آیا ماهی‌های آب شیرین در کالیفرنیا خطر ابتلا به انگل‌های مهاجم را دارند؟ (تحقیقات جدید و حقایق شگفت‌انگیز)
گزارش تکان‌دهنده: چرا ماهیگیری در کالیفرنیا می‌تواند تهدیدی برای سلامتی شما باشد؟
در هوای خنک یک صبح تابستانی، ماهیگیران در کنار دریاچه‌های زیبای کالیفرنیا قلاب‌های خود را به آب می‌اندازند، بی‌خبر از تهدیدی نامرئی که در آب‌ها کمین کرده است. صحنه‌ای آرام و رؤیایی، اما در بطن آن، دو انگل مسری به‌نام ترماتود (Trematode) – واژه‌ای که شاید کمتر شنیده باشید – در اعماق این آب‌ها زندگی می‌کنند. این انگل‌ها، مهمانان ناخوانده‌ای هستند که با مصرف ماهی‌های تازه‌صیدشده، ممکن است به بدن ما راه یابند. برای بسیاری از ما، خوردن ماهی تازه و لذیذ شاید یادآور سلامتی باشد، اما آیا واقعاً چنین است؟ پژوهشی تازه از مؤسسه اقیانوس‌شناسی اسکریپس (Scripps Institution of Oceanography) نشان می‌دهد که بیش از ۹۰٪ ماهی‌های محبوب آب‌های شیرین جنوب کالیفرنیا به این انگل‌های مهاجم آلوده‌اند. در این مقاله، به این انگل‌ها، خطرات احتمالی، و توصیه‌هایی برای حفظ سلامتی‌تان خواهیم پرداخت. برای کسانی که ماهی را خام یا نیم‌پز مصرف می‌کنند، مطالعهٔ این یافته‌ها، ضروری است.
حضور نگران‌کننده ترماتودها در آب‌های شیرین
بر اساس پژوهش تازه‌ای از دانشگاه کالیفرنیا در سن‌دیگو، بیش از ۹۰٪ ماهی‌های پرطرفدار آب‌های شیرین در جنوب این ایالت، میزبان انگل‌های مهاجم به‌نام ترماتودها (Trematodes) هستند. این انگل‌ها معمولاً مشکلات گوارشی ، کاهش وزن ، و بی‌حالی (lethargy) در انسان ایجاد می‌کنند. در موارد نادر، این عفونت می‌تواند سکتهٔ مغزی (stroke) یا حملهٔ قلبی (heart attack) را به‌دنبال داشته باشد.
پژوهش مذکور، در نشریهٔ علمی «Journal of Infectious Diseases» منتشر شده و بر خطراتی تأکید می‌کند که پیش‌تر کمتر مورد توجه قرار گرفته بود. دکتر رایان هِچینگر (Ryan Hechinger)، بوم‌شناس و انگلی‌شناس و نویسندهٔ اصلی مقاله، می‌گوید: «آمریکایی‌ها معمولاً وقتی ماهی آب شیرین می‌خورند، به انگل فکر نمی‌کنند، چون این موضوع در اینجا سابقهٔ تاریخی نداشته است. اما حالا این ترماتودها در ایالات متحده ریشه دوانده‌اند و باید مردم و پزشکان آگاه باشند.»
دو انگل کلیدی: مهاجمان کوچک اما خطرناک
در این تحقیق، دو گونه از ترماتودها شناسایی شد: هاپلورکیس پومیلیو (Haplorchis pumilio) و سنتروسستوس فورموسانوس (Centrocestus formosanus). این انگل‌ها پیش‌تر بیشتر در جنوب شرقی آسیا شناخته شده بودند. ظاهراً این انگل‌ها بیش از یک دهه پیش، به‌واسطهٔ حلزون مهاجم مالزیایی (Malaysian trumpet snail / Melanoides tuberculata) وارد ایالات متحده شده‌اند. این حلزون‌های کوچک و سرسخت، هم‌اکنون در ۱۷ ایالت آمریکا و پورتوریکو گسترش یافته‌اند و بخش مهمی از چرخهٔ زندگی این ترماتودها را شکل می‌دهند.
چرخهٔ زندگی این انگل‌ها سه میزبان دارد: نخست حلزون، سپس ماهی، و در نهایت یک مهره‌دار خون‌گرم مانند پرندگان یا انسان. پژوهش‌های پیشین هچینگر نشان داده بود که حلزون مالزیایی و ترماتودهای همراهش به‌طور گسترده‌ای در کالیفرنیا حضور دارند.
بررسی میدانی در جنوب کالیفرنیا: نتایج هشداردهنده
در پژوهش سال ۲۰۲۳، تیم تحقیقاتی ۸۴ ماهی از ۷ گونهٔ مختلف – از جمله بس‌دهان‌بزرگ (largemouth bass) و بلوگیل (bluegill) – را از ۵ مکان ماهیگیری محبوب در شهرستان سن‌دیگو جمع‌آوری کردند. یافته‌ها شگفت‌انگیز بود: ۹۳٪ تمام ماهی‌ها به انگل هاپلورکیس پومیلیو آلوده بودند و برخی از ماهی‌ها هزاران انگل در بدن خود داشتند. انگل دوم، سنتروسستوس فورموسانوس، در دو مکان از پنج مکان یافت شد و در ۹۱٪ ماهی‌های آن دو مکان حضور داشت.
هچینگر می‌گوید: «این انگل‌ها در ایالات متحده حضور دارند و ماهی‌هایی را آلوده می‌کنند که مردم مصرف می‌کنند. امیدواریم این تحقیق باعث افزایش آگاهی در میان مردم، پزشکان و مقامات بهداشتی شود.»
خطرات مصرف ماهی خام یا نیم‌پز
بر اساس دستورالعمل‌های سازمان غذا و دارو (Food and Drug Administration / FDA)، پختن کامل ماهی یا انجماد آن به‌مدت یک هفته، خطر ابتلا به این انگل‌ها را از میان می‌برد. اما بررسی ویدئوهای پربازدید در شبکه‌های اجتماعی، از جمله یوتیوب ، نشان داد که بسیاری از مردم این موارد را رعایت نمی‌کنند. پژوهشگران ۱۲۵ ویدئو را با مجموع تقریباً ۵ میلیون بازدید بررسی کردند و دریافتند ۶۵٪ از آن‌ها به پخت یا انجماد مناسب اشاره‌ای نکرده بودند.
اما چرا این موضوع اهمیت دارد؟ به گفتهٔ اِما پالمر (Emma Palmer)، زیست‌شناس دریایی (marine scientist) و از نویسندگان پژوهش، مصرف ماهی خام در میان مردم آمریکا احتمالاً بیشتر از آن چیزی است که تصور می‌شود. به‌رغم این، خوشبختانه بیشتر عفونت‌ها خفیف‌اند و با رعایت توصیه‌های بهداشتی، می‌توان خطر را کاهش داد.
اهمیت آموزش و اطلاع‌رسانی برای کاهش خطر
محققان تأکید می‌کنند که آموزش عمومی دربارهٔ خطرات و روش‌های آماده‌سازی ایمن ماهی – به‌ویژه برای کسانی که ماهی‌های آب شیرین را بخشی از رژیم غذایی خود می‌دانند – بسیار ضروری است. هچینگر یادآور می‌شود: «هیچ نیازی به هراس نیست، زیرا با رعایت این موارد ساده، می‌توان خطر ابتلا به این انگل‌ها را کاملاً مهار کرد.»
خلأ نظارتی و نیاز به رصد بهتر
یکی از بخش‌های مهم این پژوهش، پیشنهاد ثبت اجباری بیماری‌های مرتبط با ترماتودها در سیستم بهداشت عمومی بود. در حال حاضر، پزشکان موظف نیستند این عفونت‌ها را گزارش دهند. هچینگر تأکید می‌کند: «تا کنون موردی از عفونت این انگل‌ها در آمریکا گزارش نشده، اما این به این معنا نیست که چنین مواردی وجود ندارد، بلکه هیچ‌کس به‌دنبال آن‌ها نمی‌گردد.»
خلاصه
پژوهش تازه نشان داد که ترماتودهای مهاجم به‌طور گسترده در ماهی‌های آب شیرین جنوب کالیفرنیا حضور دارند و خطر بالقوه‌ای برای سلامت انسان محسوب می‌شوند. با این حال، رعایت نکات ساده‌ای مانند پخت یا انجماد صحیح ماهی، می‌تواند این تهدید را از میان بردارد. مصرف ماهی خام یا نیم‌پز، بدون آگاهی از این انگل‌ها، می‌تواند باعث مشکلات جدی برای سلامتی شود. آگاه‌سازی عمومی و نظارت بهداشتی، نقش مهمی در پیشگیری از این خطر دارند.
از طبیعت به بدن انسان: چگونه بی‌توجهی به انگل‌های پنهان ما را تهدید می‌کند؟
مطالعهٔ حاضر قرار است نتایج خود را با مقامات بهداشتی در شهرستان‌های مختلف جنوب کالیفرنیا به‌اشتراک بگذارد تا آگاهی عمومی افزایش یابد. پژوهشگران همچنین امیدوارند این یافته‌ها به پزشکانی برسد که ممکن است ترماتودها را به‌عنوان عامل بالقوه مشکلات گوارشی یا عوارض دیگر در نظر نگیرند. در حال حاضر، هیچ الزام قانونی برای گزارش‌دهی چنین عفونت‌هایی وجود ندارد. به همین دلیل، نویسندگان مطالعه پیشنهاد داده‌اند که این بیماری‌ها در فهرست بیماری‌های قابل‌گزارش قرار گیرند تا شناسایی تهدیدهای جدید بهداشت عمومی سریع‌تر و دقیق‌تر انجام شود. این پژوهش نمونه‌ای از اهمیت تحقیق و آگاهی‌بخشی برای حفاظت از سلامتی انسان است.
پرسش‌های پرتکرار (FAQ)
۱. آیا همه ماهی‌های آب شیرین جنوب کالیفرنیا به این انگل‌ها آلوده‌اند؟
خیر. اما طبق یافته‌های این پژوهش، بیش از ۹۰٪ از ماهی‌های بررسی‌شده در این مطالعه (شامل گونه‌های محبوب مانند بس‌دهان‌بزرگ و بلوگیل) به ترماتودهای مهاجم (Haplorchis pumilio و Centrocestus formosanus) آلوده بودند.
۲. اگر این انگل‌ها وارد بدن انسان شوند، چه علائمی ایجاد می‌کنند؟
بیشتر عفونت‌ها خفیف هستند و به مشکلات گوارشی (gastrointestinal problems)، کاهش وزن (weight loss) یا بی‌حالی (lethargy) محدود می‌شوند. با این حال، در موارد نادر، این عفونت‌ها می‌توانند باعث سکتهٔ مغزی (stroke) یا حملهٔ قلبی (heart attack) شوند.
۳. آیا این انگل‌ها با پخت یا انجماد از بین می‌روند؟
بله. طبق دستورالعمل‌های سازمان غذا و دارو (FDA)، پختن کامل ماهی یا انجماد آن به‌مدت یک هفته (برای مصرف خام یا نیم‌پز) می‌تواند این انگل‌ها را از بین ببرد.
۴. اگر ماهی را خام یا نیم‌پز مصرف کنیم، چه کاری باید انجام دهیم؟
در صورت مصرف ماهی خام یا نیم‌پز از این مناطق، در صورت بروز علائم گوارشی یا ضعف، به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است با بررسی‌های تخصصی، علت را شناسایی و درمان کند.
۵. چه اقداماتی برای پیشگیری از ابتلا به این انگل‌ها توصیه می‌شود؟
بهتر است ماهی‌های آب شیرین را به‌طور کامل بپزید یا آن‌ها را حداقل یک هفته در دمای منفی ۲۰ درجهٔ سانتی‌گراد (freezing) قرار دهید. همچنین، آگاه‌سازی عمومی دربارهٔ خطرات و شیوه‌های ایمن مصرف، نقش بسیار مهمی در پیشگیری دارد.
۶. آیا این انگل‌ها در سایر ایالت‌های آمریکا هم وجود دارند؟
بله. حلزون‌های مهاجم (Malaysian trumpet snail) و انگل‌های وابسته به آن‌ها در ۱۷ ایالت آمریکا و پورتوریکو گسترش یافته‌اند.
۷. آیا پزشکان ملزم به گزارش عفونت‌های ترماتودی هستند؟
در حال حاضر، گزارش این عفونت‌ها الزامی نیست. نویسندگان مطالعه پیشنهاد کرده‌اند این عفونت‌ها در فهرست بیماری‌های قابل‌گزارش قرار گیرند تا شناسایی و پیگیری سریع‌تر انجام شود.
۸. چرا این موضوع اهمیت دارد؟
چون بسیاری از مردم، از جمله ماهیگیران و علاقمندان به غذاهای خام، از خطرات احتمالی بی‌خبرند و ممکن است بدون رعایت اقدامات ایمنی، در معرض ابتلا قرار گیرند. اطلاع‌رسانی، آموزش و رعایت اصول بهداشتی می‌تواند از بروز بیماری‌های ناشی از این انگل‌ها پیشگیری کند.
