تومور غده هیپوفیز چیست و چه علائم و نشانه‌هایی دارد؟ راه‌های تشخیص و درمان
چه بیماری‌های دیگری شبیه تومور غده هیپوفیز هستند؟
- کارسینوم
- کرانیوفارنژیوم
- مننژیوم
- تومور سلول زایا
- کوردوما
- گلیوما
- تومورهای متاستاتیک
- شرایط التهابی (مثل، سارکوئیدوز، هیستوسیتوز)
- آنوریسم بزرگ
- کیست بن‌بست راتکه
- سندرم زین خالی
چگونگی ایجاد و علت‌های تومور غده هیپوفیز
- آدنوم‌های غده هیپوفیز تقریباً همیشه خوش‌خیم هستند.
- %۱۰-۱۵ نئوپلاسم‌های داخل جمجمه‌ای را شامل می‌شوند.
- تومورها ممکن است ترشحی (%۷۵) یا غیرترشحی (%۲۵) برای پرولاکتین باشند.
- ممکن است از یک فرایند نئوپلاستیک داخل هیپوفیزی یا از طریق تحریک تروفیک زیاد به‌وسیله هیپوتالاموس ناشی شود.
- تومورها به طور وسیع به میکروآدنوم‌ها (کمتر از cm1) و ماکروآدنوم‌ها (بیشتر از cm1) تقسیم می‌شوند.
- شایع‌ترین نوع بافت‌شناختی آدنوم کروموفوب است.
علایم و نشانه‌های بالینی تومور غده هیپوفیز
- علایم تظاهرکننده ناشی از تظاهرات اندوکرین زیادی هورمون (آمنوره، گالاکتوره، آکرومگالی، بیماری کوشینگ، هیپرتیروئیدی ثانویه) و کمبود هورمونی (در موارد آدنوم‌های کروموفوب منجر به پان هیپوپیتوئیتاریسم) یا فشار بر روی کیاسمای بینایی (نقایص میدان بینایی و سردرد) هستند.
- به‌ندرت، آپوپلکسی هیپوفیز (انفارکتوس) ممکن است ایجاد شود که سبب پان‌هیپوپیتوئیتاریسم و کوری می‌شود.
چگونه بیماری تومور غده هیپوفیز را تشخیص بدهیم؟ روند و شیوه بررسی
- MRI ممکن است یک تودهٔ زینی با امکان گسترش فوق‌زینی و انحراف ساقهٔ غده هیپوفیز را نشان دهد.
- MRI تنها ۷۰% میکروآدنوم‌ها را شناسایی می‌کند.
- ماکروآدنوم‌ها ممکن است بزرگی منتشر زین ترکی و یا تخریب آن را به همراه داشته باشند.
- ارزیابی اندوکرین آغازین شامل سطوح پرولاکتین، هورمون رشد، ACTH، LH، FSH، TSH و تیروکسین، کورتیزول، فاکتور رشد شبه انسولین – ۱ (IGF-1)، تستوسترون و استرادیول است.
راه‌های درمان تومور غده هیپوفیز
- فارماکوتراپی گیرنده/ هورمون (مثل آگونیست‌های دوپامین، آنالوگ‌های سوماتوستاتین) درمان اولیه است.
- پرولاکتینوماها به وسیله آگونیست‌های دوپامینرژیک (مثل کابرگولین، پرگولید، بروموکرپتین) درمان می‌شوند.
- برداشت جراحی برای تومورهایی که تهدیدکنندهٔ مسیرهای بینایی هستند نگه داشته می‌شود. بسیاری از این موارد از طریق ترانس اسفنوئید مورد جراحی قرار گیرند.
- رادیوتراپی برای آدنوم‌های مقاوم یا راجعه
- جایگزینی هورمونی برای کمبودهای هورمون و کم‌کاری هیپوفیز
پیش‌آگهی/ عوارض
- بیشتر موارد منجر به بقاء طولانی‌مدت و یا درمان قطعی می‌شود.
- رمیسیون با آگونیست‌های دوپامینی تنها در ۱۰۰-۷۰% پرولاکتینوماها رخ می‌دهد.
- رمیسیون بعد از جراحی برای آکرومگالی یا بیماری کوشینگ ثانویه به آدنوماها، ۹۰-۸۰% است.
