بلوغ غیر طبیعی در دخترها و علت‌ها و درمان آن

بلوغ به دوره ای از زندگی گفته می شود که تغییرات جنسی رخ می دهند. در دخترها، ویژگی های بلوغ عبارتند از: افزایش ناگهانی قد و رشد بدن، رشد موهای زیر بغل و ناحیه عانه، رشد پستانها و دستگاه تناسلی و وقوع قاعدگی.

گرچه سن وقوع بلوغ در افراد مختلف، متفاوت می باشد، اما معمولا بلوغ دخترها در سنین بین ۱۰ تا ۱۴ سالگی رخ می دهد. اگر بلوغ زودتر از این سنین ایجاد شود (بلوغ زودرس) و یا اینکه دیرتر رخ دهد (بلوغ دیررس) بعنوان غیر طبیعی تلقی می شود.

وقتی یک دختر قبل از سن ۸ سالگی دچار بزرگ شدن پستانها می شود و یا اینکه قبل از سن ۱۰ سالگی قاعدگی هایش شروع می شود، بلوغ زودرس ایجاد شده است. در موارد خیلی شدید، بلوغ ممکن است در سن چهار سالگی نیز رخ دهد.

اگر قاعدگیها تا سن ۱۶ سالگی بروز نکنند و پستانها نیز تا سن ۱۴ سالگی رشد نکنند، بلوغ دیررس اتفاق افتاده است.

بلوغ زودرس، نادر بوده و ممکن است بعلت اختلال در هورمونها ایجاد شود اما بلوغ دیررس بسیار شایع می باشد. گرچه یک علت زمینهای ممکن است باعث بلوغ دیررس شود اما بسیاری از دختر خانمهایی که تا سن ۱۶ سالگی قاعدگی هایشان شروع نشده، فقط به خاطر تاخیر در رشد آنها این مسئله ایجاد شده است که در بعضی خانواده ها بطور ارثی دیده میشود.

علل ایجاد اختلال در بلوغ

هورمونهای جنسی که از تخمدانها ترشح می شوند موجب کنترل بلوغ دخترها می شود. تولید این هورمونها در تخمدانها نیز به نوبه خود توسط هورمونهایی که از غده هیپوفیز و هیپوتالاموس ترشح می شوند کنترل می گردد. اختلال در هر یک از این اعضاء ممکن است باعث بروز اختلال در بلوغ شده و آن را زودرس و یا دیررس می کند.

بلوغ زودرس ممکن است بعلت اختلالاتی که باعث افزایش هورمونهای جنسی در سنین پایین می شود نیز رخ دهد. برای مثال، یک کیست تخمدان که در سنین کودکی ایجاد می شود ممکن است تولید هورمونهای جنسی کند و در نتیجه باعث بلوغ جنسی زودرس گردد. وجود تومور در هیپوتالاموس یا صدمه به غده هیپوفیز بر اثر ضرباتی که به سر وارد می آید و یا عفونتهایی مثل مننژیت ممکن است همچنین باعث بروز بلوغ زودرس شوند.

بلوغ دیررس ممکن است بر اثر بعضی بیماریهای ژنتیکی مثل سندروم ترنر (TURNER) و یا وجود توموری در غده هیپوفیز ایجاد شود. کاهش شدید وزن و یا انجام تمرینات ورزشی سخت ممکن است بطور موقت باعث اختلال در میزان هورمونها شود که می تواند منجر به بلوغ دیررس گردد.

در بسیاری از موارد بلوغ غیر طبیعی، هیچ علت خاصی یافت نمی شود .

درمان

برای بررسی علت ایجاد بلوغ غیر طبیعی، پزشک اقدام به انجام معاینه خواهد نمود تا مشخص نماید که آیا بلوغ شروع شده است و یا اینکه چقدر از آن گذشته است. برای اندازه گیری میزان هورمونها و یا بررسی اختلالات کروموزومی، خون فرد گرفته می شود. پزشک ممکن است درخواست ام آرآی یا سی تی اسکن از مغز کند تا ببیند آیا توموری در غده هیپوفیز وجود دارد یا خیر. همچنین سونوگرافی از تخمدان ها نیز انجام می شود تا مشخص گردد که آیا آنها دارای کیست می باشند.

اگر یک علت زمینه ای پیدا شد، اقدام به درمان آن می شود. برای مثال، کیست تخمدان را می توان با عمل جراحی بیرون آورد. با انجام هورمون درمانی می توان بلوغ زودرس را به تأخیر انداخت و بلوغ دیررس را نیز درمان نمود. در بعضی موارد، بلوغ دیررس همراه با نازایی می باشد و برای خانمهایی که در آینده می خواهند بچه دار شوند باید بررسی ها و درمانهای بیشتری نمود.

گاهی اوقات، بلوغ بدون هیچ علت خاصی به تأخیر می افتد و نیازی به درمان آن وجود ندارد. اگر تأخیر افتادن بلوغ به علت کاهش وزن و یا انجام تمرینات شدید ورزشی باشد، می توان با اضافه کردن وزن و عدم انجام تمرینات شدید آن را درمان نمود.