تنگی شریان کلیوی چطور تشخیص داده می‌شود؟

در بیماران مبتلا به پرفشاری خون مقاوم یا پرفشاری خون تازه شروع شده در بیماران بالای 50 سال باید به تنگی شریان کلیه شک کرد (جدول 1 ـ 31). ارزیابی همیشه باید با شرح حال و معاینهٔ جسمانی کامل، با توجه ویژه به فشارخون و دامنهٔ نبض در هر اندام آغاز گردد. تفاوت قابل ملاحظه بین اندام‌ها ممکن است نشانگر بیماری عروق محیطی بوده و شک بالینی به تنگی شریان کلیوی را افزایش دهد. در تقریباً 50% بیماران یک صدای شکمی (abdominal bruit) شنیده می‌شود اما برای تنگی شریان کلیوی اختصاصی نیست. ادم به طور معمول وجود ندارد مگر اینکه نارسایی کلیوی قابل توجه ایجاد شده باشد. ارزیابی آزمایشگاهی ممکن است نشان‌دهندهٔ هیپوکالمی (غلظت پتاسیم کمتر از 5/3 میلی‌اکی‌والان در لیتر) باشد. ممکن است نارسایی کلیوی وجود داشته باشد اما عدم آن ردکنندهٔ تنگی شریان کلیوی نیست. به طور بارز فعالیت رنین پلاسما و آلدوسترون افزایش یافته‌اند. تجزیهٔ ادرار معمولاً طبیعی است اما ممکن است در اثر فشار خون بالای طولانی مدت پروتئینوری از درجهٔ پایین (معمولاً زیر 1 گرم در روز) عارض شود.

ارزیابی پرتوشناختی تنگی شریان کلیوی توسط متخصصان مستقر در مرکز درمانی هدایت می‌گردد. سونوگرافی از کلیه‌ها فقط دید محدودی نسبت به وجود تنگی شریان کلیوی فراهم می‌آورد زیرا این روش تصویربرداری محتملاً فقط اختلاف اندازهٔ کلیه‌ها را نشان خواهد داد که فقط پس از ایسکمی طولانی مدت و آسیب کلیوی غیرقابل برگشت بروز می‌کند. با این حال تغییر در اندازهٔ کلیه در تصویربرداری‌های متوالی در زمینهٔ تنگی شناختهٔ شدهٔ شریان کلیوی ممکن است منادی وخیم‌تر شدن کارکرد کلیه بوده و باید بالینگر را وادار به مدنظر قرار دادن خونرسانی مجدد (revasculriztion) گرداند. سونوگرافی کلیه یک ارزیابی از اندازهٔ کلیه به دست می‌دهد و هنگامی که با تحلیل موج ضربانی داپلر توأم شود ممکن است اطلاعاتی در مورد سرعت جریان د شریان‌های کلیه فراهم آورد. با این حال انجام فراصوت دوپلکس کلیوی از لحاظ تکنیکی دشوار بوده و بهتر است توسط یک متخصص سونوگرافی مجرب بوده و بهتر است توسط یک متخصص سونوگرافی مجرب در یک مرکز با تعداد بالای مراجعین انجام شود. علی‌رغم گزارش میزان بالای حساسیت فراصوت دوپلکس کلیوی در متون پزشکی، بعید است که بیشتر مراکز قادر به بازآفرینی این نتایج باشند.

توموگرافی کامپیوتری (CT) همراه با تزریق وریدی مادهٔ حاجب یددار ارزیابی رگ‌بندی (vasculature) شریانی (CT آنژیوگرافی) را فراهم ساخته و بازآفرینی آن در بین مراکز [تصویربرداری] بسیار آسان‌تر می‌باشد؛ این روش بالاترین وضوح تصویر (resolution) از رگ‌بندی کلیه را به دست می‌دهد. با این حال خطر همراه با نزریق وریدی مادهٔ حاجب ممکن است مانع انجام CT آنژیوگرافی در بیماران مبتلا به نارسایی کلیه گردد. آژیوگرافی با تشدید مغناطیسی (MR آنژیوگرافی) همراه با مادهٔ حاجب وریدی نیز قابلیت بازآفرینی بالایی دارد اما استفاده از آن می‌تواند به علت وجود وسیلهٔ طبی فلزی کاشته شده محدودیت داشته باشد. تجویز گادولینیوم به بیماران دچار نارسایی کلیوی پیشرفته (میزان پالایش گلومرولی کمتر از 30 میلی‌لیتر در دقیقه) به علت خطر بالقوه درموپاتی فیبروز دهنده با منشأ کلیوی (nephrogenic fibrosing dermopathy) منع مصرف دارد. تجزیه و تحلیل دوپلکس کلیوی، CT آنژیوگرافی و MR آنژیوگرافی حاکی از آن است که دو روش آخر به طور مشابه دارای حساسیت و ویژستگی بالایی هستند.

تصویربرداری هسته‌ای با استفاده از تکنسیوم DTPA یا MAG3 می‌تواند برداشت و دفع در هر کلیه را قبل و پس از تجویز یک مهارکنندهٔ آنزیم مبدل آنژیوتانسین کوتاه اثر (کاپتوپریل) ارزیابی کند (رنوگرام کاپتوپریل). هنگامی که تنگی یک طرفهٔ شریان کلیوی وجود دارد اما به وسیلهٔ افزایش فشار [خون] سرتاسری جبران شده است تجویز کاپتوپریل باعث گشادی بیتر شریانچهٔ آوران شده و خونرسانی به کلیهٔ ایسکمیک را کاهش می‌دهد. با این حال این روش ویژستگی محدودی دارد و حساسیت آن در تنگی دوطرفهٔ شریان کلیوی بیشتر است. حساس‌ترین و اختصاصی‌ترین اما در عین حال تهاجمی‌ترین روش آرتریوگرافی کلیوی راست. یک مزیت دیگر آرتریوگرافی قابلیت انجام آنژیوپلاستی یا استنت‌گذاری حین آرتریوگرافی است. به علت فراوانی بروز شریان‌های فرعی کلیه باید به جای انجام آنژیوگرافی کلیوی گزینشی یک آئورتوگرام انجام داد تا از رؤیت همه شریان‌ها اطمینان حاصل کرد.