زندگینامه استاد پرویز شهریاری و دستاوردهای علمی و فرهنگی او
استاد پرویز شهریاری از چهره های شناخته شده علم و آموزش ریاضیات هستند که سال ها علاوه بر ایفای نقش معلم دلسوز و پژوهشگر سخت کوش از توجه به مسایل اجتماعی نیز غافل نماند و همیشه در تلاش بود تا رسالت خود را در این باب به انجام رساند. وی در سال ۱۳۰۵ در محله دولت خانه (یکی از فقیرترین محله های کرمان) چشم به جهان گشود. وی از زمان خردسالی با فقر و نداری دست و پنجه نرم کرد، چرا که از خانواده ای دهقان بودند و تأمین هزینه های زندگی برای آنان بسیار مشکل بود. پدر در سی و شش سالگی درگذشت و مادر مسئولیت اداره خانواده را بر عهده گرفت.
مادر به رغم آنکه از سواد بهره چندانی نداشت و از لحاظ مادی نیز به شدت در مضیقه بود، اما تصمیم داشت مقدمات تحصیل فرزندان را مهیا کند. اما استاد شهریاری نیز در روزگار جوانی برای تأمین قسمتی از هزینه های زندگی به کار پرداخت تا با مادر همگام شود. وی پس از اتمام دبیرستان وارد دانشسرای مقدماتی کرمان شد و سال ۱۳۲۳ فارغ التحصیل شد و برای ادامه تحصیل در رشته ریاضی به دانشکده علوم تهران وارد شد. همزمان در کلاس های شبانه به تدریس پرداخت. وی در طول سالیان تحصیل از بدیهی ترین امکانات زندگی نیز محروم بود، اما همه این مشکلات نه تنها وی را از کسب علم محروم نساخت بلکه از وی شخصیتی درد آشنا و سخت کوش ساخت که برای کاهش درد دردمندان تلاش می کرد. به دلیل مبارزات پی گیر برای تغییر وضعیت موجود در سال ۱۳۲۸ روانه زندان شد.
اما زندان مجال دیگری را برای وی فراهم کرد تا به فراگیری زبان روسی بپردازد. با آموختن زبان جدید دست به ترجمه کتاب های گوناگون زد که عمده آنان در زمینه ریاضیات بود از جمله کتاب تاریخ حساب را در سال ۱۳۳۱ از سوی انتشارات امیرکبیر چاپ کرد. وی سالیان متمادی به تدریس در دبیرستان ها و دانشکده های مختلف پرداخت و در عین حال با تألیف و ترجمه صدها کتاب در زمینه ریاضیات، آموزش ریاضی، تاریخ، کاربردها و فلسفه ریاضی توانست نقش مهمی در زمینه تأمین کتاب های مورد نیاز دانش آموزان دانشجویان و نسل جوان ایفا کند. نکته لازم به ذکر آن است که همه فعالیت های وی (از جمله ترجمه کتاب) هدفمند بود. وی برای آشنایی جوانان با قانون های حاکم بر طبیعت و جامعه کتاب «بازی با بی نهایت» اثر روزاپتر ریاضی دان مجارستانی را ترجمه کرد و با ترجمه «ریاضیات، محتوی، روش و اهمیت» سعی در بسط تفکر فلسفی جوان داشت.
وی ضمن سالیان دراز تلاش و کوشش مستمر به ترجمه و تدوین بیش از دویست و پنجاه جلد کتاب و ارائه حدود یک هزار مقاله اقدام کرد که در روزنامه ها و مجلات به چاپ رسید. در عین حال برای ارتباط نزدیک تر با مردم به انتشار مجلاتی همچون اندیشه ما، و هومن و چیستا اقدام کرد. بدیهی است که نتیجه فعالیت استاد را نمی توان در این مختصر بیان کرد اما می توان نتایج فعالیت های استاد در زمینه ترجمه و تدوین کتاب را به شرح زیر خلاصه کرد.
الف _ کتاب های درسی از جمله:
– آنالیز ریاضی ۳ جلد (با همکاری باقر امامی)، انتشارات فردوس سال ۱۳۶۸ / ترجمه.
– جبر سال سوم رشته ریاضی فیزیک (با همکاری باقر امامی)، ۱۳۵۲ / تألیف.
ب- کتاب های ریاضی کمک درسی:
– بنیان های هندسه، انتشارات مدرسه، ۱۳۷۹ ترجمه.
– آنالیز ترکیبی و بسط دو جمله ، انتشارات مهاجر ۱۳۷۸ / تالیف.
– تقارن جبری و روش ضرایب نامعین، انتشارات مدرسه، ۱۳۷۸ / تالیف.
ج- تاریخ، فلسفه، کاربرد و آموزش ریاضیات:
– جوهر، روش و کارایی ریاضیات، ۳ جلد، انتشارات فنی ایران، ۱۳۸۰ / ترجمه.
– قضیه نرما، نشر نی، ۱۳۷۹ / ترجمه.
– فلسفه، اخلاق در ریاضیات، انتشارات پژوهنده، ۱۳۸۰ / تالیف.
– خلاقیت در ریاضیات و مهندسی، انتشارات پژوهنده، ۱۳۸۰ / تالیف و ترجمه.
– گاهنامه ریاضی، شرح حال و نظر ریاضی دانان، انتشارات مهاجر، ۱۳۸۰ / تالیف.
د: سردبیری نشریات:
– سخن علمی و فنی، سال های ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۹ (۹۰ شماره)
– آشتی با ریاضیات و آشنایی با ریاضیات، سال های ۱۳۵۶ تا ۱۳۷۰ (۷۰ شماره)
– آشنایی با دانش، سال های ۱۳۵۷ تا۱۳۶۰ (۷ شماره)
– چیستا، از سال ۱۳۵۹
استاد پرویز شهریاری سرانجام در ۸۶ سالگی و در روز جمعه ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۱ به علت مشکل تنفسی در بیمارستان جم تهران زندگی را بدرود گفت .
پی نوشت:
* در تنظیم این مطلب از کتاب «زندگی نامه و خدمات علمی و فرهنگی استاد پرویز شهریاری» از انتشارات آثار و مفاخر فرهنگی استفاده شده است.
