چگونه اخبار جعلی آنلاین را شناسایی کنیم؟
اخبار جعلی یکی از معضلات و دردسرهای فضای مجازی شده است. یک مشکل بزرگ و فراگیر در اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، سایت‌های خبری و خبرخوان‌ها!
شما با یک خبر در اینترنت روبرو می‌شوید ولی نمی‌دانید آیا درست یا دروغ؟ می‌توان به این خبر اعتماد کرد؟ تا چه اندازه دقیق است؟ منبع خبر چقدر مورد اعتماد است؟ دوستان شما در شبکه‌های اجتماعی هم نمی‌دانند این خبر تا چه اندازه واقعیت دارد.
هر جقدر در انتخاب منابع خبری، سایت‌های مورد اعتماد و فیدهای خبری دقت نظر داشته و مطمئن‌ترین منابع را انتخاب کنید؛ باز هم قادر به شناسایی و تشخیص اخبار جعلی از اخبار واقعی نیستید.
چندین روش برای تشخیص اخبار جعلی وجود دارد که استفاده از پلاگین‌های مرورگر وب یک روش ساده و نسبتا مطمئنی است.
پلاگین‌هایی مانند NewsGuard و TrustedNews یا Official Media Bias Fact Check Icon می‌توانند به شما بگویید کدام سایت و منبع خبری قابل اعتماد است و اخبار واقعی و درست بیشتری منتشر می‌کند.
این پلاگین‌ها با رتبه‌بندی سایت‌ها، جمع‌بندی گزارش‌ها و امتیازهای کاربران یا ردیگری اطلاعات بازدیدکنندگان، وضعیت هر سایت را بررسی کرده و میزان اعتمادپذیری آن را مشخص می‌کنند.
شاید به کمک پلاگین‌های بالا بتوانند به اخبار و گزارش‌های منتشر شده روی اینترنت اعتماد بیشتری پیدا کنید. در ادامه، نگاهی به چند پلاگین معروف در این زمینه انداخته و نحوه استفاده از آنها را تشریح می‌کنیم:
توجه: افزونه‌های زیر غالبا سایت‌های انگلیسی زبان و میزبانی در ایالات متحده را اعتبارسنجی می‌کنند و برای سایت‌های فارسی هیچ وضعیتی نشان نمی‌دهند.
NewsGuard
پلاگین NewsGuard توسط تیمی از روزنامه‌نگاران امریکایی ساخته شده است. این تیم بیش از ۲ هزار سایت خبری و گزارشی در کشور ایالات متحده را بررسی و مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند.
آنها ۹ معیار مختلف برای ارزیابی هر منبع خبری در نظر گرفتند. هر معیار یک وزن و امتیاز خاصی دارد. مجموع امتیازهای کسب شده می‌توانند میزان امتیاز کلی سایت را مشخص کنند.
سایتی که سبز رنگ نمایش داده شود؛ مسئولیت‌پذیری و دقت بالایی در انتخاب و انتشار اخبار حقیقی و درست دارد. سایتی که قرمز رنگ نمایش داده شود؛ نمی‌تواند مورد اعتماد باشد و درصد بالایی از اخبار انتشاری آن دور از واقعیت هستند.
افزونه NewsGuard روی مرورگرهای کروم، مایکروسافت اج، فایرفاکس و سافاری نصب می‌شود. در نسخه‌های موبایلی از مرورگر مایکروسافت اج در iOS و اندروید پشتیبانی می‌کند و می‌تواند رتبه‌بندی سایت‌ها را نمایش دهد.
وقتی روی آیکون این افزونه در مرورگر و نوار آدرس کلیک کنید؛ وضعیت کامل سایت از نظر انتشار اخبار جعلی را نشان می‌دهد.
در هنگام وب‌گردی و جست‌وجوی اخبار در گوگل یا بینگ نیز آیکون وب‌گارد در کنار سایت‌های خبری یا صفحات وب ظاهر می‌شود و با رنگ‌های سبز و قرمز به شما می‌گوید هریک از نتایج جست‌وجو چقدر قابل اعتماد هستند.
TrustedNews
این افزونه که فقط برای مرورگر وب گوگل کروم در دسترس است؛ توسط شرکت Eyeo طراحی شده است. Eyeo همان شرکت سازنده معروف‌ترین و محبوب‌ترین ابزار مسدودسازی تبلیغات AdBlock Plus است.
سازو کار افزونه TrustedNews با NewsGuard متفاوت است و از پروتکل MetaCert استفاده می‌کند. این پروتکل با استفاده از منابع مستقلی سعی در ارزیابی اعتمادپذیری سایت‌ها و صحت اخبار می‌کند.
منابع پروتکل MetaCert کاملا شناخته شده و غیر وابسته به گروه، جریان یا دولت و کشوری هستند. این منابع سیاسی نبوده و سعی می‌کنند رویکردهای خود را به طور شفاف اعلام کنند.
افزونه TrustedNews به غیر از MetaCert، از منابع دیگری مانند Politifact و Snopes نیز استفاده می‌کند. این دو منبع توسط روزنامه‌نگاران آزاد و مستقل یا سردبیران و نویسندگان خبره در شناسایی اخبار و اطلاعات غلط و جعلی اداره می‌شوند.
وقتی این افزونه را روی مرورگر کردم نصب می‌کنید؛ به محض باز کردن یک وب‌سایت، در نوار آدرس امتیاز و وضعیت سایت نشان داده می‌شود. اگر روی آیکون TrustedNews بزنید؛ می‌توانید اطلاعات کامل‌ترین بخوانید.
MBFC
افزونه The Official Media Bias Fact Check Icon که به اختصار MBFC گفته می‌شود؛ کمی با دو افزونه بالا متفاوت است.
افزونه MBFC به جای تمرکز و تاکید روی اخبار و اطلاعات جعلی، روی تعصب‌های سیاسی حساسیت نشان می‌دهد و براین‌اساس آنها را امتیازدهی و طبقه‌بندی می‌کند.
برای مرورگرهای گوگل کروم و موزیلا فایرفاکس عرضه شده و بیش از ۲۶۰۰ وب‌سایت و منبع خبری را برای تشخیص تحریف‌ها و تعصب‌های سیاسی بررسی و ارزیابی می‌کند.
Poynter یکی از منابع مورد استفاده این افزونه برای تشخیص وضعیت هر سایت است. با علایم و حروف انگلیسی نشان می‌دهد هر منبع خبری بیشتر به کدام جناح و گروه سیاسی گرایش دارد.
همانند دیگر افزونه‌ها، آیکونی در نوار آدرس مرورگر وب ظاهر شده که وضعیت سایت را نشان می‌دهد و اگر روی آن کلیک کنید؛ توضیحات، اطلاعات و دلایل بیشتری به شما نشان داده خواهد شد.
