تاریخچه پیوند اعضا: از پیوند قلب و قرنیه چشم تا پیوند مو و پرده صماخ
دربارهٔ پیوند اعضا افسانه‌ای وجود دارد. بدین مضمون که دو برادر به نامهای سن کوم و هسن دامین، دو قدیس حامی جراح‌ها، پای یک سیاهپوست را به یک کشیش پیوند زدند!
کشف گروههای مختلف بافتی و اختراع سیستم HLA توسط پروفسور ژان دو سه برندهٔ جایزهٔ نوبل، امکانات پیوند را در سال 1958 فراهم کرد.
در سال 1962 در شهر بوستون در ایالات متحده امریکا، پزشکی به نام مالت موفق شد بازوی قطع شده یک پسر جوان را پیوند بزند.
تزریق یاخته به درون مغز (1982)
در ژانویه 1982، گروه پزشکی دکتر اریک اولاف باکلوند و گروه پزشکی دکتر آکا زیگر موفق شدند یاخته‌های مغز غده فوق کلیه‌ای را درون مغز موش صحرایی تزریق کنند. آزمایش این گروهها همراه با موفقیت و دریافت جایزه بود. این آزمایش راه درمان بیماری پارکینسون را می‌گشود.
همچنین کمیتهٔ اخلاقی پارلمان سوئد به دکتر بکلوند این مجوز را اعطا کرد که در موارد بسیار ضروری این نوع پیوند را در انسان‌ها هم انجام بدهد.
پیوند یاخته‌های جنین (1974)
در سال 1974، پروفسور ژان-لویی تورن فرانسوی موفق شد یاخته‌های تیموس پیوند بزند و در سال 1976 یاخته‌های کبد و تیموس را به کودکان مبتلا به نوعی بیماری (بولا) پیوند زد. این کودکان دچار نارسایی شدید دستگاه ایمنی یا نارسانی جزیی آنزیمی بودند.
کاشتن یا پیوند مو (1959)
در سال 1959 ان. اورنیتچ امریکایی، روش کاشتن مو را ابداع کرد. برای این کار موها را از قسمتهای پشت سرکه معمولا طاس نمی‌شود بر می‌دارند و در قسمتهایی از سرکه طاس شده است می‌کارند.
پیوند قلب (1964)
نخستین بار در روز 24 ژانویه 1964 عمل پیوند قلب انجام شد. در این روز دکتر جیمز دی. هاردی در بیمارستان دانشگاهی جکسن در امریکا قلب یک شمپانزه را به جای قلب یک بیمار 58 ساله به نام بوید راش پیوند زد. این بیمار حدود سه ساعت با این قلب زندگی کرد.
در روز سوم دسامبر 1967، دکتر کریستیان بارنارد در بیمارستان گروت شوور واقع در افریقای جنوبی، نخستین عمل پیوند قلب انسان را بر روی لویی واشکانسکی (54 ساله) انجام داد، واشکانسکی 18 روز پس از عمل زنده ماند.
نخستین عمل پیوند قلب که با موفقیت کامل همراه بود در روز 27 نوامبر 1968 انجام گرفت. در طی این عمل قلبی به جای قلب امانوئل ویتریا پیوند زده شد. وی همچنان به زندگی خود ادامه می‌دهد (جراحی که امانوئل ویتریا را عمل کرد چند سال پیش در اثر حملهٔ قلبی درگذشت-م).
پیوند دریچهٔ آئورت (1969)
در سال 1969 جراح فرانسوی به نام کارپانتیه و جراح انگلیسی به نام ادواردز دریچهٔ آئورت قلب یک خوک را به قلب انسان پیوند زدند. در سال 1971 دو امریکایی به نام ایونسکو و شیلی همین عمل را با استفاده از آبشامه قلب گوساله انجام دادند.
پیوند قلب-ریه (1968)
در روز 15 سپتامبر 1968، دکتر دنتون ای. کولی عمل پیوند قلب و ریه را در بیمارستان کودکان تگزاس در شهر هوستون، بر روی یک کودک 2 ماه و نیمه که مبتلا به نارسایی شدید قلب و افزایش غیرعادی فشار خون ریوی بود، انجام داد. این قلب و ریه به صورت کامل از بدن کودک یک روزه مبتلا به انسفالی (فقدان مغز) خارج شده بود. دخترک فقط حدود 11 ساعت پس از عمل زنده ماند.
پیوند قرنیه (1914)
نخستین عمل پیوند قرنیهٔ چشم در سال 1914 توسط دکتر الشویک در شهر پراگ انجام شد. این پیوند با تکیه به تجربیات کیسام (اواخر قرن نوزدهم) و زیژم (1906) عملی گردید.
پیوند غده‌های درون ریز
هیپوفیز: در سال 1942، روشا، هیپوفیز نوزادی را که مرده به دنیا آمده بود به یک دختر جوان 23 ساله مبتلا به بیماری شیهان پیوند زد.
در سال 1968، پروفسور پیتر، در پراگ هیپوفیز فرد بالغ فوت شده‌ای را به مرد 30 سالهٔ مبتلا به سرطان هیپوفیز، که قبلا تحت عمل جراحی قرار گرفته بود، پیوند زد.
لوزالمعده: پیوند لوزالمعده یا پانکراس برای درمان بعضی از بیماران مبتلا به دیابت (بیماری قند) انجام می‌گیرد. نخستین بار این عمل پیوند در ماه دسامبر 1966، توسط ریچارد لیلهای و ویلیام دی، کلی در امریکا صورت گرفت.
در ماه اکتبر 1976، پروفسور ژان دو برنار در فرانسه لوزالمعده‌ای را پیوند زد که قبلا مجراهای ترشح شیرهٔ لوزالمعده آن توسط یک نوع کائوچوی مصنوعی مسدود شده بود و بنابراین فقط انسولین ترشح می‌کرد.
غدد فوق کلیه‌ای: در سال 1935، بیلی وکیل، غدد فوق کلیه‌ای یک نوزاد مرده را به یک زن مبتلا به بیماری آدیسون پیوند زدند.
تیروئید: در سال 1935، پی و تورپن عمل پیوند تیروئید را انجام دادند.
پیوند کبد (1963)
در روز پنجم ماه مه 1963، دکتر تام ای. استارلز امریکایی نخستین عمل پیوند کبد را بر روی یک بیمار 48 ساله انجام داد. وی 23 روز با کبد پیوندی زندگی کرد. در سال 1966، درشهر پاریس، یک زن 29 ساله که توسط پروفسور گارنیه عمل پیوند کبد شده بود، 42 روز پس از عمل زنده ماند.
پیوند دست، پا یا انگشتان (1962)
در روز 23 ماه مه 1962 دکتر دونالد ای. مالت و دکتر جی. مک کان در بیمارستان عمومی ماساچوست در بوستون، بازوی راست جوان 12 سالهای را که از شانه قطع شده بود پیوند زدند.
میان سالهای 1974 تا 1983 در بخش نجات و کمک رسانی فوری برای پیوند دست، دکتر ویلن 67 عمل پیوند اندامهای قطع شده از جمله بازو، ساعد، دست و 350 انگشت یا قطعه‌ای از انگشتان را انجام داد.
پیوند مغز استخوان (1957)
در سال 1957، پزشک امریکایی به نام تامس اقدام به نخستین عمل پیوند مغز استخوان بر روی انسان کرد. هدف از این عمل درمان بیماری لوسمی (نوعی سرطان خون) است.
در روز 17 اکتبر 1958، شش متخصص فیزیک اتمی یوگسلاوی (یکی از شش تن یک بانوی متخصص بود) که در مرکز هسته‌ای ونکا کار می‌کردند و تصادفا تحت تابش پرتو قرار گرفته بودند به بیمارستان پی یر کوری در شهر پاریس منتقل شدند. 5 نفر از این متخصصان توسط دکتر ژرژ ماته، ریمون لاتارژه و هانری ژامه نجات داده شدند (ولی یک نفر پس از یک ماه درگذشت). پزشکان برای نجات این مصدومان از عمل پیوند استخوان یاری گرفتند. یکی از کسانی که مغز استخوان خود را برای پیوند اهدا کرد پروفسور لئون شواتزنبرگ بود. پس از چهار ماه متخصصان فیزیک اتمی تندرستی کامل خود را بازیافتند.
پیوند عصب (1909)
در روز 7 ژوئیه 1909، دکتر والتر یاکوبی در مونیخ یک قطعه عصب 5.4 سانتیمتری را که با لیوفیلیز کردن[1] نگهداری می‌شد، به دست راست یک کارگر خراط 35 ساله به نام هلموت میشکسه با موفقیت پیوند زد.
پیوند ناخن (1980)
در روز 29 مارس 1980 در بخش نجات و کمک رسانی فوری برای پیوند دست در استراسبورگ، دکتر گی فوشه، ناخن انگشت پای یک نوجوان 12 ساله به نام کریستف کمپف را به انگشت شست دستش که در اثر التهاب و اهمال در درمان از بین رفته بود، پیوند زد، یک سال بعد این پیوند از برکت بخیه‌های بسیار ریز که در طی جراحی میکروسکوپی مویرگهای انتهایی قطع شده بستر ناخن را به هم دوخته بودند به خوبی گرفته بود.
پیوند گوش (1904)
در سال 1904 در شهر پاریس، دکتر لوبی سوو لالهٔ گوش را پیوند زد.
پردهٔ صماخ: در سال 1953 دو آلمانی به نامهای زولکر و والشتین مبتکر عمل پیوند پردهٔ صماخ شدند.
در سطح استخوانچه‌های گوش یادآور می‌شویم که ابتکار عمل پیوند استخوان رکابی متعلق به پرتمن در سال 1961 انجام داد و پیوند استخوان چکشی در سال 1967 توسط ژان مارکه صورت پذیرفت. او در سال 1970 به عمل پیوند همگون (هوموگرافت) در سطح پرده صماخ و استخوانچه‌ها دست زد.
پیوند پوست (1869)
در روز 8 دسامبر 1869 جراحی از اهالی ژنو به نام ژاک لویی رو وردن نخستین عمل پیوند پوست انسان را بر روی یک زخم انجام داد.
پیوند ریه (1963)
در روز 11 ژوئن 1963، پروفسور جیمز دی، هاردی در بیمارستان دانشگاهی جکسن در امریکا ریهٔ انسان را به یک بیمار مبتلا به سرطان پیوند زد. وی 17 روز پس از عمل زنده ماند.
در سال 1969 دکتر فیتز دروم بلژیکی یک معدنچی بلژیکی به نام لوئیس وریکن را مورد عمل جراحی پیوند ریه قرار داد. وی 10 ماه پس از عمل زندگی کرد. ولی از آن پس چنین به نظر می‌رسد که این عمل پیوند منسوخ شده است.
پیوند استخوان (1950)
روبر و ژان ژوده نخستین پیوند همگون استخوان را در سال 1950 عملی ساختند.
پیوند طحال (1963)
در 19 ژانویه 1963، توماس استارزل امریکایی عمل پیوند طحال را در مورد یک کودک مبتلا به بیماری هموفیلی انجام داد.
پیوند کلیه (1950)
در روز 17 ژوئن 1950، روت شاکر، یک زن امریکایی 44 ساله که مبتلا به کیست کلیه بود مورد عمل جراحی تعویض کلیه که از یک جسد برداشته شده بود، قرار گرفت. این عمل در شهر شیکاگو و به توسط جراحی به نام ریچارد لاولر انجام شد. وی 5 سال پس از عمل زندگی کرد. علت مرگ عوارض پس از عمل بود که سرانجام منجر به برداشتن کلیه پیوندی شد.
نخستین موفقیت در این زمینه به دنبال یک پیوند جور (یا ایزوگرافت) حاصل شد که در روز 23 دسامبر 1954، در بیمارستان پیتر برنست بوستون انجام گرفت. در این روز دکتر جی. پی مریل و گروه پزشکی وی، کلیه‌ای را به بیماری 23 ساله به نام ریچارد هر یک پیوند زدند. این کلیه از سوی برادر دوقلوی ریچارد اهدا شده بود. این دو برادر دوقلو از دوقلوهای یک تخمکی یعنی دوقلوی حقیقی بودند. بیمار توانست 9 سال با این کلیه به زندگی ادامه بدهد. پس از آن تاریخ، موفقیتهای بی شماری در این زمینه نصیب دنیای پزشکی شد، ولی مسئله اساسی که امروزه در این زمینه وجود دارد کمبود کلیه برای پیوند است.
پیوند بیضه (1920)
در سال 1920، سرژورونف در شهر نیس، ناحیهٔ بینابینی بیضهٔ شمپانزه (واقع شده در فضاهای داخلی بافت همبند ظریف که هورمون جنسی نر ترشح می‌کند) را به انسان پیوند زد.
در سال 1977، دکتر شرمن سیلور در بیمارستان سن لوگ واقع در ساکرمنتو (امریکا)، یکی از بیضه‌های تری تومی را به برادرش تیموتی که بدون بیضه به دنیا آمده بودف پیوند زد.
[1] ایجاد یک فراوردهٔ پایدار از یک مادهٔ بیولوژیکی، از طریق سرد کردن سریع و گرفتن آب از این فراوردهٔ یخ زده تحت خلا شدید.
منبع: دانشمند – مرداد 1367
