سرطان کولون یا سرطان روده بزرگ چه علت هایی دارد و شیوه تشخیص و درمان آن چیست؟

علت‌های سرطان کولون

–  سرطان کولون، شایع‌ترین سرطان احشایی و سومین علت مرگ ناشی از سرطان در مردان و زنان است / میزان بروز بیماری با افزایش سن افزایش می‌یابد.

–  95 درصد موارد از نوع آدنوکارسینوم است.

–  تصور می‌شود از پولیپ‌های نئوپلاستیک نشأت می‌گیرد (توالی پولیپ – سرطان)

– اندازه پولیپ‌های دارای خطر بالای سرطانی شدن، بیش از 2 سانتی‌متر است و از نوع ویلوس و بدون پایه‌اند.

–  عوامل خطرساز عبارتند از: سندروم‌هام وراثتی (مانند سندروم لینچ، سندروم‌های پولیپوز خانوادگی)، رژیم غذایی پرچربی، رژیم غذایی حاوی مقادیر کم‌ فیبر، بیماری-های التهابی روده، سابقه‌ی پرتوگیری و سابقه اورتروکولوستومی.

–  5 تا 10 درصد بیماران، ضایعات هم‌زمان دارند (دو محل هم‌زمان سرطان روده بزرگ)، 20 درصد نیز دارای ضایعات متاکرونوس هستند (بعداً در محل دیگری از کولون دچار سرطان می‌شوند).

–  15 تا 20 درصد بیماران با بیماری متاستاتیک مراجعه می‌کنند.

– کبد، شایع‌ترین محل متاستاز دوردست به شمار می‌رود.

– در سرطان رکتوم، ریه شایع‌ترین محل متاستاز دوردست است.

تشخیص‌های افتراقی سرطان کولون

–  تنگی خوش‌خیم
‌-  پولیپ خوش‌خیم
‌-  دیورتیکولیت
‌-  کولیت اولسراتیو
‌-  بیماری کرون
‌-  سرطان‌های ناحیه لگن
‌-  بیماری التهابی لگن
‌-  کولیت ایسکمیک

تظاهرات، علائم و نشانه‌های سرطان کولون

–  کاهش وزن، خستگی و ضعف

–  تغییر در عادات روده و قطر مدفوع

–  سرطان‌های سمت راست کولون با توده سمت راست، آنمی فقر آهن، احساس ناراحتی پس از غذا خوردن و آزمایش مثبت از نظر وجود خون مخفی در مدفوع تظاهر می‌یابند.

–  سرطان‌های سمت چپ کولون با اسهال و یبوست متناوب، افزایش خطر انسداد و هماتوشیزی تظاهر می‌یابند.

–  علائم انسداد ممکن است وجود داشته باشد (مانند تهوع و استفراغ، فقدان حرکات یا دفع گاز از روده و اتساع شکم).

–  سرطان رکتوم به صورت وجود توده در میانه رکتوم و تنسموس تظاهر می‌کند.

شیوه تشخیص سرطان کولون

–  آنمی میکروسیتیک همراه با آزمایش گایاک مثبت باید پزشک را وادار کند تا بیمار را از نظر وجود سرطان کولون ارزیابی کند.

–  کولونوسکوپی همراه با بیوپسی ارزش تشخیصی دارد و گاه برداشتن ضایعات را در مراحل اولیه امکان‌پذیر می‌سازد.

–  در انمای باریوم ممکن است پولیپ‌ها و سرطان‌ها کشف شوند اما حساسیت این روش به اندازه کولونوسکوپی نیست.

–  برای مرحله‌بندی سرطان و بررسی وجود متاستاز انجام‌دادن سی‌تی‌اسکن ضرورت دارد.

–  در تمام بیماران مبتلا به سرطان کولون، پیش از درمان، باید شاخص‌های تومورهای کولون (مانند CEA و CA-125) اندازه‌گیری شود. از این شاخص‌ها برای بررسی عود بیماری استفاده می‌شود.

–  در بررسی بیمار از نظر وجود متاستاز باید بررسی عملکرد کبد و سی‌تی‌اسکن قفسه سینه، شکم و لگن گنجانده شود.

نحوه درمان سرطان کولون

–  در سرطان‌های واقع در مراحل اولیه (مرحله I و II) رزکسیون جراحی، ارزش درمانی دارد.

–  در مورد برخی ضایعات مرحله II و ضایعات مرحله III و IV، رزکسیون جراحی همراه با شیمی‌درمانی کمکی (5 فلورواوراسیل و لکوورین) اندیکاسیون دارد.

–  انتخاب‌های درمانی برای سرطان رکتوم

– در مورد ضایعات کوچک زیر خم پریتونئال، برداشتن ضایعه از راه رکتوم یکی از انتخاب‌ها است (ضایعات T1 و برخی ضایعات T2).

– شیمی‌درمانی نئوادوجونت (پیش از جراحی) در مورد تومورهای حجیم که به طور موضعی پیشرفت کرده‌اند، اندیکاسیون دارد. این شیوه حفظ اسفنکتر را بهتر امکان‌پذیر می‌سازد.

– رادیوتراپی و شیمی‌درمانی، از روش‌های اصلی درمان به شمار می‌روند.

–  متاستازهای کبدی را می‌توان خارج کرد، با ترکیبات شیمیایی آمبولیزه نمود، یا از ترزیق مستقیم داروی شیمی‌درمانی در شریان هپاتیک بهره جست.

پیش‌آگهی و عوارض سرطان کولون

–  پیش از این، از روش تقسیم‌بندی دوک استفاده می‌شد، اما روش TNM، امروزه بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

–  مرحله بندی TNM سریع

– مرحله I: هرگونه ضایعه T1، T2 و No

– مرحله II: هرگونه ضایعه T3، T4 و No

– مرحله III: هر T با درگیری غده‌های لنفاوی

– مرحله IV: بیماری متاستاتیک (اغلب کبد را درگیر می‌کند).

–  بخت بقای 5 ساله بر اساس مراحل بیماری
– مرحله I: 80 درصد
– مرحله II: 60 درصد
– مرحله III: 30 درصد
– مرحله IV: 5 درصد

–  پیگیری بیمار پس از رزکسیون باید سنجش‌ شاخص‌های توموری کولون به طور منظم، انجام دادن آزمایش گایاک هر 6 ماه و کولونوسکوپی هر یک سال را شامل شود.