حافظه‌هایی که در تاریخ جاودانه شدند

چندی پیش مطلبی منتشر کردیم با عنوان «حافظه‌هایی که از حافظهٔ تاریخ حذف شدند» و در آن به حافظه‌هایی پرداختیم که باوجود تکنولوژی بالا در زمان خودشان نتوانستند اقبال عمومی کسب کنند. دلایل عمدهٔ عدم موفقیت حافظه‌ها شامل سختی کار با آن‌ها، گران‌قیمت بودن، عدم عملکرد مناسب و وجود رقیبی قدرتمندتر در زمان عرضه بوده است. اکنون می‌خواهیم در مورد حافظه‌هایی صحبت کنیم که توانستند بازار حافظه‌های الکترونیکی را در اختیار خود بگیرند و در خاطرهٔ مردم و در تاریخ جاودانه شوند.

نوار مغناطیسی

نوارهای مغناطیسی یکی از مهم‌ترین اختراعات بشر در حوزهٔ ذخیرهٔ اطلاعات به‌حساب می‌آید. در آن سال‌ها گرامافون وسیلهٔ متداول پخش موسیقی بود و اختراع نوارهای کاست تحولی عظیم در ضبط و پخش موسیقی برای مردم به وجود آورد. اولین نوار کاست توسط فیلیپس در سال ۱۹۶۲ اختراع شد.

نوارهای کاست، حافظه‌های بسیار کوچکی بودند که می‌توانستند حجم زیادی از موسیقی را باکیفیت بالا ذخیره کنند. با رونق پیدا کردن نوارهای کاست، انواع دستگاه‌های کوچک و بزرگ ضبط و پخش موسیقی نیز رواج پیدا کردند. Sony Walkman یکی از کوچک‌ترین دستگاه‌های پخش (و در برخی مدل‌ها ضبط) کاست بود که تنها کمی از خود نوار بزرگ‌تر بود. دستگاه‌های بزرگ و باکیفیت نیز بانام hi-fi به خانه‌ها راه یافتند که دارای بلندی صدا و کیفیت بسیار بالایی بودند.

نزدیک بیست سال بعد، عرضهٔ نوارهای مغناطیسی ویدئویی VHS باعث دوچندان شدن شکوه نوارهای مغناطیسی شد. در سال‌های بعد از ۱۹۸۰ مردم می‌توانستند فیلم‌های موردعلاقه‌شان را بر روی نوارهای VHS خریداری کرده و یا حتی به‌راحتی از تلویزیون ضبط کنند. هر نوار VHS ظرفیت چند ساعت فیلم باکیفیت قابل‌قبول داشت.

جالب است بدانید حتی بازی‌های برخی کنسول‌ها مثل Atari, Commodore 64 و ZX Specrtum در ابتدا بر روی نوارهای مغناطیسی عرضه می‌شدند. اگر نوارهای مغناطیسی اختراع نمی‌شدند احتمالاً صنعت موسیقی و صنعت رایانه نمی‌توانست به این زودی این‌قدر پیشرفت کند.

فلاپی ۱.۴۴ مگابایتی

فلاپی دیسک‌ها در حدود ۳۰ سال پیش در جهان رواج یافتند و تا سال‌ها حافظهٔ الکترونیکی محبوب مردم بودند. انواع و اقسام مختلف فلاپی دیسک با ابعاد و ظرفیت‌های متفاوت عرضه شدند ولی فلاپی دیسک‌های ۳.۵ اینچی با ظرفیت ۱.۴۴ مگابایت بیشتر از همه رواج یافتند. این دیسکت‌ها راحت در جیب جا می‌شدند، ارزان‌قیمت بودند و برای کارهای روزمرهٔ مردم به‌اندازهٔ کافی ظرفیت داشتند. در آن زمان هنوز از رایانه‌ها برای تماشای فیلم و گوش دادن به موسیقی استفاده نمی‌شد و اکثر فایل‌هایی که مردم بر روی فلاپی دیسک‌ها ذخیره می‌کردند فایل‌های متنی و برنامه‌های کوچک کامپیوتری بودند. به همین دلیل ۱.۴۴ مگابایت ظرفیت ناچیزی نبود.

تلاش‌های زیادی برای افزایش ظرفیت فلاپی دیسک‌ها انجام شد. Zipdisk نوعی دیسکت بود که می‌توانست ۱۰۰ مگابایت اطلاعات ذخیره کند و سرعت بالایی هم در خواندن اطلاعات داشت. ولی به خاطر قیمت نسبتاً بالا و عملکرد نامناسب دستگاه‌های Zip 100 که دیسکت‌های Zipdisk را می‌خواندند نتوانست جایگاه خوبی در بازار به دست آورد.

حتی بیشتر از ده سال بعد که رایانه‌ها مجهز به دستگاه‌های رایت و اجرای CD شده بودند، هنوز فلاپی دیسک‌ها رواج داشتند. اپل در سال ۱۹۹۸ اولین رایانهٔ All-in-One خود را بانام iMac عرضه کرد. iMac مجهز به فلاپی درایو نبود و فقط CD می‌خواند. منتقدان به خاطر این کار از iMac‌ ایراد می‌گرفتند و حتی آن را مسخره می‌کردند. این واکنش نشان از محبوبیت فلاپی دیسک‌ها در آن سال‌ها حتی بعد از عرضهٔ CD دارد.

لوح فشرده (CD)

تحقیقات و توسعه در رابطه با دیسک‌های نوری به بیشتر از ۳۰ سال پیش برمی‌گردد. در سال ۱۹۷۶ برای اولین بار Sony یک دیسک نوری را برای عموم به نمایش گذاشت. دیسک‌های نوری در ابتدا به‌عنوان مدل توسعه‌یافتهٔ گرامافون مطرح شدند و توانستند موسیقی را به دنیای دیجیتال وارد کنند. برعکس فلاپی دیسک، CD ها در ابتدا فقط برای ذخیرهٔ موسیقی بکار می‌رفتند. بر روی CD امکان ذخیرهٔ موسیقی باکیفیت بالاتری نسبت به کاست وجود داشت و به‌مرورزمان کیفیت موسیقی کم نمی‌شد. (البته درصورتی‌که به CD آسیب فیزیکی نمی‌رسید)

در سال‌های بعد از ۱۹۹۰ به‌مرورزمان CD Player ها ارزان شدند و قابلیت خواندن و رایت کردن بر روی CD به رایانه‌ها افزوده شد. CD‌ به‌مرور جای کاست را در دستگاه‌های پخش خانگی و رادیوپخش خودروها گرفت.

با ورود CD‌ به دنیای رایانه و اطلاعات، کاربران می‌توانستند حجم بسیار زیادی از اطلاعات را به‌آسانی و به قیمت بسیار ارزان‌بر روی CD ذخیره کنند و انتقال دهند.

CD و به‌طورکلی دیسک‌های نوری نقش مهمی در کنسول‌های بازی‌های رایانه‌ای ایفا کرده‌اند. PlayStation به خاطر استفاده از CD توانست بر Nintendo 64 پیروز شود و بدین ترتیب نینتندو برتری خود در بازار کنسول‌ها را از دست داد و سونی صاحب پرفروش‌ترین کنسول بازی‌های رایانه‌ای شد.

بااینکه اکنون حافظه‌های قدرتمندترین مثل فلش مموری‌ها وجود دارند ولی هنوز هم بسیاری از بازی‌ها و نرم‌افزارهای رایانه‌ای، فیلم‌ها و موسیقی‌ها و … بر روی CD و یا دیگر دیسک‌های نوری عرضه می‌شوند.

SD card و فلش مموری

بیشتر از پانزده سال پیش عصر کارت حافظه آغاز شد. حافظه‌های بندانگشتی که به باریکی یک کارت بودند. در سال‌های پیش از ۲۰۰۰ چند مدل مختلف کارت حافظه در جهان پدیدار شد که CompactFlash و Memory Stick ازجمله کارت‌های معروف آن زمان بودند ولی هیچ‌کدام نتوانستند بازار را به‌کلی در دست بگیرند. SD مدل دیگری از کارت حافظه بود که در سال ۱۹۹۹ عرضه شد و توانست دیگر مدل‌ها را از بازار کنار بزند. از ۱۹۹۹ تاکنون SD Card پیشرفت بسیار زیادی کرده است به‌طوری‌که هرروز کوچک‌تر، با ظرفیت‌تر و سریع‌تر می‌شود. اکنون اکثر دستگاه‌های الکترونیکی جهان (مثل گوشی‌های موبایل، دوربین‌های دیجیتال و …) که قابلیت نصب کارت حافظه‌دارند از SD Card پشتیبانی می‌کنند.

اولین فلش‌مموری در سال ۲۰۰۰ توسط شرکت Trek Technology با نام Thumbdrive عرضه شد. بعد از آن IBM فلش مموری خود را با نام DiskOnKey عرضه کرد. هردو مدل تنها ۸ مگابایت حافظه داشتند که البته برای آن زمان که مردم از فلاپی دیسک استفاده می‌کردند مقدار کمی نبود.

از سال ۲۰۰۰ تاکنون فلش مموری‌ها پیشرفت بسیار زیادی داشتند به طوری که امروزه به همراه داشتن یک فلش مموری چند گیگابایتی برای همگان عادی شده است.

هارددیسک، SSD و SSHD

هارددیسک (HDD) ده‌ها سال است که به‌عنوان برترین حافظهٔ درون رایانه شناخته می‌شود. این حافظه دارای سرعت مناسب، قیمت بسیار ارزان و ظرفیت بسیار بالا است. SSD نوع دیگری از حافظه‌های درون رایانه است که سرعتی بسیار بالاتر از هارددیسک دارد. هارددیسک عملکرد مکانیکی دارد و اطلاعات را از روی یک دیسک مغناطیسی در حال چرخش می‌خواند درصورتی‌که SSD مشابه حافظه‌های فلش هیچ عضو مکانیکی ندارد. به همین خاطر برق کمتری مصرف می‌کند و در برابر ضربه مقاوم‌تر از هارددیسک است. اشکال SSD قیمت بسیار بالای آن است که به همین خاطر خرید آن به‌صرفه نیست.

هارددیسک‌های هیبریدی (SSHD) نوع جدیدی از هارددیسک است که در برخی لپ‌تاپ‌های جدید استفاده می‌شود. SSHD ترکیبی از HDD و SSD است. می‌توان گفت SSHD نوعی هارددیسک است که SSD درون آن جایگذاری شده است. ظرفیت بالای هارددیسک برای ذخیرهٔ همهٔ اطلاعات استفاده می‌شود ولی اطلاعاتی که کاربر مرتباً از آن‌ها استفاده می‌کند به‌صورت Cache به SSD انتقال می‌یابد تا سریع‌تر اجرا شود.

بااینکه SSHD‌ حدود یک‌چهارم SSD قیمت دارد ولی می‌تواند تجربهٔ سرعت بسیار بالای SSD را تا حدودی برای کاربر به ارمغان بیاورد.

منبع