دیمیتری مندلیف : زندگینامه و دستاوردهای علمی او
دیمیتری ایوانوویچ مندلیف، یکی از بزرگترین دانشمندان روسیه، در اول فوریه سال ۱۸۳۴ در توبلسک از نواحی سیبری شرقی بدنیا آمد. پدرش مدیر مدرسه متوسطه بود، و او هفدهمین و جوانترین فرزند خانواده بود. خانواده‌اش از افراد فعال و مشهور توبلسک بودند. پدربزرگش، نخستین ماشین چاپ را در سال ۱۷۸۷ به این منطقه آورد و اولین روزنامه را در سیبری منتشر کرد. مادرش زنی زیبا‌وار قبیله تاتار‌ها بود و خانواده‌اش اولین کارخانه شیشه‌سازی را در سیبری تاسیس کردند.
پس از تولد دیمیتری، پدرش نابینا شد و دست از کار کشید. مادرش برای اداره زندگی خود و فرزندانش مجدد کارخانه شیشه‌سازی را که مدت‌ها بسته بود باز کرد. توبلسک، در آن زمان منطقه دور افتاده‌ای بود که تبعیدشدگان سیاسی روسیه را به آنجا می‌آوردند و در همین نقطه بود که یکی از خواهران دیمیتری با یک زندانی که جزو شورشیان دسامبر ۱۸۲۵ بود ازدواج کرد. این مرد زندانی که در رشته علوم طبیعی صاحب تجربه و دانش کافی بود به دیمیتری درس می‌داد در این هنگام کارخانه شیشه‌سازی آتش گرفت و کاملا از بین رفت. مادر دیمتیری تصمیم گرفت که به مسکو برود و پسر جوانش را که اشتیاق زیادی به تحصیل داشت به دانشگاه بفرستد.
دیمیتری در آن موقع بیش از هفده سال نداشت و تنها زبان سیبریایی را می‌دانست، از این رو در امتحان ورودی دانشگاه شکست خورد. مادر، بار دیگر پسرک را به سنت پترزبورگ برد تا در آنجا زبان روسی فرا گیرد. دیمیتری، پس از آموختن زبان روسی وارد مدرسه تربیت معلم شد و به تحصیل پرداخت. او به ریاضیات، فیزیک و شیمی بسیار علاقه‌مند بود. پشتکارش در فراگرفتن ادبیات و زبان خارجی کم بود، با این حال با بهترین درجه از مدرسه فارغ التحصیل شد.
دیمیتری، جوان ضعیف و بیماری بود و همیشه از بیماری ریه رنج می‌برد. با مرگ مادر، ضربه روحی شدیدی به او وارد شد و دچار ناراحتی عصبی گردید. او به مادرش سخت دل بسته بود و هرگز نمی‌توانست مرگ او را باور کند. پزشکان به او تجویز کردند که برای تسکین وضع روحی‌اش شش ماه استراحت کند. دیمیتری، ا به جنوب سفر کرد، در آب و هوای گرم کریمه سکنی گزید و در همانجا بعنوان معلم علوم مشغول بکار شد. با شروع جنگ در کریمه، به اودسا و سپس به پترزبورگ عزیمت کرد. در پترزبورگ گواهینامه‌ای گرفت که با آن می‌توانست رشته علوم را تدریس کند. حقوق ماهانه‌اش همین حق التدریس بود.
در آن زمان در روسیه، تحصیلات عالی وجود نداشت. دیمیتری، با اجازه دولت برای ادامه تحصیل به فرانسه و آلمان سفر کرد. در پاریس با شیمی‌دانی بنام هنری رینول همکاری می‌کرد و چون به رشته شیمی علاقه داشت آزمایشگاه کوچکی در هیدلبرگ برای خود ساخت. در هیدلبرگ، با رابرت بونسن (Robert )Wilhelm Bunsen ۱۸۱۱-۱۸۹۹((، شیمیدان آلمانی و گوستاو کیرشف (Gustav Robert Kirchhoff )۱۸۲۴ – ۱۸۸۷((، فیزیکدان آلمانی آشنا شد و با همکاری آنها تحقیقات علمی را روی دستگاه اسپکتروسکپ آغاز کرد.
اسپکتروسکپ، وسیله‌ای است که برای آزمایش و مشاهده طیف نوری از آن استفاده می‌شود و کاربرد زیادی در تجربه‌های شیمیایی دارد. موقعی که مندلیف در آلمان تحصیل می‌کرد در کنگره کارلسرو، که در آنجا استانیسلائو کانیزارو، از تئوری مولکولی آووگادرو دفاع کرد، شرکت می‌جست. جدول وزن اتمی عناصر که توسط کانیزارو تدوین شده بود، بعد‌ها که مندلیف «جدول تناوبی عناصر» را تنظیم می‌کرد مورد استفاده‌اش قرار گرفت.
مندلیف به پترزبورگ بازگشت و پس از ازدواج، کتابی در مورد شیمی آلی نوشت که ۶۰ روز طول کشید. او با نوشتن رساله‌ای زیر عنوان «یگانگی الکل با آب» به اخذ درجه دکترا در شیمی نایل شد. در سال ۱۸۶۵، که فقط ۳۱ سال از عمرش می‌گذشت، بخاطر نبوغ علمی و تجربه و دانش کافی در رشته‌های علمی به سمت استادی دانشگاه پترزبورگ برگزیده شد.
مندلیف، در سال ۱۸۶۹ بعد از چند سال کار و کوشش و گردآوری دانستنی‌های شیمی، اکنون آماده تدوین جدول عناصر بود. تا این تاریخ، نزدیک به ۶۳ عنصر شیمیایی شناخته شده بود. این عناصر خواص فیزیکی مختلفی داشتند. بعضی از آنها فلزات سبک، بعضی سنگین و بعضی گاز‌های سبک و سنگین بودند. اغلب این عناصر بقدری فعال بودند که انتقال آنها بدون دقت کار بسیار دشوار و خطرناکی بود و بعضی دیگر طی سال‌های زیادی بدون تغییر مانده بودند.
مندلیف در جستجوی کشف راه حلی بود که بتواند بنحوی این عناصر را به یکدیگر ارتباط دهد. او ۶۳ عنصر را به ترتیب افزایش وزن اتمی در جدول مرتب کرد که هیدرژن در اول و عنصر اورانیوم در آخر بود.
مندلیف پی برد که با قرار دادن این عناصر در ۷ گروه برحسب خواص فیزیکی و شیمیایی، نظم و ترتیب جالبی بوجود می‌آید. بعد از هر ۷ عنصر دوباره همان خواص تکرار می‌شود. این جدول می‌توانست تغییر حالت خواص شیمیایی عناصر را با در نظر گرفتن وضع آنها در جدول به آسانی پیش‌بینی کند.
مندلیف در صدد بود که با استفاده از «جدول تناوبی» وضع عناصر دیگری را که تا آن موقع کشف نشده بود در جدول تعیین کند. از این رو، وزن اتمی و خواص شیمیایی چند عنصر را که ناشناخته بودند در جدول پیش‌بینی کرد. این عناصر عبارت بودند از سیلیسیم، گالیوم، ژرمانیوم و اسکاندیوم که خواص آنها با آنچه که مندلیف پیش بینی کرده بود یکی بود.
امروز، جدول تناوبی عناصر کاملتر شده و عناصر با نظم خاصی به ترتیب عدد اتمیشان در خانه‌های جدول قرارگرفته‌اند.
دیمیتری مندلیف، که در ۲۱ سالگی امیدی به زنده ماندنش نبود در سال ۱۹۰۷ در سن ۷۳ سالگی به علت بیماری ذات الریه درگذشت. تا موقع مرگش ۸۶ عنصر کشف شد و در جدول تناوبی جای گرفت. از جدول تناوبی عناصر مندلیف امروز ۹۲ عنصر آن کشف شده است. اما انسان پیوسته می‌کوشد تا با بمباران اتم‌ها عناصر جدیدی خلق کند. عنصر شماره ۱۰۱ این جدول، به عنصر «مندلیوم» معروف است.
