آیا تفاوت فشار دست راست و چپ یک چیز طبیعی است یا نگران‌کننده؟

در مورد فشار خون، باورهای اشتباه در میان مراجعان به مطب‌ها بسیار زیاد است. یکی از مشکلات نبود شناخت مردم از «محدوده نرمال» فشار خون است. بسیاری تصور می‌کنند که فشار خون نرمال یک عدد ثابت 12 است و بس و یا اینکه تصور می‌کنند که فشار خون همیشه و در هر شرایط در هر شخص باید یک عدد باشد.

وای از آن موقعی که تشخیص پرفشار خون برای بیماری گذاشته شود! تا انواع شیوه‌های انکار و طفره رفتن او از مصرف داروها کشف و خنثی شود و تا دست از سر پزشک به خاطر چیزی که در وب‌سایت‌های غیرمعتبر در مورد فشار خون خوانده‌اند، بردارند، مدت‌ها طول می‌کشد و تا آن زمان چه بسا دچار عوارض پرفشاری خون هم شده باشند.

اما در این پست می‌خواهیم در مورد یک سؤال شایع بپرسیم، فشار خون دست راست و چپ باید با هم تفاوت داشته باشند یا باید دقیقا یکسان باشند؟ کدام یک باید اندازه‌گیری شود و درست‌تر است؟! چه میزان از تفاوت فشار خون بین دو دست نگران‌کننده است؟

حقیقت این است که هر دستی شریانی دارد و فشار خونی. معمولا بهتر است که فشار خون هر دو دست گرفته شود. اما در فاصله‌های نزدیک ویزیت، ممکن است اندازه‌گیری فشار خون یک دست کافی باشد.

گایدلاین کلی فعلی این است که همان طور که اشاره شد پزشک در مشاوره ابتدایی یک بیمار فشار خون هر دو دست را اندازه بگیرد و اگر تفاوت بین آنها بیش از 20 میلیمتر جیوه باشد، بررسی بیشتر را به بیمار توصیه کند.

اصلا تفاوت بیش از 20 میلیمتر جیوه بین دو دست می‌تواند نشانه کاهش مقطع شریان‌ها به خاطر فشار از خارج یا تنگ شدن از داخل باشد.

در مورد داستان تفاوت فشار خون دست راست و چپ به تازگی یک پژوهش با استفاده از اطلاعات به دست آمده از 50 هزار مراجعه‌کننده، انجام شده است. این پژوهش در قالب یک متاآنالیز صورت گرفته، یعنی اطلاعات 24 پژوهش دیگر کنار هم گذاشته و جمع‌بندی شده است.

مشخص شده که تفاوت فشار بین دو دست مهم است و هر چه میزان تفاوت بیشتر باشد، خطر ابتلا به حمله قلبی و سکته مغز و مرگ زودرس در یک بازه زمانی 10 ساله هم افزایش می‌یابد.

پژوهشگران دانشگاه اکستر دریافته‌اند که این گایدلاین معمولا رعایت نمی‌شود و به علاوه متوجه شده‌اند که تفاوت فشار کمتر از این هم اهمیت دارد.

اما در مورد میزان تفاوتی که باید نگرانی پزشک را برانگیزد، فعلا اختلاف نظر وجود دارد:

• گایدلاین انجمن جهانی فشار خون، تفاوت 20 میلیمتر جیوه را، آستانه خطر ذکر کرده است.
• اروپا و انگلیس 15 میلیمتر جیوه را آستانه قرار داده‌اند.
• سایت مایوکلینیک اشاره کرده که تفاوت 10 تا 15 میلیمتر جیوه را در نظر بگیرید.
• اما مطالعه جدید پیشنهاد کرد که پزشکان آستانه تفاوت فشار دو دست را 10 میلیمتر جیوه در نظر بگیرند.

پس تا 10 میلیمتر جیوه تفاوت فشار نباید نگرانتان کند، اما بس از آن بهتر است بررسی شود.

(شاید لازم به توضیح نباشد که آنچه مثلا فشار 12 در محاوره روتین گفته می‌شود، معادل 120میلیمتر جیوه است و تفاوت 10 میلیمتر جیوه، یعنی تفاوت «یک» در فشار دست راست و چپ.)