خالق فیلم‌های دیوانه‌ای از قفس پرید، رگتایم، آمادئوس و اشباح گویا – میلوش فورمن- درگذشت

خالق فیلم‌های جاودانی مانند دیوانه‌ای از قفس پرید، رگتایم، آمادئوس و اشباح گویا امروز درگذشت. صحبت از میلوش فورمن است.

او در سال 1932 در چاسلاف چکسلواکی سابق به دنیا آمد. وی پدر و مادرش را در جنگ جهانی دوم در اردوگاه آشوویتس از دست داد.

از این لحاظ وضعیت او شبیه رومن پولانسکی بود با این تفاوت که بعدها فهمید که پدری که از دست داده بوده، پدر بیولوژیکی و واقعی او نبوده است.

در مدرسه سینمایی پراگ او تحصیلات خود را در موسیقی و هنر به پایان رساند. نخستین تجربه او آماده کردن فیلمنامه اتوموبیل ددک بود که در سال 1956 توسط آلفرد رادوک به فیلم تبدیل شد.

اما آغازگر کار کارگردانی او مستند آزمون در سال 1963 و بعدا فیلم بلند داستانی پیتر سیاه بود.

از قضا آغاز راه هنری او مقارن شد با آغاز موج نوی سینمای چک. دو کار اول او نیز عشق‌های یک موطلایی و جشن آتش‌نشان‌ها او را در میان کارگردان‌ها هم‌گروه خود سرآمد کردند.

اینها کمدی‌هایی بودند که حاصل زندگی در فضای چگ و تنگناهای ناگزیر آن بودند.

با فیلم جشن‌ آتش‌نشان‌های فورمن با نشان دادن یک هجو نمایانگر بی‌کفایتی، فرصت‌طلبی و دزدی‌های حاکم در جامعه مورد غضب مقامات رسمی و از جمله منشی اول حزب کمونیست قرار گرفت. تا حدی که زمانی که در شهر محل فیلمبرداری فیلم را نمایش دادند گروهی خودجوش به داخل سالن سینما ریختند!

خوشبختانه حقوق فیلم را کلود بری و فرانسوا تروفو خریدند و بعد هم که قضیه بهار پراگ و آمدن الکساندر دوبچک پیش آمد. با آمدن تانک‌های روسی، دیگر فیلم برای همیشه ممنوع شد.

فورمن بعد از این به آمریکا رفت و در سال 1970 فرار از خانه را ساخت که تضاد نسل‌ها در نیویورک را نشان می‌دهد.

اما نقظه اوج و آشنایی کار برای ما دیوانه‌از قفس پرید و آمادئوس است که در سال‌های 1975 و 1983 ساخته شدند.

جک نیکلسون در دیوانه‌ای قفس پرید با نام اصلی پرواز برفراز آشیانهٔ فاخته، نمادی برای مبارزه با سیستم‌های بی‌روح ظاهرا خیرخواه شد. فیلم حاصل شناخت فورمن از جوامع توتالیتر بود.

در رگتایم او اقتباسی عالی از رمان مشهور دکتروف انجام داد و جیمز کاگنی را از بازنشتگی درآورد.

اشباح گویا با بازی‌های عالی خاویر باردم، ناتالی پورتمن و استلان اسکارسگوارد، یکی از دهشتناک‌ترین مقاطع تاریخ اروپا را به تصویر می‌کشد.