چه کسی نخستین بار لایه‌های اتمسفر را کشف کرد؟
سال اکتشاف: 1902
این کشف چه می‌گوید؟
اتمسفر زمین لایه‌های مشخصی از هوا، هر یک با درجه حرارت، غلظت و رطوبتی مشخص دارد.
چه کسی آن را کشف کرد؟
لئون فلیپ تیسرنه دو بورت Leon Philippe Teisserene de Bort
چه چیز در شناخت سیاره زمین مهم‌تر از شناخت لایه‌های سطحی تا مرکز زمین یا میان سطح آن و فضای خارج است؟ به هر حال دانش قرن بیستم هیچ مفهوم دقیقی از اتمسفر نداشت جز آن که حدود ۳ کیلومتر ارتفاع دارد و دور زمین را فرا گرفته است.
لئون فیلیپ تیسرنه دو بورت در 1855 در پاریس متولد و در ۳۰ سالگی به سمت رئیس مرکز جوشناسی پاریس منصوب شد اما به زودی دچار یأس شد زیرا فقدان دانش جوشناسی باعث می‌شد پیش‌بینی‌های هواشناسی غالباً نادرست از آب در آید.
بالن‌های هواشناسی معمولاً وسایلی را به اتمسفر حمل می‌کردند، اما نمی‌توانستند به ارتفاع چهار یا پنج کیلومتری برسند زیرا اکسیژن کافی برای تنفس وجود نداشت.
در ۱۸۹۵ دو بورت از سمت خود استعفا داد تا به کار ساخت بالن‌هایی بپردازد که احتیاج به سرنشین نداشت و می‌توانست وسایل تحقیقاتی را به ارتفاع بالا ببرد او توانست وسایلی را چون هواسنج، رطوبت‌سنج و دماسنج را به سبد بالن متصل کند تا وضعیت هوا در ارتفاع بالا را مطالعه و آمار را به زمین برگردانند. او چتر نجاتی طراحی کرد که بعد از جدا شدن بالن، سبد را به زمین برگ بازگرداند. اما سبد معمولاً در نقاطی به زمین می‌رسید که از دید او خارج می‌شد و پیدا کردن آن بسیار دشوار بود، حتی مواقعی که از تلسکوپ استفاده می‌کرد. بعضی از سبدها اصلاً پیدا نمی‌شد بعضی در دریاچه‌ها فرو می‌رفت یا به زمین می‌خورد و خرد می‌شد.
اما دو بورت بر کار خود اصرار داشت و از آنچه کشف می‌کرد متعجب می‌شد. درجه حرارت اتمسفر به طور منظم به ازای هر کیلومتر ارتفاع 5/6 درجه کاهش می‌یافت. این کاهش قابل پیش‌بینی بود معهذا در ارتفاع ۱۱ کیلومتری کاهش درجه حرارت متوقف می‌شد و حدود 53- درجه سانتیگراد می‌رسید.
دو بورت باور نداشت کاهش درجه حرارت متوقف شود. او فکر می‌کرد ممکن است نقصی در وسایل اندازهگیری او پیدا شده باشد. این احتمال هم بود که نور خورشید در کار آزمایش او تأثیر داشته باشد.
او سعی کرد در شب به آزمایش بپردازد. تعقیب مسیر بالن‌ها در شب مشکل‌تر بود، اما امکان گرم شدن از طریق نور خورشید وجود نداشت. درجه حرارت در ارتفاع ۲۲ کیلومتر ثابت ماند.
بعد از ۲۳۴ آزمایش دو بورت به این نتیجه رسید که اندازه‌گیری‌های او دقیق است و ۲ لایه جداگانه اتمسفر وجود. دارد نزدیک سطح زمین لایه‌ای به ضخامت ۱۱ کیلومتر وجود دارد که درجه حرارت آن با جریان‌های هوا، باد و ابرها تغییر می‌کند. بالای آن ناحیه‌ای است که درجه حرارت ثابت است و هوا پایدار.
او لایه پایینی را تروپوسفر (در یونانی به معنای کرهٔ تغییرکننده) و لایه بالایی را استراتوسفر (در یونانی به معنای کرهٔ لایه‌ها) نامید. کشفیات دو بورت هنوز پایه دانش ما از اتمسفر است.
اکنون دانشمندان می‌دانند که اتمسفر چندین لایه دارد. اما تروپوسفر لایه‌ای است که تمام تغییرات زمین در آن‌جا اتفاق می‌افتد.
