یرقان یا زردی چه علت‌هایی دارد و چطور تشخیص داده می‌شود؟

0

یرقان (زردی؛ jaundice icterus) عبارت از زرد رنگ شدن پوست، ملتحمه (پوشش شفاف روی صلبیه یا سفیدی چشم) و غشاهای مخاطی، در اثر افزایش مقدر بیلی‌روبین بدن.

معمولاً برای آنکه زردی به آسانی دیده شود باید مقدار بیلی‌روبین خون به بیش از 3-2 میلی‌گرم در دسی‌لیتر برسد.

با به پایان رسیدن عمر هر گلبول قرمز، «هم» (heme) موجود در هموگلوبین آن در طحال و سلول‌های کبدی (هپاتوسیت‌ها) به «بیلی‌روبین» (bilirubin) تبدیل می‌شود. بیلی‌روبین، رنگدانه (پیگمان) طبیعی بدن است که در کبد پردازش و سپس وارد صفرا و در نهایت از طریق مدفوع دفع می‌شود.

علل ایجاد زردی به 3 گروه متفاوت تقسیم می‌شوند:

  1. علل پیش از کبدی (pre-hepatic) یا همولیتیک (hemolytic)
  2. علل کبدی (hepatic)
  3. علل پس از کبدی (post-hepatic) که به آن‌ها علل خارج از کبدی (extra hepatic) نیز گفته می‌شود.

زردی‌های پیش از کبدی در اثر عوامل افزایش دهنده میزان همولیز (تجزیه شدن گلبول‌های قرمز) ایجاد می‌شوند. در کشورهای حاره، بیماری مالاریا می‌تواند به این طریق موجب زردی شود. بعضی بیماری‌های ژنتیکی، مانند کم‌خونی سلول داسی شکل و کمبود گلوکز 6- فسفات دهیدروژناز (فاویسم) با افزایش همولیز باعث ایجاد زردی همولیتیک می‌شوند.

نقایص متابولیسم بیلی‌روبین نیز به صورت یرقان تظاهر می‌یابند. معمولاً زردی با تب بالا همراه است. یافته‌های آزمایشگاهی در این نوع زردی عبارتند از: فقدان بیلی‌روبین در ادرار، وجود اوروبیلی روبین در ادرار به مقدار بیش از 2 واحد (مگر در شیرخواران که هنوز فلورمیکروبی روده آن‌ها تکامل پیدا نکرده است) افزایش بیلی‌روبین غیر کنژوگه (unconjugated) در سرم خون.

(بیلی‌روبین غیرکنژوگه یا غیر مستقیم، فرم محلول در چربی و غیرمحلول در آب بیلی‌روبین است که به طور طبیعی به وسیله گردش خون به کبد می‌رود و در آنجا به فرم محلول در آب، که بیلی‌روبین گنژوگه یا مستقیم نامیده می‌شود تغییر می‌یابد و به این شکل وارد صفرا و سپس از طرق مدفوع دفع می‌شود).

زردی‌های نوع کبدی در اثر هپاتیت حاد، مسمومیت کبدی و بیماری کبد الکلی ایجاد می‌شوند که در آنها، نکروز (مرگ) سلول‌های کبدی، توانایی کبد برای متابولیزه کردن و دفع بیلی‌روبین را کاهش می‌دهد و در نتیجه، بیلی‌روبین در خون تجمع می‌یابد و موجب بروز زردی می‌شود. علل نادرتر این نوع زردی عبارتند از: سیروز صفراوی اولیه، سندرم ژیلبرت (نوعی اختلال ژنتیکی متابولیسم بیلی‌روبین که در نزدیک به 5% افراد روی می‌دهد و موجب زردی خفیف می‌شود) و سرطان متاستاتیک. زردی نوزادان شایع است و تقریباً در تمام نوزادان روی می‌دهد. این نوع زردی که به آن «یرقان فیزیولوژیک» یا «یرقان نوزادان» هم گفته می‌شود به دلیل عدم بلوغ کامل کبد برای کنژوگه کردن و دفع بیلی‌روبین بروز می‌کند و تقریباً از روز دوم تولد شروع می‌شود و در نوزادان نارس تا 2 هفتگی ادامه می‌یابد. در موارد شدید به دلیل بالا بودن خیلی زیاد بیلی‌روبین، عارضه خطرناکی به نام «کرن ایکتروس» روی می‌دهد که موجب آسیب مغز نوزاد می‌شود.

یافته‌های آزمایشگاهی در زردی‌های نوع کبدی عبارتند از: وجود بیلی‌روبین در ادرار، وجود اوروبیلی‌روبین در ادرار به مقدار بیش از 2 واحد ولی به صورت متغیر (مگر در کودکان).

زردی‌های فرم پس از کبدی (یا یرقان انسدادی) که به آنها کلستاز (cholestasis) هم گفته می‌شود در اثر متوقف شدن تخلیه صفرا به داخل سیستم صفراوی روی می‌دهند و شایع‌ترین علل آنها، وجود سنگ‌های صفراوی در مجرای صفراوی مشترک و سرطان سر لوزالمعده است. همچنین گاهی گروهی از انگل‌ها موسوم به «کرم‌هی کبدی» در مجرای صفراوی مشترک زندگی می‌کنند که می‌تواند موجب یرقان انسدادی شود. سایر علل عبارتند از: تنگی مجرای صفراوی مشترک، سرطان مجرای صفراوی، التهاب لوزالمعده (پانکراتیت) و کیست کاذب لوزالمعده.

وجود مدفوع کم رنگ و ادرار پررنگ (به رنگ چای) احتمال ابتلای فرد به یرقان پس از کبدی (یرقان انسدادی) را مطرح می‌کند. معمولاً این بیماران دچار خارش شدید هستند.

درمان‌های مرسوم

درمان زردی بر اساس تشخیص علت اختصاصی آن به وسیله پزشک انجام می‌شود. به عنوان مثال، چنان‌چه علت زردی، سنگ کیسهٔ صفرا باشد باید با برداشتن آن، زردی را درمان کرد یا اگر زردی در اثر تومور کبدی ایجاد شده باشد باید از درمان‌های مخصوص این تومور استفاه نمود.

برای تشخیص علت ایجاد زردی، علاوه بر شرح حال و سابقه بیمار و معاینه فیزیکی و آزمایش خون (شغامل بیلی‌روبین، تست‌های کبدی مانند AST و ALT و فسفاتاز آلکالن)، می‌توان از سونوگرافی شکم (برای تشخیص سنگ‌های صفراوی، تومورهای کبد و لوزالمعده و اتساع مجاری صفراوی در اثر انسداد)، سی.تی.اسکن شکم (برای تشخیص تومورهای کبد و لوزالمعده و اتساع مجاری صفراوی)، ام.آر.آی شکم (برای تشخیص تومورها و بررسی مجاری صفرای)، کلانژیو پانکراتوگرافی آندوسکوپیک معکوس (ERCP) (به منظور بررسی مجار صفراوی) و بیوپسی (نمونه‌برداری) از کبد (برای تشخیص التهاب کبد و مجاری صفراوی، سیروز، سرطان و بیماری کبد چرب) استفاده کرد.

 آیا ممکن است خوردن بعضی غذاهای یا میوه‌ها موجب زرد رنگ شدن پوست بدن شود؟

بله. در افراد سالمی که مقدار بیش از حد بعضی سبزیجات و میوه‌های حاوی ماده «کاروتن» را مصرف کنند، مقداری کاروتن در پوست تجمع پیدا می‌کند که به این وضعیت «کاروتنودرما» گفته می‌شود که به‌صورت زردرنگ شدن پوست تظاهر می‌یابد ولی این زرد رنگ شدن با بیماری یرقان تفاوت دارد.

خوردن سبزیجات برگدار، کدوحلوایی و مرکبات (به‌خصوص نارنگی) به مقدار زیاد می‌تواند باعث بروز کاروتنودرما و زرد رنگ شدن پوست شود. البته در کاروتنودرما، برخلاف یرقان که زردی به‌طور یکنواخت در پوست تمام بدن دیده می‌شود، فقط کف دست و پا، پیشانی و چین میان بینی و لب زرد رنگ می‌شود و سفیدی چشم به رنگ زرد تغییر نمی‌یابد. کاروتنودرما بی‌خطر است و پس از مدتی با کاهش مصرف مواد مزبور خودبه‌خود برطرف خواهد شد.


اگر خواننده جدید سایت «یک پزشک»  هستید!
شما در حال خواندن سایت یک پزشک (یک پزشک دات کام) به نشانی اینترنتی www.1pezeshk.com هستید. سایتی با 18 سال سابقه که برخلاف اسمش سرشار از مطالب متنوع است!
ما را رها نکنید. بسیار ممنون می‌شویم اگر:
- سایت یک پزشک رو در مرورگر خود بوک‌مارک کنید.
-مشترک فید یا RSS یک پزشک شوید.
- شبکه‌های اجتماعی ما را دنبال کنید: صفحه تلگرام - صفحه اینستاگرام ما
- برای سفارش تبلیغات ایمیل alirezamajidi در جی میل یا تلگرام تماس بگیرید.
و دیگر مطالب ما را بخوانید. مثلا:

اولم، یکی از عجیب‌ترین جانداران روی زمین – شبیه جنین نارس یا موجودات سری فیلم‌های بیگانگان

جانداری به نام Proteus anguinus که همچنین به عنوان اولم olm شناخته می‌شود، گونه‌ای سمندر است که بومی آب‌های زیرزمینی آلپ در جنوب شرقی اروپا است. این جاندار از معدود مهره‌داران غارنشین است و به دلیل شکل سر و دست‌ها  رنگ سفید مایل به صورتی و…

باز هم نمونه‌هایی از معماری بد که آنقدر جلب توجه کرده‌اند که شهره اینترنت شده‌اند!

طراحی بد داریم تا طراحی بد. شاید پشت برخی از اینها اصلا طراحی‌ای هم در کار نبوده و همه چیز بداهه پیش رفته است یا حاصل اخنتلاف مهندس طراح داخلی و خارجی و کارفرمایی بوده که فکر می‌کرده همه چیز را می‌داند یا شاید هم دستور کارفرمایی بوده که…

عکس‌های ساده‌ای که به خاطر پرسپکتیو و زاویه دید، گیج‌کننده و تفکربرانگیز شده‌اند!

زاویه دید خیلی مهم است. این موضوع در زندگی هم صادق است. ما گاهی عادت نگاه کردن از یک زاویه دید خاص و گسترده نکردن نگاه خود را پیدا می‌کنیم و در نتیجه برداشت خیلی عجیبی از چیزهای ساده می‌کنیم. این طوری می‌شود که کارهایمان اشتباه از آب…

خاطره‌بازی‌ با هم‌خوابگاهی‌ها و هم‌خانه‌های کثیف زمان دانشجویی!

الان را نمی‌دانم، اما داشتیم هم‌خوابگاه‌هایی و هم‌اتاقی‌هایی که نظم و بهداشت برایشان اولویت نبود. شاید یک جور لج و لجبازی برای نامرتب بودن و نشان دادن بی‌حالی و غم فلسفی هم در کار بود.ظرف‌های نشسته که دست کم مواد غذایی داخلشان تخلیه…

عکس این درخت‌های عجیب در دوره جنگ جهانی دوم اصلا ویرایش نشده‌اند!

این عکس شگفت‌انگیز جنگ جهانی دوم ممکن است عکس ویرایش شده یا فیک به نظر برسد. اما واقعا این طور نیست.در این عکس سورئال، که بخشی از آرشیو عکاسی نیرو‌های دفاع فنلاند است، یک ماشین ارتش فنلاند در امتداد جاده‌ای در چند مایلی مرز با اتحاد…

هلند کشور لاله‌ها – توضیحات + گالری عکس زیبا

هلند به خاطر مزارع خیره‌کننده لاله‌ که گردشگران را از سرتاسر جهان جذب می‌کند، مشهور است. این مزارع به ویژه در فصل بهار، معمولاً از اواخر مارس تا اوایل اردیبهشت، سرزنده و زیبا هستند.مزارع لاله عمدتاً در منطقه‌ای به نام "Bollenstreek"…
آگهی متنی در همه صفحات
دکتر فارمو / شیشه اتومبیل / نرم افزار حسابداری / خرید سیلوسایبین / هوش مصنوعی / قیمت وازلین ساج / مقاله بازار / شیشه اتومبیل / نهال بادام / قیمت ایمپلنت دندان با بیمه /سپتیک تانک /بهترین دکتر لیپوماتیک در تهران /بهترین جراح بینی در تهران / آموزش تزریق ژل و بوتاکس / دوره های زیبایی برای مامایی / آموزش مزوتراپی، PRP و PRF /کاشت مو / مجتمع فنی تهران /قیمت روکش دندان /Hannover messe 2024 /خدمات پرداخت ارزی نوین پرداخت / درمان طب / لیست قیمت تجهیزات پزشکی / دانلود آهنگ / سریال ایرانی کول دانلود / دانلود فیلم دوبله فارسی /داروخانه اینترنتی آرتان /جارو استخری /میکروبلیدینگ / اشتراك دايت /فروشگاه لوازم بهداشتی /داروخانه تینا /لیفت صورت در تهران /فروش‌ دوربین مداربسته هایک ویژن /سرور مجازی ایران /مرکز خدمات پزشکی و پرستاری در منزل درمان نو /توانی نو / ثبت برند /حمل بار دریایی از چین /سایت نوید /پزشک زنان سعادت آباد /کلاه کاسکت / لمینت متحرک دندان /فروشگاه اینترنتی زنبیل /ساعت تبلیغاتی /تجهیزات پزشکی /چاپ لیوان /خرید از آمازون /بهترین سریال های ایرانی /کاشت مو /قیمت ساک پارچه ای /تولید محتوا /دانلود نرم افزار /

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

••4 5