چرا هفت سین؟ هفت سین نماد چه چیزی است؟

0

در این مطلب نقش ویژه عدد «هفت» در موارد زیر مورد توجه قرار گرفته است: 1-«هفت» به شکلی نمادین در آیین مهر 2-کتاب تورات، کتاب انجیل 3-قرآن کریم 4-موسیقی، معماری 5-طبیعت، حرکت ماه، وجود ستاره‌ها، طبیعت انسانی (تولد، زن، کودک، پرنده) سفره «هفت سین» و «هفت» الهام گرفته از طبیعت، مذهب و… همراه با رویش جوانه‌ها و شکفتن شکوفه‌ها، دل را از تیرگیها می‌رهانیم و شادمانه برمی‌خیزیم تا رسمی دیرینه و دلپذیر را برگزار کنیم. سفره «هفت سین» عید می‌گسترانیم، سبزه گندم و جو، سیب و سنجد و سیر و سرکه و سماق و سمنو بر آن می‌نهیم و با نقل و شیرینی، گل و گلاب، آن را تزیین می‌کنیم. شمع و چراغ می‌افزونیم و در روشنایی آن به آب و آیینه و ماهی تنگ بلور می‌نگریم؛ لحظه‌های انتظار را مشتاقانه می‌گذارنیم تا آغاز سال نو را در کنار برکتهای الهی سفره «هفت سین» با نام و یاد خداوند بزرگ جشن بگیریم.

اما به راستی چرا بر این سفره رنگین «هفت» گونه سبزه و خوارکی می‌نهیم؟ مگر عدد هفت چه نقش و ارزش و تفاوت ویژه‌ای با عددهای دیگر در فرهنگ ما دارد؟

آیا سفهر رنگین «هفت سین»، یادگاری از دوران کشاورزی و تبلوری از باورها، ارمانها و رؤیاهای دلنشین نیاکان ما در استقبال از سالی نو، پر بار و پر برکت است؟ آیا عدد «هفت» در فرهنگ و مذاهب ملتهای دیگر نیز دارای ارزشی ویژه است؟ شاید پیوستی ناگسستنی با پیدایش زمین و آسمان و ستارگان هفتگانه نیز دارد؟ و یا آنکه نمادی است از هفت مرتبه تکامل روان؟ و شاید تصویری نمادین است از جهان؟ یا آنکه مراد از آن، افزونی نعمت است و کثرت؟

آیا عدد «هفت» نمایانگر پایان پیروزمندانه گذر از هفت مرحله دشوار و سخت، و دستیابی به کمال مطلوب نیست؟

چه رابطه‌ای بین این عدد با طبیعت، جهان و انسان وجود دارد؟ بی گمان نکته‌هایی بسیار در این مورد وجود دارد که با نگاهی بر آثار پیشینیان و اندکی درنگ در چگونگی شکل گیری باورها و الهام پذیری انسان از طبیعت، می‌توان به آنها دست یافت و به نقش و ارزش ویژه عدد «هفت» در فرهنگ ملتها پی برد.

(به تصویر صفحه مراجعه شود) بدین رو، به گذشته‌های دور پر می‌گشاییم تا به زمانی برسیم که نیاکانمان پیرو آیین «مهر» بودند و خورشید و پرتو آن را می‌ستودند و «مهر»، «میترا» با «خورشید»، ارج و منزلتی ویژه نزد آنان داشت و به پندارشان هفت ستاره درخشانی آسمان، هفت گذرگاه روان انسانها بودند؛ روانهایی که از نور جاوید «مهر» بر زمین فرود می‌آمدند، و سپس به سوی آن باز می‌گشتند.

«…مهریان بر آن بودند که روان آدمی آنگاه که از جایگاه روشن آسمان به جایگاه تیرگی زمین فرود می‌آید تا در تنگنای تن درافتد به آلایش خاک بیالاید، می‌باید از هفت اختر یکی پس از دیگری بگذرد…از سویی دیگر، به باور آنان روانی که از گیتی راه به مینو می‌برد، می‌باید همچنان از «هفتان» یا «هفت اختر» بگذرد». (1)

بدینسان در پایان سفر دوم و بازگشت به سوی «مهر»، انسان رهایی یافته از وابستگیها و زنجیرهای اسارت دنیوی، پس از گذر از هفت مرحله پر رمز و راز، دوباره به نور جاوید و نهایت مطلوب ره می‌یافت و به گونه‌ای الهی متجلی می‌گشت.

«نماد» هفت گانی یا هفت گانگی (انسان الهی خدا- و اریا انسان نجات یافته و رهیده)، یکی از دو سه معنی نگاشته، یا علامت تصویری بسیار قدیم عالم است. یونانیان باستان آن را تصویر انسان کامل که از شش عنصر فانی و یک عنصر باقی نجاتبخش ترکیب یافته می‌دانستند». (2)

در ایران باستان نیز، آن هنگام که مردم به دعوت زرتشت به ستایش خدای یگانه اهورامزدا روی آورده بودند، «هفت امشاسپندان»، «هفت خدیوجاویدان»(3) یا هفت فرشته آسمانی را گرامی می‌داشتند و برای شادمانی «فروهر» های نیکان و ارواح مومنین تا هفت شبانه روز مراسم نیایش برگزار می‌کردند و تا شب چهلم آن را ادامه می‌دادند.

اکنون نیز همان گونه که در فرهنگ مذهبی ایرانیان مرسوم است، بزرگداشت ارواح مومنین در شب هفتم و چهلم نیز انجام می‌گیرد-که این مورد نیز باشد-افزون بر این، در کتابهای آسمانی «عهد عتیق و جدید» و در فرهنگ مذهبی ملتهای دیگر نیز نقش عدد «هفت» به خوبی پیداست و در کتاب «تورات» دست کم در موراد زیر از «هفت» به گونه‌های متفاوت نام برده شده است: «هفت سنبله، هفت گاو، هفت سال فروانی، هفت سال قحطی»(4)

«سال هفتم، هفت سال، هفت مرتبه، ماه هفتم»(5) «روز هفتم، هفت روز»(6) «هفت روز نان فطیر خوردن، هفت بره نرینه، هفت روز…»(7) «هفت نفر، هفت برادر»(8) در کتاب «انجیل» نیز-دست کم در موارد زیر- از عدد «هفت» استفاده شده است. «هفت چراغدان طلا، هفت ستاره، هفت کلیسا در آسیا»(9) «هفت چراغ آتشین، هفت روح، هفت مهر»(10) «هفت رعد، هفت هزار، فرشته هفتم، اژدهای هفت سر، هفت افسر»(11) «هفت پیاله زرین، هفت کوه، هفت فرشته با هفت پیاله، هفت پادشاه»(12) در کتاب آسمانی «قرآن» نیز برخی از مفاهیم ارزنده برای راهنمایی بشر به شکل قصه‌های پند آمیز حضور دارد. در هفت آیه مبارکه آن، عدد «هفت» مشاهده می‌شود که بی‌تردید مفاهیمی والاتر از آنچه به تصور در می‌آید در آنها نهفته است. در این هفت آیه عدد «هفت» به گونه‌های زیر آمده است: «هفت گاو»(13) «هفت آسمان»(14) «هفت آسمان بالای هم»(15) «هفت شب»(16) «هفت روز»(17) «هفت راه»(18‌) «هفت دریای مرکب»(19) افزون بر جنبه‌های مذهبی موجود در باور همگان، این عدد در زمینه‌های دیگر، از ساده‌ترین نوع (صورت طبیعی) تا پیچیده‌ترین نوع (باورهای ذهنی و هنر) نیز نمایان است؛ آن گونه که در موسیقی ملل نیز «هفت» جایی ویژه دارد. «در باور هندیان، «برهما» مبتکر ساز و آواز است و نواهای هفتگانه موسیقی هندی هر یک به یکی ازهفت آسمان مربوط است. در ایران دوره ساسانی و یونان باستان، موسیقی وابسته به افلاک پنداشته می‌شد و ایرانیان گاهی فواصل اصوات را به وسیله رمل و اسطرلاب تعیین و دستگاهها را موافق ترتیب ماهها طبقه‌بندی می‌کردند»(20‌)

و این در حالی است که موسیقی سنتی ایران را نیز مبتنی بر هفت دستگاه، به ترتیب زیر می‌دانند: (ماهور-همایون-سه گاه-چهارگاه-شور-نوا -راست پنجگاه).

«…این طبقه‌بندی از چهل، پنجاه سال پیش معمول بوده و امروز هم متداول است و ردیفهای مختلف موسیقدانهای دوره اخیر، از قبیل ردیفهای مرحوم حسینلی، میرزا عبد اللّه و درویش خان، از روی همین ترتیب است». (21‌)

و چنانکه مشهور است، در بهاران، بلبل که خوش آوازترین پرنده نام گرفته است، می‌تواند به هفت نوع آهنگ نغمه سرایی کند.

در شعر و ادب فارسی نیز عدد «هفت» با مفاهیمی متفاوت به کار رفته است، عطار نیشابوری-شاعر و عارف-از «هفت وادی» در «منطق الطیر» می‌گوید و مولوی از «هفت شهر» عشق او:

«هفت شهر عشق را عطار گشت ما هنوز اندر خم یک کوچه‌ایم»

و فردوسی حماسه‌سرای بزرگ در «شاهنامه» از «هفت خان رستم» می‌گوید و در واقع رستم را از هفت مرحله سخت و دشوار، سربلند و پیروز بیرون می‌آورد. همچنین بر این باور است که زمین و آسمان هر یک هفت طبقه دارند:

«ز سم ستوران در آن پهن دشت زمین شد شش و آسمان گشت هشت»

که به طور ضمنی اشاره به افزوده شدن یک طبقه از زمین بر آسمان دارد. مولوی نیز در مثنوی از «هفت گردون» یاد می‌کند:

«آن دعا از هفت گردون در گذشت کار آن مسکین به آخر خوب گشت»

به هر حال، باور این نکته که آسمان و زمین هفت طبقه‌اند، از دیر باز وجود داشته است و «عالمان مسلمان تاریخ طبیعی نه تنها زمین را به هفت اقلیم تقسیم می‌کردند-که هر یک ‌ بر حسب شرایط ارضی خویش، جانوران و گیاهان خاص خود را دارد-بلکه هر اقلیم را به سیاره خاصی نسبت می‌دادند که به صورت مثالی و «فرشته نگهبان» آن اقلیم خاص است». (22)

افزون بر این، در ادبیات داستانی نیز عدد «هفت» بارها و بارها تکرار شده است. یکی از معروفترین داستانها «سند باد نامه» تألیف ظهیری سمرقندی است که مجموعه‌ای است از سی و چهار قصه کوتاه متفاوت، اما در یک ساختمان اصلی، با موضوعی که اساسا پیرامون شناخت خداوند و تقدیر و قضای الهی است و در مجموعه آن جهت اخلاقی جامعه و پند و اندرز همگان پیداست.

در این داستان، کوردیس(پادشاه هند» برای آموزش فرزندش از هفت وزیر دانشمند خویش مدد می‌خوانهد و سندباد حکیم که هفتمین وزیر و فرزانه پرهیزگار و پیر داناست، عهده‌دار آموزش وی می‌شود و پس از پشت سر نهادن ماجراهایی پیاپی و گذر شاهزاده از یک دوره نحسی هفت روزه، در پایان روز هفتم، سندباد حکیم و شاهزاده هر دو از تعلیم و تعلم سر بلند و پیروز به حضور شاه می‌رسند. در واقع هفتمین وزیر برگزیده نمونه‌ای است از دانش الهی و تقوا با آموزشهای اخلاقی خاص خود.

اما در یکی دیگر از داستانهای مشهور نیز تأکید بر عدد «هفت» مشاهده می‌شود، در حالی که اساسا موضوع آن بی توجه به جنبه‌های آموزشی و اخلاقی است. بوکاچیو نویسنده ایتالیایی در داستان «دکامرون» از هفت بانوی جوان می‌گوید که برای فرار از بیماری طاعون و خوشگذرانی به گردش می‌روند و هر یک قصه‌ای می‌گویند. «بوکاچیو شاهکار «دکامرون» را به وجود آورد و در آن هر مطلبی را که زیبا یافت بدون توجه به جنبه دینی و اخلاقی آن با بی پردگی ذکر کرد».

(23‌) در افسانه‌های ملل نیز نقش ویژه عدد «هفت» کاملا آشکار است. یکی از این فسانه‌ها، «پندانگشتی» یا «فسقلی» است. «پندانگشتی» آخرین فرزند خانواده است که توانی افزونتر از دیگران دارد و دارای ماهیتی پر رمز و راز و گفته‌ای دیگر، جادوگرانه است.

ماجرای «فسقلی» که یک فقره از بازگوییهای داستان «کریشنا» و ش برادرش که قدمت آن به دوران ودایی آغازین، یعنی دست کم به پنج هزار سال پیش می‌رسد، به شکلی عامه پسنداست. «وداها» برای آنکه فرق ذاتی میان شش برادر آدمی تبارو «کریشنا» خدای منجی را که ههمه از الهه مادر (irtamaveD‌) زاده شده‌اند، به روشنی آشکار سازند، نقل می‌کند که آنها پیش از ولادت در دوزهدان مختلف جای داشتند، در یک طرف، شش برادر که از نطفه الهه مادر (ikaveD) به وجود آمدند، و در طرف دیگر «کریشنا»… بنابراین افسانه‌هایی که از خانواده‌هایی صاحب هفت فرزند حکایت می‌کنند-که یک تن از آنان دارای قدرتهای فوق طبیعی است و ساحره، منجی و جادوگر نام دارد- همه به تقلید از الگوی اسطور بزرگ آسیایی پنج هزر ساله «کریشنا» ساخته شده‌اند». (24)

در افسانه‌هی دیگر ملل نیز این عدد به گونه‌های متفاوت آورده شده است؛ چنانکه در «افسانه‌ای از مردم شمال آفریقا»(25) نیز آمده است. بدین گونه که پدری برای حفاظت از دختر زیبایش هفت دیوار محکم و سخت و عبور ناپذیر گرد خانه خود ساخت که درهای آن تنها با رمز خود وی باز و بسته می‌شد و…

و نیز یکی از قصه‌های عامیانه فارسی «خراسانی» درباره پادشاهی است با هفت پسر و یک دختر که فرزندانش را از خود می‌راند و دور می‌کند و آنان نیز در میان سرما و برف زمستان به شکل درختان سبز و خرم و بوته گل تغییر شکل می‌دهند و سرانجام پس از پشیمانی شاه از کردارش، دوباره به شکل نخست خویش در می‌آیند. این قصه اصطلاحا به «هفت برارو» یا «هفت برادر» معروف است.

از این گونه قصه‌ها و افسانه‌ها بسیار است و شاید یاد آوری دو سه نمونه کافی نباشد، اما به هر حال نمایانگر نقش ویژه عدد «هفت» در قصه‌هاست-هر چند برخی از عددهای دیگر چون 3-4-40 و…نیز نقشهایی متفاوت از دیگر عددها در فرهنگ ملتها پیدا کرده‌اند-چه، گفته شده ست که عدد سه سمبل نور و وحدت و عدد چهار در رابطه با چرخهای جهان و چهار فصل سال و عناصر چهارگانه است، و عدد هفت به مفهوم یگانگی و اتحاد عدد سه و چهار و نماینده نظم کافی.

چنانکه امام فخر رازی نیز می‌گوید: «وقتی عدد هفت را یاد می‌کنند از آن اراده کثرت می‌کنند»(26) و شاید این موارد از علتهایی باشند که توجه به عدد «هفت» را در زمینه‌های گوناگون هنری از جمله معماری نیز نمایان می‌سازند. در معماری دوره‌های ابتدایی اسلامی و ساختن مسجدها و شبستانها باز هم با «هفت» به طور ویژه برخورد می‌شود.

یکی از پر آوازه‌ترین این بناها مسجد الاقصی است. «…تحقیقات اخیر مؤید این است که مسجد مذکور دارای کی راهروی مرکزی و هفت راهرو در هر یک از طرفین چپ و راست بوده است». (27) در نخستین مسجد آفریقا «فسطاط» نیز شبستانی ساخته شده است با «سه محراب و هفت رشته طاق». (29)

و در نهایت نه تنها در این زمینه‌ها، بلکه در اساسی‌ترین مورد طبیعی یعنی حیات انسان، نقش عدد هفت به مشاهده و تجربه در آمده و در باورها جای گرفته است 7 چرا که تولید جنین تا پیش از رسیدن به یک دوره حدود هفت ماه، نارسا و ناقص است. در واقع در صورتی که تولد قبل از هفت ماهگی پیش آید، امکان حیات بعید است. هر چند زمانی تکامل جنین و تولد طبیعی درسی و هفتمین هفته تشکیل خود می‌باشد، اما مرز هفت ماهگی به عنوان مرز بین فنا و بقا به طور عینی مشاهده شده است. همچنین پس از تولد و رسیدن کودک به مرز هفت ماهگی و رویش دندانها، که گذر از یک مرحله ساده به مرحله‌ای تکامل یافته‌تر است و نیز در ادامه آن در هفت سالگی و باز رویش دندانهای دائمی و گذر از مرحله‌ای به مرحله کاملتر، نقش این عدد عملا مشاهد شده است.

افزون بر این، پیش آمدن حالتی طبیعی در زن و پایان یافتن آن به گونه‌ای معمول در هفتمین روز، نمایانگر گذر از یک مرحله به مرحله‌ای مطبوع‌تر است. و نه تنها در مورد انسان، بلکه در دنیای پرندگان عدد «هفت» به صورت ضریب خود در سه «سه هفته» نمایان است. برای نمونه، تخم مرغ پس از سه هفته از شکل ابتدایی خود تغییر پیدا می‌کندو جوجه از فضایی بسته به دنیایی روشن‌تر راه می‌یابد. ماه درخشان آسمان که هر شب بر آن می‌نگریم نیز تا از شکل هلال به صورت نیم دایره، دایره تمام و سپس هلال نمایان گردد، چهار هفته می‌گذرد. و فاصله بین هلا تا تربیع نخست و برابر هفت شبانه روز، و فاصله بدر تا تربیع دوم و فاصله تربیع دوم تا هلال، هر کدام هفت شبانه روز است که این نیز در کنار وجود ستارگان و پذیرفتن نقش ویژه عدد هفت مؤثر بوده باشد.

بی‌تردید وجود عوامل طبیعی، مشاهده و تجربه و تأثیر اساسی و نبیادین مذهب در شکل گیری باورها و اساسا فرهنگ ملتها تأثیر دارد، و از این روست که نه تنها در نجوم و هیئت و موسیقی و شعر و ادب و معماری، بلکه در تار و پود پرنیان فرهنگ ایرانی نمایان گشته است، تا جایی که امروزه نیز در گفتار روزانه و ضرب المثلها و دعاها باز هم تکرار می‌شود.

و در اساسی‌ترین رسم دلپذیر و شادمانه ایرانی در بر پایی جشن نوروز و و گستردن سفره «هفت سین» که نمادی است الهام گرفته از طبیعت، مذهب و عینیت، و یادگاری از دوره‌های دور دست تاریخمان که در گنجینه فرهنگی ایرانی حفظ شده، نیز نقش و ارزش ویژه عدد «هفت» آشکار می‌شود.

و بدین گونه است که هر ساله، هر ایرانی سر فراز، با ساز و سرود و سرور، سر آغاز سالی نو را جشن می‌گیرد و سلامتی ‌ و سر و سامانیابی دیگران را از خداوند بزرگ در خواست می‌کند و تنها در بارگاه کبریایی او سر به سجود می‌آورد. (*)


هفت سین، هفت شین یا هفت چین؟!
برخى از پژوهشگران، ریشه ی تاریخى این جشن را به جمشید پیشدادى نسبت مى دهند و نوروز را نوروز جمشیدى مى خوانند. این گروه معتقدند که جمشید شاه پس از یک سلسله اصلاحات اجتماعى بر تخت زرین نشست و فاصله بین دماوند تا بابل را در یک روز پیمود و آن روز (روز هرمزد) از فروردین ماه بود. چون مردم این شگفتى از وى بدیدند جشن گرفتند و آن روز را نوروز خواندند.
همچنین در بسیاری از منابع تاریخی آمده است که سفره هفت سین نخست «سفره هفت شین» بوده و بعدها به این نام تغییر یافته است. برخی دیگر به وجود «هفت چین» در ایران پیش از اسلام اعتقاد دارند. در زمان هخامنشیان در نوروز به روی هفت ظرف چینی غذا می گذاشتند که به آن هفت چین یا هفت چیدنی می گفتند.
راز و رمز عدد هفت
 در تقدس عدد هفت و نماد این شماره بر سر سفره هفت سین سخن بسیار است حضور اسرار آمیز این عدد در قبل و بعد از اسلام در فرهنگ ایران و حتی غیر ایران جلوه ای خاص دارد. عدد هفت در زبان باستانی به معنی امرداد است. امرداد معنای جاو دانگی و بی مرگی داشت و از آنجائی که این عدد معنای زیبای زندگی و جاودانگی را می‌داد هفت واژه را به نشانه آن گزینه کرده و بر خوان نوروزی می‌چینند. و همچنین به روایتِی هفت سین، نشانه هفت دانه گیاهی است که می‌توان با آن سبزه نوروز را تهیه کرد: جو، ماش، عدس، ارزن، لوبیا، نخود و گندم. نقل است که در ایران باستان، مردم از هر هفت دانه، سبزه می پروراندند (هفت روز قبل از نوروز) و ظروف آنرا بر سر در خانه های خود می‌گذاشتند و هر کدام بیشتر و بهتر سبز می‌شد، نشانه پر ثمری آن محصول برای کاشت در آن سال بود.
در فرهنگ اسلامی از هفت طبقه آسمان و هفت مرحله سلوک عرفا، ایام هفته و هفت طواف دور خانه خدا گرفته تا هفت عضو بر زمین نهاده به هنگام نماز و هفت گاو چاق و هفت گاو لاغر که هفت سال فراوانی و هفت سال خشکی را خبر دادند که همه موارد فوق نشان از راز و رمز این عدد دارد.
ماهی قرمز ریشه ای در هفت سین ندارد
متاسفانه، سالهاست که تماشاگر دخل و تصرف‌های نادرست و بی‌معنا یا به نوعی تحریف این سنت باستانی بوده و هستیم. شاید اگر ایرانی ها می دانستند که ماهی قرمز هیچ ریشه تاریخی در سفره هفت سین ندارد به جای خرید و قتل ماهی های قرمز به بهانه عید، سیب قرمز یا انار را در آب رها می کردند که ریشه در تاریخ این دیار دارد .در همین اندیشه، کوشیده ایم با راز گشایی کوتاه از معانی هفت سین نوروزی، حقیقت آن را یاد‌ آور شویم.
آنچه که در این سفره قرار می‌گیرد، باید دارای پنج ویژگی زیر باشد:
1-اسم آن ها فارسی باشد.
2-با حرف سین شروع شوند.
3-دارای ریشه ی گیاهی باشند.
4-خوراکی باشند.
5-نام آنها از واژه‌های ترکیبی (مانند سیرترشی) ساخته نشده باشند.
نمادهای هفت سین
سیر: برای گندزدایی و پاکیزگی است.
سبزی یا سبزه:موجب فراوانی و برکت در سال نو می شود.
سیب: فرشته زن، نماد باروری و پرستاری است.
سنجد: نمادی از زایش و تولد و بالندگی و برکت است.
سرکه: نمادی برای گندزدایی و تمیزی است.
سمنو: نماد خوبی برای زایش گیاهی و بارور شدن گیاهان است.
سماق: فرشته بهمن نماد باران و روزی است .
اما غیر از این گیاهان و میوه هاى سفره نشین، این سفره اجزاى دیگرى هم داشته است، ایرانیان به هنگام چیدن سفره هفت سین اولین و مهمترین موردی را که بر سفره قرار می دهند، قرآن کریم است. ایرانیان مسلمان به نشانه توکل و توسل به خداوند متعال در آغاز سال و درخواست بهترین ها از خالق خویش قرآن را در بهترین جای سفره قرار داده و پس از آن اجزای دیگر را می چینند .
تخم مرغ:  نماد زایش و آفرینش و نشانه اى از نطفه و نژاد است.
آینه: نماد روشنایى است و حتماً باید در بالاى سفره جاى بگیرد.
آب: نشانه برکت و پاکی در زندگى است .
گل به نیت باروری و شادابی بر سر سفره هفت سین گذاشته می شود.
شمع روشن به نیت روشنایی و طول عمر اعضای خانواده است، به همین دلیل اعتقاد بر این بوده که شمع هفت سین را نباید خاموش کرد و در صورت لزوم این کار باید با برگ سبز یا نقل و نبات انجام شود. میوه، آجیل و یک تکه نان یا مقداری برنج هم نشان از پر برکت بودن سفره دارد. اسپند هم گیاهی مقدس محسوب شده و نمادی از بوی خوش است.
دکتر حسن اکبری متخصص آسیب شناسی و مدرس طب اسلامی ایرانی در گفت و گو با خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان در خصوص هفت سین اظهار داشت: هفت سین نمادهای فرهنگی و ملی ما ایرانیان می باشد. سنجد یک داروی گیاهی پیشگیری کننده از پوکی استخوان است، مصرف روزی یک قاشق سنجد که به طور کامل با پوست و هسته پودر شده است در زمینه پوکی استخوان موثر است.
وی ادامه داد: سیب میوه ای مفید برای سلامتی و قلب است خوردن این میوه خوش آب و رنگ و حتی بوییدن آن خواص درمانی متعددی را به همراه دارد که یکی از مفید‌ترین آن‌ها تاثیرات درمانی سیب در حوزه پوست و بهداشت آن است. همچنین خاصیت ضد افسردگی دارد و یک داروی پیشگیری کننده از سرطان هم به شمار می آید.
 دکتر اکبری متخصص طب اسلامی ایرانی درباره سمنو بیان کرد: سمنو را باید از جوانه گندم و در ظروف مسی درست کرد چون مس باعث بهبود عملکرد سلول ها می شود در حالی که ظروف آلومینیمی آلزایمر آور است. به علاوه  سمنو یک داروی جوان ساز محسوب می شود و در جلوگیری از عفونت بسیار حائز اهمیت است.
وی در خصوص سیر و سرکه تصریح کرد: سیر بهترین پاک کننده بدن است چون مواد آنتی اکسیدان آن باعث خنثی شدن رادیکال های آزاد می شوند. این گیاه ضد سرطان و ضد روماتیسم است و برای تقویت سیستم ایمنی بدن ضرورت دارد. همچنین سرکه یک داروی بی همتا است که اگر فردی آن را با نمک مخلوط کرده و در پایان غذا میل کند کمتر به بیماری مبتلا می شود و نیز سرکه میکروب های روده را از بین می برد و موجب تعادل مزاج در افراد می گردد.
دکتر اکبری در خصوص سماق، سبزه و سکه افزود: سماق علاوه بر خواص ارزشمند غذایی خود که برای بیماران دیابتی دارد، دارویی طبیعی و بسیار موثر در درمان برخی اختلالات دستگاه گوارشی بدن به ویژه مسائل مربوط به هضم مواد غذایی و عملکرد روده است. این دانه‌های قرمز رنگ برای درمان اختلالات روده‌ای، از بین بردن حالت تهوع و همین‌طور افزایش اشتها بسیار تاثیرگذار است. سماق به تعادل مزاج صفرا کمک می کند و در فصل بهار برای کسانی که گرم مزاج می باشند بسیار مفید است و باعث دور شدن رخوت و کرختی از بدن می شود. سبزه نشانه ی کشاورزی، استقلال و هویت ما است و سکه هم به عنوان نماد اقتصادی مطرح می شود.
این مدرس و آسیب شناس طب اسلامی ایرانی در پایان خاطر نشان کرد: هفت سین برای ما نماد می باشد و باید از آنها درس زندگی بگیریم. ممکن است، افرادی هفت سین بزرگی درست کنند اما اهل کار،کشاورزی و تولید نباشند این درست نیست، بهتر است مردم هفت سین های کوچک بچینند که گندمی هدر نرود و کلاً اسراف صورت نگیرد. ما باید تلاش کنیم تا کشور عزیزمان در دنیای امروز نمونه ای از یک کشور توسعه یافته باشد.
در استقبال از سال جدید بیایید باهم به صندوقخانه دلمان برویم و آن را برای سال نو گردگیری کنیم و اگرآنجا چیزهائی یافتیم که به دردمان نمی خورد چه بهتر که آنها را بدور بیاندازیم و منتظر ورود افراد و اشیائی نو باشیم. برای چیزهای تازه جا باز کنیم. شاید بعضی خاطره ها را دوست داشته باشیم پس آنها را گردگیری کرده سر جایش می گذاریم ولی خاطرات بد ممکن است آینده مان را هم آلوده کنند پس باید آنها را دور بریزیم. درسال نو کینه و خشم و نفرت را کنار بگذاریم تا ذهن، روح و قلبمان را فاسد نکنند و بجای آن دوستی، مهر و محبت را جایگزین کنیم و گذشته را رها کنیم.
تا بحال فکر کرده اید چرا هفت‌سین؟ چرا مثلا شش سین یا پنج سین نمی‌گذاریم و همه می‌کوشیم حتما تعداد سین‌های مان را به هفت تا برسانیم؟ با  اینکه می‌دانیم عدد هفت در بسیاری از تمدن‌ها مقدس است. حتی در بین جادوگران هفت عدد قدرتمندی است .در ایران باستان، جشن‌هایی به مناسبت‌های گوناگون ملی و مذهبی برگزار می‌شد. اما از آن میان، هفت جشن جزء جشن‌های واجب به شمار می‌آمد که شش جشن، جشن‌های گاهانبار یا سالگرد آفرینش‌های شش گانه بود.
این جشن‌ها به ترتیب عبارت‌اند از: «مید یوزرم گاه»،‌ جشن میانه بهار که از 11 تا 15 اردیبهشت به مناسبت سالگرد آفرینش آسمان برگزار می‌شد. «میذ یوشم گاه» جشن نیمه تابستان از 11 تا 15 تیر به مناسبت سالگرد آفرینش آب «پیتی شهیم گاه»، به معنی «دانه آور»، سالگرد آفرینش زمین و فصل گردآوری غله است که از 26 تا 30 شهریور برگزار می‌شد.
«ایا سرم گاه»، از 26 تا 30 مهر است و سالگرد آفرینش گیاه و «برگشت» معنی می‌دهد، چون چوپان با گله بر می‌گردد و آغاز زمستان است. «مید یاریم گاه» به معنی «میان سال» که سالگرد آفرینش چارپای مفید است و جشن میان زمستان، زمانی است که برای دام انبار زمستانی می‌شود. «همسپد میدم گاه» به معنی «با هم بودن و با هم گرد آمدن‌» که سالگرد آفرینش انسان است و پنج روز آخر سال برگزار می‌شود. هفتمین جشن از اعیاد هفتگانه واجب «نوروز» است.
رسم‌های بسیاری هم در حاشیه این جشن رواج داشت که با عدد هفت پیوند خورده بود. به عنوان مثال، در میز سیمین مقابل شاه وقت، هفت گونه غله و شاخه‌های هفت نوع درخت را می‌نهادند، روی همان میز هفت بشقاب کاشی سفید و هفت درهم سفید از سکه‌های ضرب شده در عرض سال.
رسم دیگری که هنوز در برخی روستاهای زردشتی نشین رعایت می‌شود، کشت هفت نوع بذر در ظرف‌های کوچک است تا اینکه برای نوروز سبزی و طراوت فراهم باشد.
در قدیم، هفت «سینی» از دانه‌هایی که برکت به سفره‌ها می‌آورد، می‌رویاندند و بر خوان نوروزی می‌نهادند. «سینی» معرب «چینی» است که در قدیم به طبق‌های بزرگی که از چین آورده بودند، گفته می‌شد. احتمالا هفت «سین» بازمانده همین هفت «سینی» است و یا نمادی از «سبزه» و «سرسبزی» با گذشت زمان، هفت «سینی» با هفت میوه یا گل یا سبزی که با «سین» آغاز می‌شوند و هر یک نشانه ای از باروری و تندرستی هستند، تلفیق شده است.
این هفت «سین» کدام اند و هر یک نماد چیست؟ «سبزه» نودمیده است، «سنبل» خوش بر و خوشبو، «سیب» میوه بهشتی و نمادی از زایش، «سمنو» مائده تهیه شده از جوانه گندم که یادآور بخشی از آیین‌های باستانی ایران است، «سنجد» که بوی برگ و شکوفه درخت آن محرک عشق و دلباختگی است، «سیر» دارویی برای تندرستی، «سپند» به معنی «مقدس» که دورکننده بیماری‌ها و دافع چشم بد است.
امروزه، برخی اقلام سفره هفت «سین» فراموش گشته و یا «سین»‌های آن در برخی خانواده جا به جا گشته است. مثلا گذاشتن «سرکه» نماد ترشی و «سماق» نماد بیکاری و سماق مکیدن روی سفره هفت «سین» مناسبت ندارد.
علاوه بر «سین‌ها» بر این سفره آینه نیز می‌گذاریم که نور و روشنایی می‌تاباند، شمع می‌افروزیم که روشنایی و تابش آتش را به یاد می‌آورد و شاید بازمانده جشن سوری و جشن‌های آتش باشد؛ تخم مرغ که تمثیلی از نطفه و باروری است. کاسه آب زلال به نشانه همه آب‌های خوب جهان و ماهی زنده در آب، به نشانه تازگی و شادابی؛ عسل و نقل و شیرینی و دیگر چیزهایی که بنا به رسم خاص هر شهر و روستا و خانواده ای بر این سفر می‌افزودند. گذاشتن چند شاخه بیدمشک روح افزا نیز بر زیبایی سفره می‌افزاید.
وجود قرآن یا دیگر کتاب‌های دین بر سر سفره هفت «سین» برای راندن دیوان و شیطان از محیط خانه است. گذاشتن نمونه ای از غلات (معمولا نان و برنج) و حبوبات و همچنین در برخی خانواده‌ها گذاشتن شیر و فرآورده‌های شیری به نشانه تضمین برکت خانه متداول است.
در برخی خانواده‌ها، به ویژه در میان هم میهنان زردشتی، هفت «شین» نیز معمول است که باید ناشی از شبیه سازی «شین» با «سین» باشد و نیز شاید به این دلیل که شهد و شکر از دیرباز از بنیادی‌ترین مائده‌های این خوان بوده اند.
حتی از هفت «میم» نیز سخن گفته اند که برخی مرغ، ماهی، ماست، مویز و … بر خوان نوروزی می‌گذاشتند. روی هم رفته، هفت سین نوروزی در جاهای متفاوت به شکل‌های متفاوت برگزار می‌شده است که برخی نمونه‌های آن در نوروزنامه آمده است.
این اقلام و مراسم هیچ گاه در طول تاریخ ثابت نبوده اند. بستگی به شرایط، قومیت‌ها، باورها و اعتقادات دارد حتی برگزاری این مراسم در هر خانواده متفاوت است. اصولا چرا باید این مراسم در نقاط مختلف ثابت باشد؟ هر کسی به شکلی برگزار می‌کرده، گاهی هدف‌های سیاسی پشت قضیه بوده است و گاهی اهداف دیگر. نمی‌توان گفت مراسم سال نو و هفت سین از اصلی آمده و دگرگون شده‌اند. بلکه در طول تاریخ شکل گرفته اند و مردم هم به دلایل مختلف آنها را سال‌ها حفظ و برگزار کرده اند.
تنها چیزی که شاید در این مراسم ثابت مانده است، عدد «هفت» آن باشند که با هفتم بودن جشن نوروز در اعیاد هفتگانه واجب توجیه می‌شود. به نظر زنده یاد دکتر «مهرداد بهار» اسطوره شناس فقید، شاید این عدد «هفت» با هفت سیاره نیز ارتباط داشته باشد که تصور می‌شد سرنوشت بشر در دست آنها است و این امر در تقدس عدد هفت موثر بود. شاید تصور می‌شد که اگر کسی هر هفت تا را در اختیار داشته باشد و نظر لطف هر هفت سیاره را به خود جلب کند، خوشبخت خواهد بود.
نماد شناسی هفت سین:
سنجد ( Sorb ): نمادی است از زایش و تولد و بالندگی و برکت
سمنو (Samanoo): نماد خوبی برای زایش گیاهی و بارور شدن گیاهان
سبزه (Verdure): موجب فراوانی و برکت در سال نو شود، رنگ سبز آن رنگ ملی و مذهبی ایرانیان است.
سیب سرخ (Red Apple ): نمادی است از باروریو زایش
سماق (Sumac): برای گندزدایی و پاکیزگی
سیر (Garlic): برای گندزدایی و پاکیزگی
سرکه (Vinegar): برای گندزدایی و پاکیزگی
قرآن(Quran): کتاب مقدس هر آیین
تخم مرغ (Eggs): از نوع سفید یا رنگی نمادی است از نطفه و نژاد
ماهی سرخ (Gold Fish): ماهی یکی از نمادهای آناهیتا فرشته آب و باروری است و وجود آن باعث برکت و باروری می‌گردد.
سکه (Silver & Gold Coin): موجب برکت و سرشاری کیسه است
نقل (Comfit ): نمادی است از زایش و تولد و بالندگی و برکت
شیرینی (Sweets ): نمادی است از زایش و تولد و بالندگی و برکت
آجیل (Nuts): نمادی است از زایش و تولد و بالندگی و برکت
اسپند ( Wild Rue): در زمانهای قدیم مقدس بوده و در رسم‌های نیایشی بکار برده می‌شده.
انار (Pomegranate): پردانگی انار نشان از برکت و باروری است.

هفت سین نوروز یک سنت کهن پارسی است. این سنت از زمان باستان تا امروز همچنان جایگاه ویژه خود را نزد پارسیان حفظ کرده است. این سنت کهن دارای معانی ویژه و نیز نشانی از رمز و رازهای هوشمندانه زندگی نیاکان ماست. از جمله عدد 7 یا حرف سین. آسمونی در این بخش مطالب جالب و مفیدی در مورد سفره هفت سین برای شما عزیزان تهیه کرده است.

متاسفانه، سالهاست که تماشاگر دخل و تصرف‌های نادرست و بی‌معنا یا به نوعی تحریف این سنت باستانی بوده و هستیم.در همین اندیشه، کوشیدم با راز گشایی کوتاه از معانی هفت سین نوروزی، حقیقت  هفت سین نوروزی را یاد‌ آور شوم.
هفت سین از هفت محصول زمینی گزینه می‌شود تا از نعمتهای که خداوند به انسان بخشیده است، سپاسگزاری شود.هفت سین نوروزی آئین پارسی است. (نه چینی، هندی، عربی، روسی و….)

گزینه‌های هفت سین باید دارای پنج ویژگی باشد:

نام آنها پارسی باشد.
با واژه ” سین” آغاز شوند.
دارای ریشه گیاهی باشند.
خوردنی باشند
نام آنها از واژه‌های ترکیبی (مانند سبزی پلو، سیر ترشی و …) ساخته نشده باشند.
با توجه به نکات بالا : خوان هفت سین پارسی با سیب، سیر، سماک(سماق به عبارتی سماغ)، سرکه، سمنو، سبزی یا سبزه (“سبزی خوردنی”، چراکه سبز کردن میلیون ها تن گندم یا دیگر حبوبات

و بیرون ریختن آن کمی دور از اندیشه مردمان ایران زمین است) چیده می‌شود.

پس می‌توان گفت:

گذاردن سنبل، سکه و سماور که نه خوراکی هستند و نه پارسی، هیچ حقیقت هفت سینی ندارند. و نیز گزینه‌هایی چون؛ سوزن، سنجاق، ساعت و….

ماهی قرمز نیز که سمبل عید کشور چین و چینی‌هاست که به خوان هفت سین نوروزی ایرانی ها وارد شده است. غافل از اینکه در عید چینی ها ماهی قرمز را رها می‌کنند تا زندگی جریان یابد و لی ما ماهی قرمز را اسیر تنگ بلورین کرده و تا رسیدن مرگ آنها نگهداری می‌کنیم.

در صورتیکه، در هفت سین پارسی انار به نشانه باروری و عشق و یا سیب سرخ درون ظرف آب پاک و زلال رها می‌شود تا عشق و باروری همچنان پاینده بماند.با کمی اندیشه پیرامون آنچه گفته شد، خواهید دید که در بیست میلیون واژه‌های پارسی شما نمی‌توانید انتخاب هشتمی برای خوان هفت “سین”‌ نوروزی پیدا کنید، که دارای این پنج ویژگی باشد.

چرا “هفت”؟

عدد هفت در زبان باستانی به نام ” امرداد” است. امرداد معنای جاو دانگی و بی مرگی نام داشت و از آنجائی که این عدد معنای زیبای زندگی و جاودانگی را می‌داد هفت واژه را به نشانه آن گزینه کرده و بر خوان نوروزی می‌چینند.
به روایتِی هفت “سین”، نشانه هفت دانه گیاهی است که می‌توان با آن سبزه نوروز را تهیه کرد: جو، ماش، عدس، ارزن، لوبیا، نخود و گندم.

زمان پارسیانِ کهن، مردم از هر هفت دانه، سبزه می پروراندند (10 روز قبل از نوروز) و ظروفِ آنرا بر سر درِ خانه های خود می‌گذاشتند و هر کدام بیشتر و بهتر سبز می‌شد، نشانه پر ثمریِ آن محصول برای کاشت در آن سال بود.
هفت در میان اعداد از اهمیت و ارزش خاصی برخوردار است. هفت برای ایران و ایرانیان باستان مقدس بود و از آن برای مفاهیم مثبت، خوش یمنی و فال نیک استفاده می‌شد.

مانند؛ هفت رنگ رنگین کمان، دوران کودکی 7 سال است، هفت خان رستم در شاهنامه، هفت آسمان، هفت اقلیم، هفت روز هفته، هفت فرشته، هفت شهر عشق در عرفان، هفت پیکر و…

چرا “سین”؟

بنا به روایتی هفت “سین” نخستین بار هفت “شین” بود. گزینه‌های هفت‌”شین”،از شهد (شیره درختان)، شیر، شراب، شکر، شمع، شمشاد و شابه (میوه خصوصا سیب) بود.اما بعد از حضور اسلام بعلت ممنو عیت مصرف شراب این هفت “شین” تبدیل به هفت “سین” شد.
به روایتی” سین”، واژه اول نام هفت فرشته باستانی پارسی است. همه آنها دارای ویژگی های خاص و نیکو بودند.

نمادهای هفت سین

سیر: نماد اهورا مزدا است
سبزی یا سبزه: فرشته اردیبهشت و نماد آبهای پاک و بیکران است
سیب: فرشته زن، نماد باروری و پرستاری است
سنجد: فرشته خورداد نماد دلبستگی است
سرکه: فرشته امرداد نماد جاودانگی است
سمنو: فرشته شهریور نماد خواربار است
سماک یاسماغ: فرشته بهمن نماد باران است


ه طور مقدمه باید دانست که عدد “هفت” نزد ایرانیان قدیم مقدس بود و به خاطر ستارگان هفتگانه یعنی « زهره، مشتری، عطارد، زحل، مریخ، زمین و خورشید» عدد هفت را گرامی می داشتند. نیاکان ما که زرتشتی بودند، اعتقاد داشتند که عقل مقدس یعنی” اهورامزدا ” که به او “سپند مینو” نیز می گفتند، شش وزیر بزرگ به نام “امشاسپندان” دارد که یعنی مقدسان جاویدان و این شش امشاسپند با “سپندمینو” تشکیل (هفت سپند) می دهند.

علت این که هفت سین به راستی هفت سین است، اشاره به هفت “امشاسپند” است و چون کلمه “سپند” با سین شروع می شده، روی این اصل به علامت آن هفت مقدس جاودانی، چیزهائی در نظر گرفته شده که هم با حرف سین شروع شده باشند و هم مورد استفاده مثبت بشر واقع شوند.

عدد هفت در فرهنگ ملل مختلف:

– عدد هفت در قدیم:
مردم بابل عدد هفت را مقدس می شمردند، طبقات آسمان و زمین و سیارات هفت بوده است، ایام هفته هفت روز است.

– هفت از نظر مذاهب:
به عقیده هندیها در آئین برهما انسان هفت بار می میرد. عروس و داماد باید هفت قدم به اتفاق هم بردارند. هفت قدم جلو رفته و قسم می خورند، در آئین زرتشت هفت فرشته مقرب وجود دارد. در تورات مذکور است که هفت نر و ماده را با خود برگیر تا نسلی بر جهان بماند.

– هفت در آئین مسیح:
هفت معجزه، از 33 معجزه را مسیح در انجیل ذکر کرده است، در انجیل از هفت روح پلید صحبت شده است، به نظر فرقه کاتولیک، هفت نوع شادی و هفت غسل تعمید وجود دارد.

– هفت در اسلام:
آسمان هفت طبقه دارد. فرعون در خواب هفت گاو چاق و هفت گاو لاغر را دید که گفتند هفت سال خشکسالی و هفت سال فراوانی می شود. جهنم هفت طبقه دارد. گناهان اصلی هفت عدد است. پیش از اسلام در بین اعراب، هفت بار طواف دور کعبه مرسوم بوده و در سنت اسلامی نیز چنین است. هفت نفر قاری قرآن معروف بودند، هفت بار شستن اشیاء ناپاک و قرار گرفتن هفت عضو بدن هنگام نماز نیز مذکور است.

– هفت در تصوف:
هفت وادی سلوک در تصوف معروف است 1) طلب 2)عشق 3)معرفت 4) استغنا 5)توحید 6) حیرت 7)فنا

مولوی می گوید: هفت شهر عشق را عطار گشت ……… ما هنوز اندر خم یک کوچه ایم

– هفت در تاریخ:
همراهان داریوش با خود او هفت نفر بودند، در نقش رستم در بالای آرامگاه داریوش، هفت نقش ملاحظه می شود. جنگهای هفت ساله در زمان لوئی 11 واقع شد. اژدهای هفت سر معروف است. هفت پسر گشتاسب به هفت راهزن تبدیل شدند و هفت خوان رستم و اسفندیار معروف است.

– معابد هفت طبقه:
در بابل و آشور هر معبدی هفت طبقه داشت و هر طبقه به نام یکی از سیارات و هفت رنگ بود (سرخ، سیمین، سفید، سیاه، ارغوانی، آبی و سبز). حصار اکباتان هفت دیوار داشت و آرامگاه کورش هفت پله دارد.

– سفره هفت سین:
در کشورهای مختلف هفت سین‌های متفاوتی پهن می‌شود، حتی در برخی از نقاط ایران و دیگر کشورها به جای هفت سین، هفت شین پهن می‌کنند، سفره هفت سینی که امروزه بیشتر مرسوم است داری هفت مورد از چیزهای مانند:

سبزه: نماد خرمی و نو زیستی
سرکه: نماد شادی ( میوه درخت تاک در ایران میوه شادی خوانده میشد )
سمنو: نماد خیر و برکت
سیب: نماد مهر و مهرورزی
سیر: نگهبان سفره (در اکثر فرهنگ های آریائی برای سیر نقش محافظت کننده از شر قائل بودند)
سماق: نماد مزه زندگی
سنجد: نماد حیات و بزر حیات
• سپند: (اسفند)

در سفره مرسوم است، میوه، گل، شیرینی‌های سنتی، ماهی قرمز، سبزی خوردن، کتاب آسمانی، دیوان شاعران و آینه، قرار دهند.



اگر خواننده جدید سایت «یک پزشک»  هستید!
شما در حال خواندن سایت یک پزشک (یک پزشک دات کام) به نشانی اینترنتی www.1pezeshk.com هستید. سایتی با 18 سال سابقه که برخلاف اسمش سرشار از مطالب متنوع است!
ما را رها نکنید. بسیار ممنون می‌شویم اگر:
- سایت یک پزشک رو در مرورگر خود بوک‌مارک کنید.
-مشترک فید یا RSS یک پزشک شوید.
- شبکه‌های اجتماعی ما را دنبال کنید: صفحه تلگرام - صفحه اینستاگرام ما
- برای سفارش تبلیغات ایمیل alirezamajidi در جی میل یا تلگرام تماس بگیرید.
و دیگر مطالب ما را بخوانید. مثلا:

خوشمزه‌ترین غذاها در کشورهای مختلف دنیا از دید میدجرنی

ذائقه مردم کشورهای مخالف متناسب با فرهنگ و مواد غذایی اولیه در دسترس به میزان زیادی با هم متفاوت است تا آن حد که گاه باعث شگفتی ما می‌شود که چطور به خوردن این غذاها می‌شود فکر کرد. اما به صورت متناسب ممکن است برخی غذاهای ما هم برای شهروندان…

عکس های هوایی تام هگن از باغ های زیتون اسپانیا – الگوهای زیبای مواج و سنت‌های قدیمی

به مدت هزاران سال، اسپانیا به دلیل آب و هوای مدیترانه‌ای، تابستان‌های طولانی و گرم و دمای معتدل زمستانی، در تولید زیتون پیشرو بوده است. میوه‌های زیتون که در آب نمک نگهداری می‌شوند و یا آسیاب می‌شوند تا روغن‌های طبیعی از آنها استخراج شوند،…

تصور شاهان صفوی بر اساس شرح متنی جهانگردان و افراد شاخصی که آنها را دیده و توصیف کرده‌اند

در حساب توییتر Cavid Ağa شاهان صفوی را بر اساس نوشته‌های قدیم به دقت و به صورت گرافیکی و چشم‌نوازی تصور شده‌اند.(توضیحات از ویکی پدیا) شاه اسماعیل بنا به نوشته‌های جیووانی ماریا دلی آنجیوللوشاه اسماعیل یکم (۱۷ ژوئیهٔ ۱۴۸۷ – ۲۳ مه…

عکس های رنگی مردم «عادی» در دوران استالین که توسط یک دیپلمات آمریکایی که به دلیل جاسوسی اخراج شد،…

زندگی مردم عادی چیزی است که آنچنان که باید و شاید ثبت نمی‌شود. مورخی را تصور کنید که پنج دهه بعد بخواهد در مورد تاریخ الان ایران تحقیق کند. او احتمالا انبوهی از روزنامه‌های و مجلات و کتاب‌ها و مصاحبه‌های شفاهی و آمارها یا اطلاعات سایت‌ها را…

مجموعه عکس‌های چیزهای عجیب و ترسناکی که مو بر تن راست می‌کنند

چرا گاهی دوست داریم داستان‌ها یا فیلم‌های ترسناک را ببینیم؟ خود آزاری؟!در این پست که تعدادی عکس نستا ترسناک (بیشتر عحیب) خواهید دید، می‌خواهم نخست کمی در این مورد حرف بزنم.دلایل لذت بردن افراد از وحشت می‌تواند از فردی به فرد دیگر…

تاریخچه جذاب تلفن‌های خودرو با مرور عکس‌های قدیمی دهه 1940 تا 1980

ماشین و تلفن، زمانی دو اختراع پیشگامانه بودند. جالب است که این دو تنها یک دهه از یکدیگر جدا بودند. خودرو و تلفن به ترتیب در سال‌های 1885 و 1875 اختراع شده بودند. اما اگر فیلم‌های قدیمی را دیده باشید می‌دانید که خیلی‌ها پیش‌تر از موبایل‌های…
آگهی متنی در همه صفحات
دکتر فارمو / شیشه اتومبیل / نرم افزار حسابداری / خرید سیلوسایبین / هوش مصنوعی / قیمت وازلین ساج / مقاله بازار / شیشه اتومبیل / قیمت ایمپلنت دندان با بیمه /سپتیک تانک /بهترین دکتر لیپوماتیک در تهران /بهترین جراح بینی در تهران / آموزش تزریق ژل و بوتاکس / دوره های زیبایی برای مامایی / آموزش مزوتراپی، PRP و PRF /کاشت مو / مجتمع فنی تهران /قیمت روکش دندان /خدمات پرداخت ارزی نوین پرداخت / درمان طب / لیست قیمت تجهیزات پزشکی / دانلود آهنگ / سریال ایرانی کول دانلود / دانلود فیلم دوبله فارسی /داروخانه اینترنتی آرتان /اشتراك دايت /فروشگاه لوازم بهداشتی /داروخانه تینا /لیفت صورت در تهران /فروش‌ دوربین مداربسته هایک ویژن /سرور مجازی ایران /مرکز خدمات پزشکی و پرستاری در منزل درمان نو /توانی نو / ثبت برند /حمل بار دریایی از چین /سایت نوید /پزشک زنان سعادت آباد /کلاه کاسکت / لمینت متحرک دندان /فروشگاه اینترنتی زنبیل /ساعت تبلیغاتی /تجهیزات پزشکی /چاپ لیوان /خرید از آمازون /بهترین سریال های ایرانی /کاشت مو /قیمت ساک پارچه ای /تولید محتوا /دانلود نرم افزار /

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

••4 5