) و گونههای متنوعی از علفهای تکلپهای اشاره کرد. وجود این علفها نشاندهنده کشت محصولاتی مانند گندم در آن دوران است.
همچنین، بقایای DNA حیوانی که از کود دامها در این خشت حفظ شده بود، اطلاعاتی ارزشمند درباره حیوانات اهلی دوران آشور و نقش آنها در زندگی روزمره مردم ارائه داد. این دادهها نشان میدهد که دامپروری و کشاورزی در آن زمان بهشدت به هم پیوسته بودهاند.
پژوهشی جهانی برای رمزگشایی تاریخ
این کشف نتیجه همکاری بینالمللی میان مؤسسات برجستهای مانند دانشگاه آکسفورد، دانشگاه کپنهاگ و موزه ملی دانمارک است. رهبر تیم پژوهش، سوفی لوند راسموسن، این کشف را نشانهای از اهمیت تحقیقات میانرشتهای دانست و گفت: «این شگفتانگیز است که خشتی ساده میتواند اطلاعاتی اینچنین عمیق درباره اکوسیستم و فرهنگ دوران آشور ارائه دهد.»
از نمرود تا آینده؛ تاریخ و علم در هم تنیده
شهر نمرود، که در سال ۱۸۴۵ توسط سر آستن هنری لایارد کشف شد، یکی از مراکز کلیدی تمدن بینالنهرین به شمار میرود. این شهر، که در دوران معاصر نیز آسیبهای زیادی از جنگها و ویرانیها دیده است، همچنان گنجینهای از دانش و فرهنگ را در دل خود حفظ کرده است.
پژوهشگران از این کشف بهعنوان نمونهای ارزشمند یاد میکنند که چگونه تلفیق علم و تاریخ میتواند به کشف واقعیتهای پنهان از گذشته بینجامد. اطلاعات به دست آمده از این خشت نه تنها فرهنگ و زندگی مردم آشور را روشنتر میکند، بلکه پلی میان علوم زیستی، تاریخی و باستانشناسی ایجاد کرده است.
درسهایی از گذشته برای امروز
این خشت ساده یادآور این حقیقت است که اشیای به ظاهر معمولی میتوانند حامل رازهایی عمیق از تاریخ باشند. تحقیقات میانرشتهای و بهرهگیری از تکنولوژیهای مدرن، ابزارهای کلیدی برای روشنسازی این رازها هستند. این کشف نشان میدهد که چگونه تاریخ، طبیعت و فناوری میتوانند در کنار هم برای درک بهتر گذشته همکاری کنند.
این نوشتهها را هم بخوانید