اسیدوز تنفسی و آلکالوز تنفسی
اسیدوز تنفسی
هرگونه اختلال در میزان تهویهٔ حبابچه‌ای ممکن است منجر به اسیدوز تنفسی شود. اسیدوز تنفسی حاد بر اثر ضعف ناگهانی مرکز تنفسی بصل النخاع (بر اثر مصرف مقادیر زیاد مواد مخدر)، بر اثر فلج عضلات تنفسی، و بر اثر انسداد مجاری هوایی ایجاد می‌شود. اسیدوز تنفسی مزمن عموماً در افرادی ایجاد می‌شود که دچار بیماری مزمن راه هوایی (آمفیزم)، کیفواسکولیوز شدید و چاقی شدید (سندرم pickwickian) هستند.
در اثر اسیدوز تنفسی، غلظت بی‌کربنات سرم افزایش می‌یابد که شدت آن بستگی به میزان حاد بودن بیماری و شدت اختلال تنفسی دارد. افزایش جبرانی بی‌کربنات سرم در هیپرکاپنی طولانی مدت (بیش از یک هفته)، در درجهٔ اول ناشی از عمل لافری استخوان‌هاست زیرا کلیه نقش نسبتاً کمی در این افزایش دارد. افزایش حاد PCO2 موجب خواب‌آلودگی، اغتشاش شعور (confusion) و درنهایت نارکوز CO2 می‌شود. حرکات بال‌بال‌زدن (asterixis) ممکن است وجود داشته باشد. ازآنجا که CO2 یک گشادکنندهٔ عروق مغزی است، عروق خونی موجود در ته چشم غالباً متسع، محتقن و پیچ‌درپیچ هستند. در حالات شدید هیپرکاپنی ممکن است ادم واضح پاپی وجود داشته باشد.
تنها اقدامی که عملاً برای درمان اسیدوز تنفسی حاد می‌توان انجام داد، درمان اختلال زمینه‌ای و حمایت از تهویه است. در بیماران دچار هیپرکاپنی مزمن که PCO2 به سرعت بالا می‌رود، باید عوامل تشدیدکنندهٔ بیماری مزمن را شناسایی کرد. داروهای مدر، غالباً افزایش بی‌کربنات سرم را تشدید می‌کنند و منجر به اختلال مختلط آلکالوز متابولیک و اسیدوز تنفسی می‌شوند. تحت این شرایط، ممکن است جهت بهبود تهویه، اسیدی کردن سرم ضروری باشد.
آلکالوز تنفسی
آلکالوز تنفسی زمانی روی می‌دهد که تهویهٔ مفرط (هیپرونتیلاسیون) موجب کاهش PCO2 شریانی و درنتیجه افزایش pH شریانی شود. آلکالوز تنفسی حاد اغلب ناشی از حاملگی است. این حالت همچنین در موارد اسیب به مراکز تنفسی، سالیسیلیسم حاد، تب و حالات سپتیک، بیماری پیشرفتهٔ کبدی، و در صورت افزایش سرعت تنفس (پنومونی، آمبولی ریه یا نارسایی احتقانی قلب) ممکن است روی دهد. این اختلال همچنین ممکن است درمانزاد بوده و بر اثر بی‌احتیاطی در حمایت مکانیکی تهویه ایجاد شود. در موارد پاسخ تطابقی به ارتفاعات بلند (کم بودن فشار نسبی اکسیژن محیط)، هیپرونتیلاسیون مزمن دیده می‌شود.
خصوصیات هیپرونتیلاسیون حاد عبارتند از: سیاهی رفتن چشم، پارستزی، کرختی اطراف دهان و احاس سوزن سوزن شدن اندام‌ها. در موارد شدید، تتانی عارض می‌شود. در صورتی که اضطراب موجب تهویه مفرط شده باشد، تنفس مکرر در یک پاکت معمولآً باعث خاتمه حمله حاد می‌شود.
