کلسیم گلوکونات Calcium Gluconate – موارد مصرف، عوارض جانبی و اطلاعات کامل در مورد این دارو
رده بندی فارماکولوژیک: جانشین کلسیم
رده بندی درمانی: داروی کمکی در تعادل الکترویتها
رده بندی مصرف در حاملگی: گروه C
فارماکودینامیک و فارماکوکینتیک:
ca عنصری اساسی برای تنظیم آستانه تحریک اعصاب و عضلات، برای مکانیسم های انعقاد خون، فعالیت قلب (ریتم – تونوسیته – قابلیت انقباض) حفظ عملکرد کلیه و اسکلت بدن و دندان می باشد. همچنین در تنظیم و ذخیره و آزاد سازی ناقلان عصبی و هورمون ها نقش دارد. کلسیم گلوکونات همانند اثر دیژیتال روی قلب، تون عضله قلب و نیروی انقباضات سیستولیک را افزایش می دهد. (اثر اینوتروپ مثبت)
جذب بلافاصله پس از تزریق وریدی شروع شده دارو از روده باریک جذب می شود. از جفت عبور می کند. از راه مدفوع دفع می شود. مقادیر کمی از دارو در ادرار، شیره لوزالمعده، بزاق و شیر ترشح می‌شود.
اندیکاسیون های تجویز، راه مصرف، دوز اثر دارو:
تعادل منفی ca(در تتانی نوزادان – آلکالوز- کمبود vit D هیپو پاراتیروئیدیسم) به منظور غلبه بر سمیت قلبی هیپر کالمی – برای احیاء قلبی -ریوی – به منظور پیشگیری از هیپوکلسمی در جریان ترانسفوزیون خون سیتراته، به عنوان آنتی دوت برای سولفات منیزیم، برای نشانه های کولیک حاد ناشی از مسمومیت با سرب، برای کاهش نفوذ پذیری مویرگها در واکنشهای حساسیتی، برای تسکین کرامپهای عضلانی ناشی از نیش و گزش حشرات.
درمان اورژانس هیپو کلسمی بالغین: mg ۹۷۰ slow/IV/حداکثر سرعت تزریق /min
کودکان: slow/IV/۲۰۰-۵۰۰ mg
هیپرکالمی بالغین: mg ۲-۱ slow/IV/ تجویز ca باید بر مبنای پاسخ EKG بیمار تنظیم شود.
هیپر منیزیمی بالغین: mg ۲-۱ slow/IV/.
در خلال انتقال خون بالغین و کودکان: بعد از انتقال هر خون گلوکونات کلسیم / IV
احیاء قلبی ریوی
بالغین: mEq ۷/۳ – ۳/۲ یکبار / IV
کنترا اندیکاسیون: فیبریلاسیون بطنی – بیماری متاستاتیک استخوان – تزریق به داخل میوکارد – تجویز با روش زیر جلدی یا عضلانی – سنگهای کلیه – هیپرکلسمی – استعداد هیپرکلسمی (هیپرپاراتیروئیدیسم – بد خیمی های خاص)
موارد احتیاط:
بیماران دیژیتالیزه – بی کفایتی کلیوی یا قلبی – سارکوئیدوز – سابقه ایجاد سنگ بیماران بی حرکت
عارضه جانبی:
1) در تزریق داخل وریدی: احساس سوزش، طعم گچی
2) در تزریق سریع وریدی: حس تحت فشار بودن heat waves (اتساع عروق) – هیپوتانسیون – برادیکاردی و سایر آریتمی ها – سنکوب – ایست قلبی
3) واکنشهای موضعی: تحریک بافتی – سوزش – سلولیت – آهکی شدن بافت نرم – نکروز و کنده شدن بافت بدنبال نشست دارو از ورید.
4) فراورده خوراکی: یبوست – افزایش ترشح اسید معده
تداخلات دارویی:
اثرات اینوتروپیک و سمی دیگو گسین افزایش می یابد. منیزیم برای جذب از مجرای گوارش رقابت می کند. جذب تتراسیکلین ها و کینولون ها (سیپروفلوکساسین) را کاهش می دهد اثرات وراپامیل و سایر مسدود کننده های کانال ca را آنتاگونیزه می کند.
تا تغییرات مقادیر آزمایشگاهی:
ca داخل وریدی ممکن است سبب کاهش کاذب mg سرم و ادرار و افزایش گذرای سطوح Hcs۰-۱۱ پلاسما با تکنیک لگن – نلسون شود.
مسمومیت و درمان:
سندرم هیپرکلسمی حاد عبارت است از افزایش قابل توجه کلسیم پلاسما، لتارژی، ضعف، تهوع، استفراغ، کوما و حتی مرگ. درمان با استفراغ یا لاواژه معده را تخلیه و اقدامات حمایتی انجام شود.
مراقبت های پرستاری و توجهات ویژه:
۱) اغلب پزشکان سرعت جریان وریدی خاصی را تجویز می کنند. رسیدن غلظتهای بالای ca به قلب می تواند سبب ایست قلبی کشنده شود.
۲) فراورده های خوراکی کلسیم هنگامیکه ۳-۲ ساعت پس از غذا تجویز شوند بهتر مورد استفاده قرار می گیرند.
۳) برای پیشگیری از نشت احتمالی و نکروز ناشی از ca تزریقی، باید به طور آهسته از طریق یک سوزن باریک به داخل یک ورید بزرگ تزریق کرد. در صورت تجویز ca به کودکان باید از وریدهای سر خودداری نمود.
۴) محلول داخل وریدی رقیق نشده با تزریق مستقیم با سرعت در دقیقه تجویز شود.
۵) محلول وریدی را می توان در یک لیتر s/N رقیق و طی مدت ۲۴-۱۲ ساعت انفوزیون نمود.
۶) در صورت تزریق وریدی مستقیم و شکایت بیمار از احساس سوزش پوست و اتساع عروق محیطی و افت Bp باید تزریق را قطع نمود.
۷) پس از تزریق به بیماران توصیه شود حدود ۳۰-۱۵ دقیقه در تخت خود باقی بمانند.
۸) محل تزریق وریدی را از نظر نشست دارو با بافت اطراف کنترل کنید زیرا منجر به تحریک بافت و نکروز می شود.
۹) بیمار ار از نظر علایم هیپوکلسمی و هیپرکلسمی بررسی نمایید.
۱۰) در طول تجویز وریدی ECG را از نظر علایم هیپرکلسمی (کوتاه شدن فاصله QT همراه با موج T معکوس) کنترل کنید.
۱۱) در درمان نگهدارنده، اندازه گیری مکرر ca و p و mg باید انجام شود. کمبود یونها بویژه mg بطور شایع همراه با تخلیه یون ca دیده می شود.
مصرف در شیر دهی و کودکان:
مصرف کلسیم در دوران شیردهی بلا مانع است. تزریق وریدی کلسیم در کودکان با احتاط صورت گیرد.
آموزش به بیمار و خانواده:
۱) به بیمار بگویید از مصرف بیش از مقدار توصیه شده خودداری کند.
۲) بیمار را به ترک مصرف دخانیات و کاهش مصرف الکل و مشروبات الکلی حاوی کافئین تشویق کنید.
