قرص آتنولول (آتنلول) در درمان فشار خون یا طپش قلب چقدر مؤثر است و چه عوارض جانبی ممکن است داشته باشد؟

آتنولول Atenolol

Tenormin/Apo-Atenolol

طبقه‌بندی فارماکولوژیک: مسددرسپتور – آدرنرژیک

طبقه‌بندی درمانی: ضدهیپرتانسیون/ ضدآنژین صدری

طبقه‌بندی مصرف در حاملگی: C (براساس نظر معاونت غذا و داروی ایران D)

اشکال دارویی Scored Tab: 50,100mg

فارماکوکینتیک، دینامیک و مکانیسم اثر آتنولول

نیمه عمر این دارو، 6-3 ساعت است.

این دارو مسددرسپتور آدرنرژیک می‌باشد.

نیمی از دارو بدون تغییر از مدفوع دفع می‌شود. دفع ادراری هم دارد.

این دارو نیاز میوکارد به O₂ را کم می‌کند.

اندیکاسیون‌ها، راه مصرف و دوزاژ آتنولول

هیپرتانسیون

بالغین: اول 25-50mg خوراکی، یک بار روزانه، اگر فشارخون بیمار کنترل نشود می‌توان دیورتیک به آن اضافه نمود یا می‌توان دوز دارو را به 100mg روزانه بعد از 7 تا 14 روز رسانید. (دوزهای بالاتر برخلاف تصور اثرات مفید ندارند)

آنژین صدری

بالغین: اول با دوز 50mg روزانه شروع شود، می‌توان دوز را به 100mg روزانه بعد از 7 روز رسانید.

حداکثر دوزاژ 200mg، روزانه می‌باشد.

کاهش خطر مرگ و میر قلبی- عروقی در بیماران با MI حاد

بالغین: IV 5mg در طی 5 دقیقه و در صورت نیاز 5mg، IV دیگر 10 دقیقه بعد.

نکته: در صورتی که بیمار دوز تزریقی را تحمل نمود، دوز خوراکی (50mg) را 10 دقیقه بعد از آخرین دوز تزریقی شروع کنید. سپس 50mg خوراکی 12 ساعت بعد و بعد از آن 50mg خوراکی 2 بار در روز به مدت 6 تا 9 روز تا زمانی که بیمار از بیمارستان ترخیص شود.

دوزاژ در نارسایی کلیه

اگر کلیرانس 15-35ml/min/1/73m₂,Cr باشد 50mg روزانه، تجویز می‌شود. اگر کلیرانس Cr. کمتر از 15ml/min/1/73m₂ باشد، 50mg یک روز در میان داده می‌شود یا 25mg روزانه.

نکته: دوز این دارو در افراد مبتلا به نارسایی کلیه و افراد مسن، کاهش داده شود. در افرادی که همودیالیز می‌شوند، بعد از هر بار دیالیز باید 50mg آتنولول تحت نظر، تجویز نمود.

مصارف جانبی: محرومیت از الکل/ آریتمی دهلیزی/ خونریزی از وریدهای واریسی در سیروز

قطع ناگهانی این دارو پس از مصرف مزمن خطرناک است و باید دارو را طی 2-1 هفته قطع نمود.

کاهش سریع پاسخ بطنی به تاکی آریتمی دهلیزی در بیمارانی که MI حاد بدون تخریب عملکرد بطن چپ یا بلوک AV داشته‌اند.

بالغین: 2/5-5mg وریدی در مدت 2 دقیقه، در صورت نیاز سرعت کنترل شود (حداکثر 10 میلی گرم در مدت 10 تا 15 دقیقه)

کنترااندیکاسیون‌ها و موارد احتیاط آتنولول

حساسیت مفرط/ حاملگی/ شیردهی/ برادی کاردی سینوسی/ شوک کاردیوژنیک/ آدم ریوی

احتیاط: اختلال عملکرد کلیه/ DM/ هیپرتیروئیدی/ برونکواسپاسم

تداخلات آتنولول

مصرف همزمان هورمون‌های تیروئید، باعث کم شدن اثر آن می‌شود.

مصرف همزمان سایر داروهای ضدفشار خون یا نیترات، باعث تشدید هیپوتانسیون می‌شود.

مصرف همزمان گلیکوزیدهای قلبی، باعث تشدید برادی کاردی می‌شود.

مصرف همزمان کینیدین و OCP و داروهای مسدودکننده کانال کلسیم، باعث افزایش اثر آتنولول می‌شود.

تداخلات آزمایشگاهی آتنولول

افزایش BUN، کراتینین، پتاسیم، اسید اوریک، آلکالن فسفاتاز، بیلیروبین و LDH و کاهش هموگلوبین و شمارش پلاکت.

عوارض جانبی و ناخواسته

CNS: سرگیجه/ خواب‌آلودگی/ خستگی

CV: برادی کاردی /CHF/ بیماری عروق محیطی

GU: تهوع/ استفراغ/ اسهال

Hema: آگرانولوسیتوز/ پورپورای ترومبوسیتوپنیک یا غیر ترومبوسیتوپنیک، ترومبوسیتوپنی

GO: کاهش میل جنسی/ ناتوانی جنسی

Metabolic: هایپرگلیسمی، هایپرکالمی، هایپوگلیسمی

Other: راش/ تاری دید/ تب

Resp: برونکواسپاسم/ دیس پنه

مصرف در شیردهی

بی‌خطر بودن این دارو، اثبات نشده است.

اقدامات پرستاری آتنولول

1-I&O و وزن را روزانه کنترل کنید.

2-فشار خون و نبض را هر 4 ساعت کنترل نموده و پیش از تجویز دارو به تعداد، ریتم و کیفیت نبض آپیکال و رادیکال توجه کنید. در صورتی که نبض کمتر از 50 ضربان در دقیقه گردد به پزشک اطلاع دهید.

3-تست‌های کلیوی، کبدی را پیش از شروع درمان چک کنید.

تجویز آتنولول

راه خوراکی:

1-دارو را می‌توان در زمان خواب استفاده نموده و می‌توان آن را کامل بلعید و یا خرد نمود.

2-در صورتی که اختلال در عملکرد کلیوی وجود دارد دوز را کاهش دهید.

راه مستقیم داخل وریدی:

به صورت رقیق نشده در عرض 5 دقیقه تزریق می‌گردد.

راه انفوزیون:

دارو را می‌توان در 50-10 میلی لیتر از DW5% یا N/S رقیق نمود.

سازگاری از طریق سه راهی

مپریدین، مروپنم، مورفین.

توصیه‌ها

دارو را در مقابل نور و رطوبت قرار ندهید و در محیط خنک نگاهدارید.

ارزیابی تأثیر مصرف دارو

پاسخ درمانی عبارت است از کاهش میزان BP بعد از گذشت 2-1 هفته

آموزش به بیمار و خانواده در مورد داروی آتنولول

1-دارو باید ظرف مدت 2 هفته تدریجاً قطع گردد لذا از قطع ناگهانی دارو اجتناب کنید.

2-از داروهای OTC استفاده نکنید مگر آنکه توسط پزشک تجویز شده باشد.

3-برادی کاردی، گیجی، خواب‌آلودگی، افسردگی و تب را گزارش کنید.

4-نبض را در منزل کنترل کرده و هرگونه تغییر را به پزشک اطلاع دهید.

5-مصرف الکل، دخانیات و سدیم را محدود نمایید.

6-به منظور ایجاد کارایی مؤثر دارو رژیم غذایی را رعایت نموده و ترمینات ورزشی انجام دهید.

7-در صورتی که گیجی ایجاد گردید، از انجام فعالیت‌های خطرناک بپرهیزید.

8-دارو ممکن است در بیماران دیابتی، ایجاد نشانه‌های هیپوگلیسمی نماید.

9-در طول درمان از روش ضدبارداری استفاده کنید زیرا مصرف این دارو حین بارداری در دسته‌بندی D قرار می‌گیرد.

درمان مصرف بیش از حد داروی آتنولول

لاواژ، آتروپین داخل وریدی به منظور درمان برادی کاردی، تئوفیلین داخل وریدی برای رفع برونکواسپاسم، استفاده از دکستروز به منظور برطرف کردن هیپوگلیسمی، O₂، دیورتیک جهت درمان نارسایی قلبی، همودیالیز.