قاعدگی شدید و طولانی چه علت‌هایی دارد و چطور بررسی و درمان می‌شود؟
مقدار خونریزی قاعدگی در زنان مختلف با یکدیگر تفاوت دارد و همچنین ممکن است در هر پریود با پریود دیگر فرق داشته باشد. خونریزی سنگین) زیاد (چنان‌چه به‌صورت منظم‌درتمام قاعدگی‌ها روی دهد، منوراژی (menorrhagia) نام دارد و می‌تواند منجر به کم خونی فقرآهن شود. از هر ۲۰ زن یک نفر از قاعدگی سنگین رنج می برد. این اختلال در زنان دچار افزایش وزن و نیز در زنانی‌که به یائسگی نزدیک میشوند شایع تر است
عوامل مستعدکننده قاعدگی سنگین و طولانی عبارتند از:
وجود فیبروئیدهای رحمی، پولیپ های رحم، آندومتریوز، کم کاری تیرویید، استفاده از آی یودی (IUD)؛ ازدیاد وزن؛ نزدیک شدن به دوران یائسگی.
در بعضی موارد علت واضحی برای قاعدگی سنگین پیدا نمی‌شود. در هر صورت باید بیمار همواره برای رد وجود اختلال زمینه‌ای به پزشک مراجعه کند. فیبروئیدهای رحمی ) تومورهای خوش خیمی که از عضله دیواره رحم منشاء می‌گیرند (و پولیپ‌های رحم) توده‌های متورم غیرسرطانی رحم (، هر دو موجب افزایش مناطق سطحی آندومتر لایه مفروش‌کننده رحم (میشوند و درنتیجه، خونریزی زمان قاعدگی را افزایش می‌دهند. سرطان آندومتر نیز می‌تواند باعث افزایش خونریزی قاعدگی شود. آندومتریوز) وجود قطعاتی از بافت‌های مفروش کننده رحم، در نواحی مختلف لگن(و عفونت‌های پایدارلگن نیز از علل‌خونریزی سنگین قاعدگی به شمار می‌آیند. یک بار قاعدگی دیررس و سنگین ممکن است ناشی از سقط جنین باشد. استفاده از آی یودی برای جلوگیری از حاملگی نیز می تواند باعث قاعدگی سنگین شود. در حوالی دوران یائسگی، به دلیل ضخیم‌تر شدن لایه مفروش‌کننده رحم از حد طبیعی ممکن است قاعدگی سنگین روی دهد.
درمانهای مرسوم:
پس از تشخیص بیماری به وسیله پزشک، درمان آغاز می‌شود. تشخیص با استفاده از شرح حال بیمار، معاینه، آزمایش خون (از نظر بررسی وجود کم خونی و گاهی تشخیص ابتلای بیمار به کم کاری تیرویید)، نمونه برداری (بیوپسی) از لایه مفروش کننده رحم (برای تعیین عامل زمینه ای ایجادکننده قاعدگی سنگین، به ویژه در زنان بالای ۴۰ سال)، سونوگرافی لگن (برای تشخیص فیبروییدهای رحمی)، لاپاروسکوپی (مشاهده علایم آندومتریوز یا عفونت لگنی از طریق وارد کردن لوله مجهز به دوربین به داخل شکم) صورت می‌گیرد.
توجه:
اگر قاعدگی شما با خونریزی بیش از حدیا طولانی‌تر از اندازه معمول همراه است بدون تاخیر به پزشک مراجعه نمایید زیرا در بعضی موارد یک بیماری زمینه‌ای جدی موجب اختلالات مذکور می‌شود.
در مواردی که ممکن باشد، علت زمینه‌ای تحت درمان قرار می‌گیرد. برای مثال فیبروئیدها را میتوان با عمل جراحی از رحم خارج نمود ) فیبروئید از علل بسیار شایع پریودهای سنگین است و تقریباً از هر ۵ زن بالای ۳۵ سال یک نفر به آن مبتلا می‌شود. فیبرویید، توموری غیرسرطانی است که در رحم رشد می‌کند و اندازه آن می تواند از نخود سبز تا گریپ فروت متغیر باشد. شایع ترین نوع فیبروئید، فیبرویید داخل جداری) اینتر امورال) است (یعنی نوعی که در داخل دیواره عضلانی رحم رشد می‌کند) نوع دیگر فیبرویید، نوع زیر سروزی آن است که کاملاً در زیر سطح دیواره خارجی رحم رشد می‌کند و نوع سوم، نوع زیرمخاطی است که در زیر آندومتر (لایه مخاطی مفروش‌کننده رحم) رشد می‌کند. فیبروئید پایه‌دار می‌تواند به داخل دهانه رحم برجسته شود.
- در مواردی که علت مشخص برای خونریزی بیش از حد قاعدگی یافت نمی‌شود باید بیماری را با داروهای غیر هورمونی یا هورمونی و در برخی موارد با عمل جراحی درمان کرد.
یکی از داروهای غیر هورمونی مورد استفاده، ترانگزامیک اسید است که در طول پریودها مصرف می‌شود و از تجزیه لخته‌های خون جلوگیری به عمل می‌آورد و خونریزی‌ها شدید را کاهش می‌دهد. مطالعات همچنین نشان داده‌اند که داروهای ضد التهاب غیرکورتون، مانند مفنامیک اسید میتوانند خونریزی را کاهش دهند. داروهای هورمونی عبارتند از: قرص‌های ضد بارداری خوراکی (که تخمک‌گذاری را مهار و در نتیجه، خونریزی را کم می‌کنند)، قرص های پروژسترون (مانند نور اتیسترون)، آی یودی حاوی پروژسترون (که اغلب موجب کم شدن یا حتی قطع خونریزی قاعدگی می‌شود ولی ممکن است در ابتدای استفاده از آن، لکه بینی یا پریودهای طولانی وجود داشته باشد.)
داروی دانازول خونریزی را کاهش می‌دهد و دوزهای بالاتر آن می‌تواند خونریزی را به طور کامل متوقف نماید. این دارو فقط در موارد بسیار شدید به کار می‌رود و به دلیل ایجاد عوارض جانبی در مصرف طولانی ) شامل پرمویی تمام بدن، آکنه و بم شدن صدا(فقط میتوان برای مدت کوتاه از آن استفاده نمود.
توجه:
درصورت استفاده از دانازول باید جلوگیری از حاملگی انجام شود زیرا دانازول عوارض جنینی ایجاد می‌کند.
گزینه های جراحی برای درمان قاعدگی سنگین عبارتند از: تخریب قسمت اعظم متخصص هومیوپاتی تجویز شوند. آندومتر (لایه مفروش کننده رحم) با استفاده از لیزر یا دیاترمی (حرارت درمانی) و در موارد شدید، خارج کردن رحم (هیسترکتومی). تخریب اندومتر می تواند خونریزی را کاهش دهد یا حتی به طور کامل قطع کند.
- عارضه مهم تخریب آندومتر، سوراخ شدن رحم است.
درمان تغذیه‌ای:
تجارب بالینی نشان داده‌اند که کم‌کاری تیرویید از علل کاملاً شایع قاعدگی سنگین است.
ویتامین A دردرمان قاعدگی سنگین بسیار موثر واقع می‌شود. مصرف ۲۵۰۰۰ واحد بین المللی ویتامین A، دوباردر روز به مدت ۱۵ روز، در بیش از ۹۰٪ موارد خونریزی قاعدگی را به مقدار زیادکاهش می‌دهد. میتوان از غذاهای سرشار از ویتامین A مانند ماهی‌های چرب، کره، زردآلو و هویچ استفاده کرد.
- آهن معدنی نیز در درمان پریودهای سنگین مؤثر است. به نظر می‌رسد آهن به انقباض رگ‌ها ودر نتیجه، پایان دادن به خونریزی رحمی کمک می‌کند. تجویز آهن باید به وسیله پزشک و پس از اندازه‌گیری مقدار آهن خون صورت گیرد.
- ویتامین c و بیوفلاوونوییدها که هر دو به مقدار زیاد در مرکبات یافت میشوند به بهبود قاعدگی سنگین و محافظت از مویرگ‌ها در برابر آسیب دیدگی کمک می‌کنند.
هومیوپاتی:
تعدادی از داروهای هومیوپاتی مانند فسفر، Calcarea phosohorica Kali carbonica Natrum muriaticam و Sabina به بهبود قاعدگی سنگین کمک می‌کنند. این داروها باید به وسیله متخصص هومیوپاتی تجویز شوند.
احتیاط:
ویتامین A نباید بیش از 10000 واحد بین المللی در روز در زنان باردار یا زنانی که تمایل به باردار شدن دارند مصرف شود. پیش از مصرف ویتامین c توام با داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین با پزشک مشورت نمایید.
گیاه درمانی غربی:
- مینرال‌های کمیاب مانند ید میتوانند به درمان خونریزی شدید قاعدگی کمک کنند. این عناصر موجب بهبود عملکرد غده تیرویید میشوند. غده مزبور در تنظیم خونریزی قاعدگی نقش اصلی دارد. عناصر مزبور به مقدار فراوان در تمام انواع جلبک‌های دریایی یافت میشوند و میتوان از این گیاهان دریایی برای درمان قاعدگی‌های سنگین استفاده کرد.
- دارچین از درمانهای سنتی بسیاری از مشکلات قاعدگی، از جمله خونریزی شدید قاعدگی به شمار می‌آید. میتوان در پخت غذاها از دارچین استفاده کرد و یا آن را به نوشیدنی‌ها اضافه کرد.
- چندین گیاه دارویی دیگر نیز در درمان خونریزی بیش از حد دوران قاعدگی مورد استفاده قرار گرفته است.
احتیاط:
بدون نظر متخصص، به گیاه درمانی نپردازید و چنان چه از داروی خاصی استفاده می‌کنید قبل از شروع گیاه درمانی توام با داروی مزبور با پزشک مشورت کنید. ید موجود در جلبک دریایی ممکن است با داروهای تجویزشده برای مشکلات تیرویید تداخل داشته باشد.
طب سوزنی:
اگر چه تأثیر طب سوزنی بر پریودهای سنگین به وسیله کارآزمایی‌های کنترل شده به اثبات نرسیده ولی متخصصان این رشته معتقدند طب سوزنی میتوانند موجب بهبود بیماری مزبور وعلاوه بر این در درمان سندرم تخمدان پلی کسیتیک (مبحث 178) نیز موثر است.
- ایدهآل آن است که درمان با طب سوزنی در بیش از 3 یا 4 سیکل و احتمالاً 6 تا 9 جلسه صورت گیرد.
ورزش:
در خانم‌های دچار ازدیاد وزن، انجام منظم ورزش‌هایی مانند پیاده روی، دوچرخه سواری یا شنا موجب کاهش وزن و رساندن آن به حد مناسب می‌شود. راه رفتن سریع به مدت ۳۰ دقیقه در روز (در ۵ روز هفته) مفید است و میتوان به تدریج آن را به سطح بیشتری از فعالیت بدنی رساند. ورزش را باید در ابتدا با مقدار کم آغاز کرد. در صورت وجود هر نوع بیماری باید قبل از شروع برنامه ورزشی با پزشک مشورت نمود.
قاعدگی شدید تا چه حد خطرناک است؟
در اکثر موارد، قاعدگی شدید علت زمینه ای جدی و خطرناک ندارد. باید همواره این اطمینان حاصل شود که کم‌خونی فقرآهن ایجاد نشده‌است. معمولاً یک قاعدگی سنگین چندان اهمیتی ندارد ولی چنان‌چه خونریزی طی ۲۴ ساعت به طور کامل متوقف نشود یا کاهش چشمگیری پیدا نکند و یا چندین دروه قاعدگی سنگین به صورت پی درپی یا گاه وبیگاه ایجاد شده است ضروری است فرد به منظور اطمینان از عدم ابتلا به کم خونی فقر آهن به پزشک مراجعه نماید.
