انقلابی‌های جنبش مطالعه: دار و دسته زایت، فلیپ‌بورد و کارنتس در پی چه چیزی هستند؟

در مسیر تاریخ، دسترسی به خبر، متن و به صورت کلی‌تر مفهوم و محتوا، مسیرهای مختلفی را طی کرده است و هر بار تحولاتی در آن صورت گرفته است. زمانی دور، امکان ثبت نوشتاری گفته‌ها، محدودیت انتقال سینه به سینه مفاهیم را برطرف کرد، زمانی کاغذ و قلم محیط خوبی برای نوشتن شد، اختراع و همه‌گیر شدن دستگاه‌های چاپ، کتاب و نشریات کاغذی را در دسترس همه قرار داد. سپس سر و کله اینترنت و رسانه‌های دیجیتالی پیدا شد و شیوه جدیدی از نشر افکار را مطرح کرد و انفجار تولید خبر و محتوا رخ داد. در مرحله بعد با انقلاب گوشی‌های هوشمند و سپس تبلت‌ها روبرو شدیم، ابزارهایی که همیشه با ما همراه هستند و اخبار را در دستان ما می‌نهند.

دنیای عجیبی است، خبر از در و دیوار بر سر ما می‌ریزد، ما فرصتی برای خواندن کسری از اخبار مورد علاقه خود نداریم، تیترخوان شده‌ایم و سریع اسکن می‌کنیم و ذهنمان از یک سو به سوی دیگر منحرف می‌شود.

غرق شدن در خبر و محتوا فی‌نفسه چیز بدی نیست، بالاخره سلول‌های خاکستری ما باید برای پردازش و تحلیل ماده خامی داشته باشند. اما واهمه ما زمانی شکل می‌گیرد که انبوه مخاطبانی ایجاد شود که توانایی «بر هم زدن حرف و صوت و گفت» و «دم زدن» با حقیقت را نداشته باشند. آن «خبر»ی که حافظ بی‌خبران همیشگی را تشویق به داشتنش می‌کرد، مسلما با مفهومی که ما از خبر داریم، متفاوت بود، اما جای بسی خوشوقتی خواهد بود، اگر ما بتوانیم با بضاعت اندک خود، از عهده تحلیل و رمزگشایی اخبار و اطلاعات روزمره برآییم.

در عصر شتاب‌زده‌ای که دیگر هیچ دانای کلی نمی‌تواند معنی داشته باشد، چگونه می‌توان امید به دانایی داشت؟ آیا می‌شود دریای خروشان اخبار را اندکی مهربان‌تر کرد تا بتوان با فراغ خاطر بیشتری به جای صورت اخبار در مفهوم و چرایی آنها اندیشه کرد؟

این « شیوه خواندن» ماست که ناگزیر باید «تغییر» کند. این تغییر باید چیزی فراتر از جنبه سخت‌افزاری باشد، ما هم‌اکنون به کتاب‌خوان‌های الکترونیک، تبلت‌ها، گوشی‌های هوشمند و این اواخر به تبلت-کتاب‌خوان‌ها دسترسی داشته‌ایم، ما حتی برای مرور سریع اخبار سال‌های سال است که از «فید» و خبرخوان‌هایی مثل «گوگل ریدر» استفاده می‌کنیم.

اما اگر قرار باشد، پردازش اولیه‌ای روی انبوه اخباری که به این واسطه‌های در دسترس ما قرار می‌گیرند، صورت نگیرد، ما غفلتا در اخبار و محتوا می‌لولیم، بدون اینکه فرصتی برای تأمل و تعمق در آنها داشته باشیم.

این پردازش ابتدایی که صحبت از آن شد، به دو شکل می‌تواند به صورت بگیرد: 1-با خرد جمعی 2-با پردازش و فیلطر هوشمند و خودکار

در همین راستا، مدتی است که اپلیکیشن‌های خاصی نوشته شده‌اند و در دسترس ما قرار گرفته‌اند که کارشان کم و بیش همین پردازش ابتدایی است. میزان کارایی این اپلیکیشن‌ها و ذهنیت و هدف نویسندگان آنها متفاوت است، اما خواسته یا ناخواسته همه این اپلیکیشن‌ها مدتی است که فرایند خواندن و مطالعه ما را متحول کرده‌اند.

نام عمومی که به این اپلیکیشن‌ها داده می‌شود، social magazine application یا اپلیکیشن‌های مجله‌ای اجتماعی است. همان طور که نام این دسته از اپلیکیشن‌ها برمی‌آید، آنها می‌کوشند که محتوای خبری را از منابع مختلف گرد‌آوری کنند و به صورت یک شبه‌مجله در دسترس ما قرار دهند. این فرایند گردآوری، جنبه هوشمند و اجتماعی را در کنار هم دارد، یعنی برخی از این اپلیکیشن‌ها می‌توانند به تدریج با علایق کاربر آشنا شوند و خبرهایی متناسب‌تر با علایق او دستچین کنند، شیوه دیگر گردآوری خبر هم بر اساس تعاملات اجتماعی یک کاربر صورت می‌گیرد، یعنی اخبار بر اساس پیشنهادات دوستان یک کاربر در شبکه‌های اجتماعی به او معرفی می‌شوند. در کنار این دو شیوه اصلی، برخی از این اپلیکیشن‌ها می‌توانند بر اساس محل اقامات یک کاربر اخبار محلی جمع‌آوری کنند و به ملاحظه او برسانند.

دو تا از شاخص‌ترین اپلیکیشن‌های مجله‌ای اجتماعی zite و flipboard هستند. هر دوی این اپلیکیشن‌ها که نخست تنها برای کاربران آی‌پد در دسترس بودند، مدتی است که نسخه آی‌فون هم بیرون داده‌اند.

زایت واقعا یک مجله شخصی است، وقتی نخستین بار این اپلیکیشن را نصب می‌کنید، می‌توانید موضوعات مورد علاقه خود مثل فناوری، هنر، پزشکی و غیره را انتخاب کنید تا درباره هر موضوع مجله‌ای برای شما ساخته شود که از کنار هم نهادن اخبار رسانه‌های معتبر ساخته می‌شود. اپلیکیشن کاملا هوشمند عمل می‌کند و شما کمتر با خبر تکراری روبرو می‌شوید.
در زایت هر وقت شما خبری را پسندیدید می‌توانید با کلیک بر روی یک دکمه، از اپ بخواهید که در آینده بیشتر در مورد آن موضوع برای شما خبر در مجله بگنجاند یا بیشتر از یک منبع خبری خاص برایتان خبر انتخاب کند.

اما فلیپ‌بورد بی‌شک پادشاه اپلکیشن‌های مجله‌ای اجتماعی است. فلیپ‌بورد در سال 2010 توسط مایک مک‌کو و اوان دال بنیان گذاشته شده و محبوبیتی باورنکردنی پیدا کرد.

شما بعد از نصب فلیپ‌بورد در آی‌فون یا آی‌پد می‌توانید مجله مورد نظر خودتان را انتخاب کنید. مثلا مجله فناوری، اقتصادی، سینمایی، خبری و …فلیپ‌بورد در هر صورت با استفاده از بهترین منابع، به رابط کاربری بسیار زیبا و دوست‌داشتنی، خبرها را گزینش می‌کند و کنار هم قرار می‌دهد تا یک مجله خواندنی داشته باشید، مجله‌ای خواندنی‌تر و متنوع‌تر از هر مجله کاغذی که فکرش را بکنید.

در کنار زایت و فلیپ‌بورد، انبوهی از اپلیکشن‌های مجله‌ای دیگر هم قرار می‌گیرند، پاره‌ای از این اپلیکیشن‌ها، جنبه هوشمندانه کمتری دارند، مثلا با کمک آنها می‌شود فیدهای یک سایت را به صورت مجله‌ای دید، اما بعضی از آنها مثل زایت یا فلیپ‌بورد اخبار را گزینش و پردازش می‌کنند و مهم‌ترین اخبار را به ملاحظه شما می‌رسانند.

در اینجا لازم می‌بینم که یکی از تازه‌ترین اپ‌ها را به شما معرفی کنم، این اپ ساخته غول دنیای فناوری –گوگل– است و همین پنجشنبه هفته قبل از آن رونمایی شد. این اپ Currents نام دارد. (دانلود برای اندروید – دانلود برای iOS)

ماه‌ها قبل از آماده شدن این اپ، این شایعه در همه جا پیچیده بود که Currents، قاتل فلیپ‌بورد خواهد بود، امروز با دشواری‌ها که افتد و دانی!، اپ را نصب کردم و مورد آزمایش قرار دادم.

این اپ انصافا ظاهر بسیار زیبایی دارد. وقتی اپ را برای بار اول اجرا می‌کنید، از شما خواسته می‌شود که وارد حساب کاربری گوگل خود شوید. بعد از ورود به حساب کاربری، می‌بینید که اپ یک قسمت کتابخانه دارد، در قسمت کتابخانه شما می‌توانید سایت‌های معتبر خبری را در زمینه‌ها مختلف انتخاب کنید و به کتابخانه خود بیاورید.

در هر بار اجرای Currents، نوشته‌های سایت‌های انتخابی در کتابخانه شما سینک می‌شوند تا شما بتوانید آخرین مطالب آنها را بخوانید.

از این نظر Currents نوعی گوگل ریدر پیشرفته و زیبا برای تبلت و گوشی‌های هوشمند به حساب می‌آید.

در اینجا شما مجله «یک پزشک» را در Currents می‌بینید، شما هم می‌توانید سایت یا وبلاگ مورد نظر خودتان را به Currents  اضافه کنید تا آن را به صورت مجله‌ای ببینید. تنها مشکل این است که مطالب راست به چپ نشان داده نمی‌شوند.

اما فارغ از شکل و صورت، انتظار من از گوگل و اپلیکیشنی که پیش از این قاتل فلیپ‌بورد خوانده می‌شد، بسیار بیشتر از این بود، من انتظار داشتم که شرکتی که بهترین الگوریتم‌های جستجوی دنیا را دارد، الگوریتمی پیشرفته برای تدوین و پردازش خبر هم داشته باشد، اما Currents در عمل چیزی از هوشمندی نشان نمی‌دهد و شما عملا جز مجله‌ای دیدن مطالب سایت‌های مورد علاقه‌تان، فایده‌ای از نصب آن نخواهید برد.

گوگل که زمانی من عاشقانه دوستش داشتم، دیری است که نشانی از شکوفایی پیشین ندارد، شاید همان قوانین جامعه‌شناسانه که زوال و انحطاط امپراتوری‌ها را علت‌یابی می‌کنند، در مورد شرکت‌های بزرگی مثل گوگل هم صادق باشد، این شرکت هم به مانند یک امپراتوری بزرگ، بیش از حد توسعه یافته است و دیگر نمی‌تواند به مانند سابق بر یک موضوع تمرکز کند و به جای ارائه دو سه محصول عالی، ده‌ها محصول متوسط می‌دهد، محصولاتی که گاهی به سرعت شکست می‌خورند.
گوگل این روزها یک عامل عمده موفقیت را ندارد و آن مطلب برآورد و پیشبینی نیازها و علایق کاربران است. به عبارتی همان طور که گوگل نتوانست متوجه علت علاقه دسته بزرگی از کاربران به گودر شود و ویژگی‌های عالی گودر را به طمع هماوردی با فیس‌بوک، فدا کرد، این بار هم نتوانسته راز موفقیت زایت یا فلیپ‌بورد را درک کند و محصولی ساخته که از یک مجله هوشمند تنها صورتش را دارد.

خیلی جالب است که گوگل یک سرویس عالی خبری به نام Google News دارد، اما گویا فراست توسعه این سرویس و تبدیل آن را در قالب یک اپلیکیشن به دنیای تبلت‌ها و موبایل‌های هوشمند ندارد!

اما از Currents که بگذریم، می‌رسیم به یک اپلیکیشن مجله‌ای دیگر، این اپلیکیشن FLUD نام دارد. جنبه برجسته و عالی این اپلیکشن، ویژگی‌های اجتماعی آن است. FLUD یک قسمت به نام activity feed دارد که در آن می‌توانید ببینید، دوستان شما چه مطالبی را دوست داشته‌اند و توصیه کرده‌اند.

اما FLUD هم با اینکه ایده خوبی داشته است، اما سه عیب بزرگ دارد:
– مطالب را نمی‌شود به صورت موضوعی به آن اضافه کرد و یا دید و هر بار فقط می‌توان مطالب یک سایت را با آن دید و چینش اخبار به صورت تدوین شده و هوشمند در آن صورت نمی‌گیرد.
– محدودیت افزودن منابع خبری دارید.
– قسمت activity feed آن هم خوب طراحی نشده و رابط کاربری مناسبی ندارد.

خوب بعد از معرفی دو اپ مجله تازه‌ای Currents  و FLUD  می‌رسیم به معرفی اپ‌های قدیمی‌تر که شاید شما برخی از آنها را بشناسید.

– اپلیکیشن news360: این اپ از نظر کیفیت و رابط کاربری از نظر من بعد از زایت و فلیپ‌بورد، بهترین اپ مجله‌ای است که می‌توانید نصب‌اش کنید. (اندروید مارکت – آی‌تونز)

news360 خوشبختانه هم برای کاربرای اندروید و هم برای کاربران iOS آماده شده و هر دو دسته این کاربران می‌توانند از آن استفاده کنند.

این اپ مجله‌ای اخبار را به صورت خودکار از منابع مختلف دریافت می‌کند، دسته‌بندی می‌کند و به شیوه‌ای زیبا ارائه می‌دهد.

نقطه قوت این اپ که در هیچ اپ دیگری دیده نمی‌شود که وقتی یک خبر را باز می‌کنید، می‌توانید عکس‌ها و متن خبر را در چندین و چند رسانه مرور کنید. فرض کنید که مثلا گوشی موبایل جدیدی معرفی شده باشد، به کمک news360 می‌توانید به سرعت نقد چندین سایت معتبر فناوری را در مورد آن گوشی بخوانید و عکس‌های خبری را هم به سرعت مرور کنید.

– اپلیکیشن بعدی Taptu نام دارد که این اپ هم برای کاربران اندروید و iOS قابل دریافت است. (اندروید مارکت – آی‌تونز)

این اپ اخبار مهم‌ترین اخبار را در موضوعات مختلف در چند ردیف در معرض دید شما قرا می‌دهد.

از دید من این اپ اندکی شلوغ به نظر می‌رسد و من رابط کاربری‌اش را چندان دوست ندارم.

– اپلیکیشن Pulse هم برای کاربران اندروید و iOS قابل استفاده است. رابط کاربری این اپ، تا حدی شبیه Taptu است. (اندروید مارکت – آی‌تونز)

– اپلیکیشن بعدی که من بخت آزمایش آن را نداشته‌ام، اپلیکیشن پولی NewsMix است که گفته می‌شود تا حدی ظاهر و کارکردی شبیه فلیپ‌بورد دارد.

– News.me اپلیکشنی است که لینک‌های دوستان شما را در توییتر به صورت یک شبه‌مجله درمی‌آورد. البته کار جالب دیگری که این اپ می‌کند این است که با آن می‌توان دنیای توییتر را از چشم کاربران دیگرش دید، یعنی لینک‌های استریم توییتر افراد دیگر را هم به صورت یک مجله دید، این طوری شما می‌توایند ببینید که افراد خیلی مشهوری که در توییتر عضو هستند، چه لینک‌های جالبی می‌بینند. اپلیکشن TweetMag و Tweeted Times هم کار مشابهی می‌کند.

– اپلیکیشن بعدی Float Reader که من پیش از این در یک پزشک آن را معرفی کرده بودم.

– اما در میان انبوه اپلیکیشن‌های گردآورنده خبر، اپلیکیشن Newsy ادعا می‌کند که کار یگانه تحلیل اخبار را انجام می‌دهد. به عبارتی گردانندگان Newsy اخبار مهم روز را در موضوعات مختلف از منابع متعدد پایش می‌کنند و خلاصه و تحلیل‌اش می‌کنند و بعد به صورت یک ویدئوی کوتاه موضوع را به اطلاع شما می‌رسانند. بهتر از این می‌خواهید؟!

– تعدادی قابل توجهی هم اپ وجود دارند که کارشان مجله‌ای کردن فیدهای سایت‌های مورد علاقه ما است. این اپلیکیشن‌ها فیدها را به صورت یک شبه‌مجله مرتب می‌کنند، از این دسته می‌توان به اپ‌های feedly – Perfect RSS Reader – Pulp – Reeder را نام برد.

دست آخر باید بگویم با این همه برنامه‌ای که کار و ادعایشان، در دسترس دادن پاکیزه و سریع اخبار در قالبی زیبا به ماست، هنوز این خود ما هستیم که تعیین می‌کنیم در دنیایی پر از اخبار با رنگ و لعاب‌های مختلف، چگونه بهترین خوراک را برای مغزمان فراهم کنیم.

گاهی تمرکز بر یک زمینه خاص مطالعاتی بهتر از خواندن ناقص ده‌ها خبر است و باید توجه داشت با این همه ابزار و اپلیکیشن، هنوز هم گاه ژرف‌ترین مطالبی را که هیچ گاه رنگ کهنگی به خود نمی‌گیرند، در کتاب‌های کاغذی می‌توان جست، همچنان که گاه تکنیک‌های ساده مطالعه و یا یادداشت‌برداری با قلم و کاغذ کاری می‌کنند که هیچ اپلیکیشن‌ای نمی‌تواند بکند. برای ماهایی که استفاده معمول از بسیاری از اپلیکیشن‌ها برایمان ممکن نیست یا بسیار دشوار است، هنور هم چاره فراوان است!