چرا برخی خودروهای جدید با نرم‌افزار اشتراکی عرضه می‌شوند؟

۱. تغییر مدل کسب‌وکار سنتی خودرو

در گذشته، درآمد اصلی خودروسازان از فروش خودرو به‌صورت یک‌باره تأمین می‌شد. اما حالا برندهایی مانند بی‌ام‌و (BMW) و مرسدس بنز (Mercedes-Benz) به‌دنبال مدل‌های درآمدی پایدارتر هستند. نرم‌افزارهای اشتراکی (Subscription-Based Software) این امکان را می‌دهند که پس از فروش خودرو، همچنان از مشتری درآمد کسب شود. این شبیه به مدل اپلیکیشن‌هاست که امکانات اضافه با پرداخت ماهانه فعال می‌شوند. مشتری می‌تواند فقط برای قابلیت‌هایی که نیاز دارد، هزینه بدهد. این مدل برای شرکت‌ها سودآور و برای برخی کاربران منعطف است.

۲. فعال‌سازی ویژگی‌ها بعد از خرید

خودروهای جدید به‌صورت سخت‌افزاری با امکانات کامل عرضه می‌شوند، اما بسیاری از این ویژگی‌ها غیرفعال‌اند تا زمانی‌که کاربر هزینه اشتراک را بپردازد. مثلاً سیستم گرم‌کن صندلی، هدآپ دیسپلی (Head-Up Display) یا پارک خودکار، همگی در خودرو نصب شده‌اند اما برای فعال‌سازی نیاز به پرداخت دارند. این رویکرد به شرکت‌ها کمک می‌کند یک مدل تولیدی ساده‌تر و یکپارچه داشته باشند. مشتری هم می‌تواند در آینده، هر وقت نیاز داشت، ویژگی دلخواه را اضافه کند. این انعطاف‌پذیری گاهی مزیت محسوب می‌شود، به‌خصوص برای خریدارانی با بودجه محدود. اما این مدل در عین حال با انتقاداتی هم روبه‌رو شده است.

۳. مزایای اقتصادی برای خریدار و شرکت

با این سیستم، خریدار نیازی ندارد همه امکانات را از ابتدا بخرد. اگر به‌ندرت از گرم‌کن صندلی یا سیستم پارک خودکار استفاده می‌کند، می‌تواند تنها در فصل سرد یا مواقع خاص هزینه آن را پرداخت کند. این به او اجازه می‌دهد هزینه‌ها را به‌صورت دوره‌ای مدیریت کند. از طرف دیگر، شرکت نیز می‌تواند با تحلیل داده‌های استفاده، امکانات پرطرفدار را توسعه دهد و خدمات جدید ارائه کند. این اطلاعات برای بازاریابی و ارتقای محصولات بعدی هم کاربرد دارد. به‌عبارت دیگر، رابطه بین شرکت و مشتری پس از خرید همچنان زنده می‌ماند.

۴. شخصی‌سازی امکانات برای هر کاربر

مدل اشتراکی به مشتری امکان می‌دهد خودرو را دقیقاً مطابق نیاز خود تنظیم کند. اگر کسی صرفاً در مسیرهای شهری رانندگی می‌کند، شاید نیازی به سیستم مسیر‌یابی پیشرفته نداشته باشد. اما اگر قصد سفر داشته باشد، می‌تواند فقط برای همان زمان اشتراک سیستم ناوبری را فعال کند. برخی خودروها حتی اجازه می‌دهند چندین کاربر با اکانت‌های جداگانه تنظیمات و اشتراک‌های خود را داشته باشند. این یعنی یک خودرو می‌تواند با چند شخصیت نرم‌افزاری مختلف کار کند. چنین سطحی از شخصی‌سازی در مدل‌های سنتی ممکن نبود.

۵. افزایش کنترل شرکت بر تجربه کاربر

نرم‌افزار اشتراکی به شرکت‌ها اجازه می‌دهد در هر لحظه کنترل دقیقی روی آنچه کاربر استفاده می‌کند داشته باشند. این کنترل به‌معنای نظارت، به‌روزرسانی سریع و حتی غیرفعال‌سازی از راه دور است. اگر کاربر اشتراک خود را تمدید نکند، شرکت می‌تواند قابلیت‌ها را غیرفعال کند. همچنین این روش مانع از استفاده غیرقانونی از نرم‌افزارهای گران‌قیمت می‌شود. البته این میزان کنترل، نگرانی‌هایی درباره مالکیت واقعی خودرو ایجاد کرده است. برخی کاربران معتقدند وقتی خودرو را خریده‌اند، باید همه ویژگی‌ها را در اختیار داشته باشند.

۶. آینده‌ای دوگانه: آزادی بیشتر یا وابستگی بیشتر؟

مدل اشتراکی در خودروها، مانند بسیاری از سرویس‌های دیجیتال، فرصت‌هایی برای شخصی‌سازی و کاهش هزینه اولیه ایجاد می‌کند. اما این مدل در عین حال باعث وابستگی کاربران به شرکت سازنده و پرداخت‌های ماهانه می‌شود. برخی کارشناسان معتقدند این روند ممکن است به مرور باعث نارضایتی مشتریان شود. از طرفی، اگر به‌درستی اجرا شود، می‌تواند تجربه رانندگی را پویا، منعطف و قابل‌توسعه کند. آینده این مدل به واکنش مشتریان و سیاست برندها بستگی دارد. آنچه مسلم است، خودروها دیگر فقط وسیله‌ای فیزیکی نیستند، بلکه تجربه‌ای دیجیتال و قابل به‌روزرسانی‌اند.