در جستجوی گور چنگیزخان

هشتصد سال از مرگ چنگیزخان می‌گذرد و در این مدت بسیاری بیهوده تلاش کرده‌اند که گور او را بیابند، او در زمان مرگ، امپراتوری‌ای داشت که از دریای خزر تا افیانوس آرام گسترده بود، سپاه او در جریان تسخیر چین و بخش اعظم آسیای مرکزی، بسیار کشت و غارت کرد، اما در ضمن این تهاجم، ارتباطی هم بین شرق و غرب ایجاد کرد، او به عنوان یکی از بی‌رحم‌ترین و مشهورترین رهبران دنیا، دنیا را از نو ساخت.

اما مرگ چنگیرخان در هاله‌ای از ابهام است، بسیاری از تاریخدانان مرگ او را نتیجه زخم‌های میدان نبرد می‌دانند، بعضی عقیده دارند او پس از افتادن از اسب درگذشته است و بعضی‌ها هم مرگ او را ناشی از بیماری می‌دانند. در این میان گور او هرگز کشف نشد، چرا که در زمان به خاک سپردن او، اقدامات زیادی برای ناشناس باقی ماندن گور او و حفاظت از آن در مقابل دزدان مقبره‌ها انجام شد.

این گونه شایع است که گروه نگهبان او، همه افرادی را که در اطراف محل خاکسپاری بودند، کشتند، کسانی که مقبره را هم ساختند، کشته شدند و حتی همین سربازانی که کارگران احداث‌کننده مقبره را کشته بودند، خود کشته شدند! حتی تصور می‌شود که برای استتار مقبره جنگلی روی آن ساخته شد و با تغییر مسیر یک رود، همه چیز پنهان شد.

هنوز مشخص نیست که چه میزان از این حرف‌ها راست و چه میزان افسانه و تخیل باشد، اما باور عمومی این است که او به تنهایی به خاک سپرده نشده است و گروهی از وابستگان او، همراه او دفن شده باشند.

تا به حال گروه‌هایی از دانشمندان آلمانی، ژاپنی، روسی و بریتانیایی با صرف میلیون‌ها دلار پول، سعی کرده‌اند که مقبره او را کشف کنند، اما تلاش آنها به نتیجه‌ای منجر نشده است.

البته تا حالا!

در تازه‌ترین تلاش، گروهی از تاریخدانان و باستان‌شناسان مغول و آمریکایی با هم متحد شده‌اند که این معمای تاریخی را حل کنند و موفق شده‌اند که نشانه‌هایی از گور چنگیزخان را در کوهی در یک منطقه دورافتاده در شمال غربی مغولستان بیابند. آنها بقایای یک ساختمان بزرگ را پیدا کرده‌اند که قدمت ساخت آن به قرن 13 یا 14 برمی‌گردد که منطبق با زمان مرگ چنگیز خان است. در همین منطقه آنها مقدار انبوهی کلاهخود، چینی و مواد ساختمانی هم یافته‌اند.

آلبرت لین، که یکی از محققان نشنال جئوگرافیک است، پژوهشگر اصلی این گروه است:

کوهی که صحبت از آن به میان آمد، کوهی به نام خنتی Khentii است، اگر تحقیقات کامل شود و به نتیجه کامل برسد، دانشمندان باستانشناس به یکی از بزرگ‌ترین کشف‌ها، در چند سال اخیر دست می‌یابند.

در این تحقیق، از فناوری‌های پیشرفته‌ای مثل هواپیماهای بی‌سرنشین و رادارهایی که زیر سطح زمین را بررسی می‌کنند، استفاده می‌شود. در این تحقیق چهار هزار مایل مربع سطح این کوه با دقت عکسبرداری شده است. در آزمایشگاه پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباط از راه دور دانشگاه کالیفرنیا، لین و گروهش، حجم عظیمی از تصاویر ماهواره‌ای با وضوح بسیار بالا را بررسی کرده‌اند و با استفاده از آنها و اسکن‌های راداری، کل منطقه را به صورت یک مدل سه‌بعدی بازسازی کرده‌اند. این پژوهش در واقع یک پژوهش یک کدباز یا open-source محسوب می‌شود، چون هزاران داوطلب آنلاین در آن 85 هزار عکس با وضوح بالا را برای جستجوی ساختمان‌ها و تشکیلات با ظاهر متفاوت، بررسی کرده‌اند.

لین در مقابل مدل سه‌بعدی کوه خنتی

برای رسیدن به کوه‌های خنتی باید به پایتخت مغولستان -اولان باتور– بروید و سپس از آنجا با خودرو به سمت شرق بروید، در این مسیر به شهر باگانور می‌رسید که شهری در نزدیکی معادن است، در بیرون این شهر مجسمه چنگیز را می‌بینید. در بیرون این شهر فقیر، یک چرخ نقاله ده مایلی وجود دارد: نشانی از بزرگ‌ترین معدن زغال سنگ روباز مغولستان. در شمال شهر بقایای تشکیلات نظامی ارتش شوروی سابق دیده می‌شود، دورتر که شوید، دره و جلگه رود کرولن Kerulen را می‌بیند، جایی که زادگاه مغول‌ها محسوب می‌شود و زیبایی خیره‌کننده‌ای دارد. اینجا در مسیر راه اصلی شرق به غرب قرار دارد، اگر از اینجا به شمت غرب حرکت کنید به دریای خزر می‌رسید و اگر به شرق بروید به ژاپن و شمال چین می‌رسید، در حاشیه این راه بیابان گُبی قرار دارد که کابوس مارکو پولو و سایر مسافران بوده است.

آب و هوای خوب و جغرافیای خاص این جلگه، آن را مبدل به یکی جذاب‌ترین نقاط برای زندگی چادرنشینان کرده است، برخلاف سایر مناطق مغولستان که در زمستان دمای آنها به منفی 40 و در تابستان به 40 درجه سانتیگراد می‌رسد، آب و هوای این منطقه بسیار معتدل است، در جای جای خاک این جلگه گورهایی پراکنده هستند و باستانشناسان، در خاک آن گور روی گور پیدا می‌کنند، گورهایی که از سوی قبیله‌ای مختلف مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

بسیاری از خانواده‌های مغول هنوز هم در چادر زندگی می‌کنند، در بالای این سر مردم آسمانی آبی قرار دارد و چادر آنها در زمینه طبیعت سبز، به مانند قایق‌های سفیدی در دریایی سبزرنگ هستند.

این وضعیت سال‌های سال حفظ شده است، اما زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌های خشک در یک دهه اخیر، باعث شده است که مردم چوپان این منطقه که زندگی‌شان به حیات چهارپایان گره خورده است، از این منطقه مهاجرت کنند. بیشتر از یک سوم مردم مغولستان چنین وضعیتی دارند. ده‌ها هزار نفر از آنها به حاشیه شهرها رفته‌اند، هزاران نفر دیگر هم کارشان استخراج غیرقانونی طلا شده است.

اما مغولستان مدت‌‌ها است که بسیار سریع در حال پیشرفت است، قسمت اعظم این پیشرفت به خاطر معادن غنی این کشور است، تخمین زده می‌شود که اقتصاد مغولستان بیشترین شتاب رشد را دنیا داشته باشد، ارزش مادی ذخایر زغال سنگ، مس و طلای این کشور حدود 1.3 تریلیون دلار برآورد می‌شود.

اما تمدن به این روستاهای دور افتاده هم راه یافته است، در روستا یک دی..ش دریافت برنامه‌های ماهواره‌ای و تراکتور و موتورسیکلت‌های ساخت چین در بیرون چادرها دیده می‌شود.

در مغولستان، هنوز هم بازار خرافه‌پرستی گرم است و جستجوی گور چنگیز، چیز مناقشه‌آمیزی است و خیلی‌ها تصور می‌کنند که باید اجازه داد چنگیز در گورش آسایش داشته باشد، آنها فکر می‌کنند که با پیدا شدن گور چنگیز، دنیا به پایان می‌رسد.

جالب است بدانید که خیلی از چینی‌ها چنگیز را چینی می‌دانند و آرامگاه بزرگی در بزرگداشت او با یک گور خالی در چین احداث شده است:

اگر گور چنگیز در مغواستان پیدا شود، تبعات سیاسی-چغرافیایی فراوانی را باعث می‌شود. بسیاری از چینی‌ها عقیده دارند که همانند دوران کوبلای خان، تبت و مغولستان، متعلق به چین هستند. پیدا شدن گور چنگیز در مغولستان ممکن است باعث زنده شدن نوعی غرور ملی در مغول‌ها شود و تسلط چین بر مغولستان و معادنش را دچار خدشه کند.

چنگیز یا تموچین، زندگی‌ای حماسی داشت، در کودکی پدر او به قتل رسید و خانواده‌اش تبعید شدند. ولی چنگیز از این شرایط دشوار، جان سالم به در برد و یک جنگجو و تئوریسین میادین جنگ شد.او توانست قبایل جنگجو را با هم متحد کند و بر بیشتر دنیای شناخته‌شده آن زمان، تسلط پیدا کند. علاوه بر این او توانست با معرفی حروف الفبا و یک واحد پول مشترک، جامعه را هم دگرگون کند و یکی از تأثیرگذارترین مردان هزاره قبلی شود.

در طی این جاه‌طلبی‌ها سربازان او غارت و چپاول می‌کردند و شمار زیادی اولاد بر جای می‌گذاشتند. پسر چنگیز -توشی- 40 پسر داشت، نوه‌اش کوبلای خان، 22 پسر داشت. جالب است بدانید که بر اساس یک مطالعه ژنتیک که در سال 2003 انجام شد، مشخص شد که 16 میلیون مرد از نظر کروموزوم Y، میراث مشترکی دارند که به مردی در هزار سال پیش برمی‌گردد. خیلی‌ها این طور نتیجه گرفتند که این پدر مشترک، کسی نیست جز چنگیز! البته به خاطر اینکه هنوز بقایای جسد چنگیز کشف نشده است، نمی‌توان این مطلب را به صورت علمی تأیید کرد.

چنگیزخان در جامع التواریخ یا تاریخ رشیدی

در طی 20 سال چنگیز توانست بر سرزمین بزرگی از اقیانوس آرام تا دریای خزر تسلط پیدا کند، غنایم جنگ‌های او به مغولستان انتقال پیدا می‌کردند، این طور رسم بود که دارایی‌ها هر سرباز بعد از مرگ، با او دفن می‌شد، چون مغول‌ها این تصور را داشتند که این دارایی در حیات بعد از مرگ به کار می‌آیند. خیلی‌ها فکر می‌کنند که گور چنگیز پر از طلا و نقره و جواهرات باشد.

قلمرو امپراتوری مغول در زمان مرگ چنگیز

بعد از سقوط دودمان چینگ، مغولستان در سال 1922 اعلام استقلال کرد، اما چین هنوز مغولستان را بخشی از قلمرو خود می‌دانست، به همین خاطر مغولستان به شوروی متمایل شد و با حمایت شوروی در سال 1924 یک بار دیگر اعلام استقلال کرد. اما این استقلال بهای خاص خودش را داشت، مقامات شوروی اجازه تحقیق در مورد چنگیزخان را به محققان مغول نمی‌دانند، آنها واهمه داشتند که چنگیز سمبل گروه‌های مخالفی شود که در پی استقلال واقعی هستند.

در دهه 1960، در یک تحقیق مشترک توسط دانشمندان مغول و آلمان شرقی، خرده‌ریزهای سفال، میخ، آجر و چیزهایی که تصور می‌شد در ساخت یک مقبره می‌توانند به کار روند، در کوهستان مقدس خنتی پیدا شد. آنها با جستجوی بیشتر، صدها سنگ قبر، زره و پیکان پیدا کردند، اما اثری از گور چنگیز پیدا نشد.

بعد از سقوط امپراتوری شوروی، ژاپنی‌ها دست به کار شدند، روزنامه یومیوری هلیکوپتری را اجاره کرد، بلکه با جستجو در بالای کوه، اثری از گور جنگیز بیابد. در سال 2001 هم یک تاجر اهل شیکاگو در صدد پیدا کردن گور جنگیز برآمد، اما مقامات او را از هرگونه دسترسی به کوه منع کردند. یک بار هم در یک محل به نام دیوار Almsgiver، گور سربازی متعلق به قرن دهم پیدا شد، اما هیئت اعزامی بعد از یک رشته حوادث که روزنامه‌ها به آن نفرین چنگیز لقب دادند، مجبور به بازگشت شد.

سرانجام سه سال پیش با حمایت دانشگاه کالیفرنیا و نشنال جئوگرافیک، دانشمندان به رهبری دکتر لین اجازه دسترسی به کوه را پیدا کردند.

همان طور که پیشتر گفته شد این دانشمندان به یاری عکس‌های ماهواره‌ای و رادار، مکان‌هایی را یافتند که احتمال می‌رود گور چنگیز در آنها باشد. آنها تا به حال سرامیک‌ها، زره‌ها و کلاهخودهایی یافته‌اند که نشان از فعالیت انسان در این مطقه دورافتاده دارد. سنجش قدمت این اشیا با کربن، نشان می‌دهد که این اشیا عمرشان مقارن با زمان چنگیزخان است.

مقامات مغولستان، به شدت گروه تحقیقاتی را کنترل می‌کنند، آنها حق دارند چون دزدی از مقابر در مغولستان یک مشکل رو به تزاید است، غنایم به دست امده از مقبره‌ها به چین و هنگ کنگ قاچاق می‌شوند. اما گروه تحقیقاتی عقیده دارند که میراث به دست‌آمده باید در یونسکو به عنوان میزاث جهانی ثبت شود.

خیلی از شهروندان مغولستان، چنگیز را پدر مغولستان مدرن و سمبل استقلال این کشور می‌دانند، فرودگاه پایتخت مغولستان، فرودگاه بین‌المللی چنگیز نام دارد و هتلی هم در همین جا به نام چنگیز وجود دارد. حتی دانشگاه و نوشابه‌های انرژی‌زا و وُدکاهایی هم به نام چنگیز در مغولستان وجود دارند!

در قلب پایتخت، در جلوی پارلمان، مجسمه چنگیز، همچون مجسمه آبراهام لینکلن قرار دارد.

در بیرون پایتخت هم یک مجسمه 250 تنی از چنگیز که از فلز ضد زنگ ساخته شده است، وجود دارد.

منبع