ویوین مایر، پرستار بچه مرموزی که بعد از مرگ به یک‌باره نابغه عکاسی خیابانی شناخته شد
تصور کنید که کسی دوربین شما را بعد از مرگتان را پیدا کند یا به یادداشت‌های شما دسترسی پیدا کند و ناگهان با تلاش همین شخص، دنیا متوجه شود که شما یک نابغه خاموش کشف‌نشده بوده‌اید. ویوین مایر Vivian Maier هم پس از مرگ به شهرت رسید؛ پرستار بچه‌ای که به عکاسی خیابانی علاقه داشت و برعکس هیچ‌گاه علاقه‌ای به نشان دادن عکس‌هایش به دیگران نداشت. کشف اتفاقی نگاتیو‌های او جهان را با زنی هنرمند و تیزبین آشنا کرد.
داستان زندگی زنی عجیب با شیفتگی باورنکردنی برای عکاسی از زندگی روزمره در خیابان‌های نیویورک و شیکاگو به همان اندازه هیجان‌انگیز است که پیدا شدن عکس‌هایش در چند جعبه و چمدان.
ویوین مایر عادت داشت به کسانی که در مورد شغلش از او می‌پرسیدند، جواب دهد: «من به نوعی کارم جاسوسی است!»
ویوین مایر سال ۱۹۲۶ در نیویورک متولد شد. او کودکی‌اش را در اروپا و ایالات متحده گذراند. در سال ۱۹۵۱ در آمریکا اقامت گزید و به پرستاری از بچه‌ها روی آورد. او در طول ۴۰ سالی که از بچه‌ها پرستاری می‌کرد، برای خانواده‌های مختلفی کار کرد.
مایر عادت داشت بچه‌هایی را که از آنها مراقبت می‌کرد، با خودش به نقاط شلوغ و پررفت‌وآمد نیویورک و بعدها به مناطق نه چندان مناسب شیکاگو ببرد و از آنچه در اطرافش می‌بیند، عکاسی کند. او همچنین تنهایی به کشورهای دورافتاده‌ای در آمریکای جنوبی، خاورمیانه، آفریقا و آسیا سفر کرد.
دوربین رولی‌فلکسی که مایر همیشه دور گردن‌اش می‌انداخت، به جزئی جدایی‌ناپذیر از او بدل شده بود.
مایر عکس‌هایش را به کسی نشان نمی‌داد و در اتاق شخصی‌اش در خانه کارفرماهایش را همیشه قفل می‌کرد. او در تمام آن سال‌ها همه عکس‌هایش را پیش خودش نگه داشته بود؛ بیش از صد هزار نگاتیو و مجموعه‌ای از فیلم‌های مستند و نوارهای صوتی که مایر خودش همه را ساخته بود. او همچنین کوهی از بریده‌های روزنامه‌ها و اشیایی داشت که در خیابان پیدا کرده بود. همه این وسایل در انبار نگهداری می‌شدند.
ویون مایر در اواخر عمرش از پس پرداخت اجاره انبارها بر نمی‌آید و به همین خاطر عکس‌هایش به حراج گذاشته شدند. او در طول حیاتش نتوانست از این شهرت بهره‌ای ببرد. او سال‌های آخر عمر را در فقر بسر برد و حتی این خطر هم وجود داشت که از آپارتمان ارزان قیمتش هم بیرون انداخته شود. یکی از خانواده‌هایی که او در دهه ۷۰ برایشان کار می‌کرد، او را از بی‌خانمانی نجات داد. مایر سال ۲۰۰۹ در ۸۳ سالگی درگذشت.
در اواخر سال ۲۰۰۷ میلادی، جان ملوف در مزایده‌ای که در پورتاژ پارک شیکاگو برگزار شده بود شرکت کرد. در آن زمان ملوف در نوشتن کتابی درباره‌ی پورتاژ پارک همکاری داشت و به‌همین دلیل به‌دنبال عکس‌های تاریخی‌ای بود که در کتاب از آنها استفاده کند. اکثر وسایلی که در مزایده دیده می‌شدند یا مدت‌ها بی‌استفاده افتاده بودند یا دست‌به‌دست بین صاحبان مختلف چرخیده بودند. او تصادفاً به جعبه‌ای برخورد که پر بود از عکس‌هایی که بین دهه‌ی ۵۰ و ۶۰ گرفته شده بودند. با خود فکر کرد حتماً عکسی که برای کتاب مناسب باشد بین آنها پیدا خواهد کرد. جعبه را به بهای ۴۰۰ دلار خرید و مزایده را ترک کرد. اما در جعبه حتی یک عکس هم از پورتاژ پارک نبود. چیزی که ملوف صاحبش شده بود، ۳۰۰۰۰ نگاتیوی بود که ویوین مایر در سال‌های مختلف تهیه کرده بود.
با این که ملوف چیز زیادی از عکاسی نمی‌دانست، جاذبه عکس‌ها او را به حال خود رها نکرد. نگاتیوها را اسکن کرد و در کامپیوتر شخصی خودش مشغول دیدن آنها شد. لحظاتی که عکاسی ناشناس آنها را ضبط کرده بود: بچه‌ی لاغری که از پنجره‌ی کثیف مغازه مشغول دید زدن بود، باسن انسان‌های چاقی که از نیمکت پارک بیرون افتاده بود یا مردی که روی صندلی جلوی ماشین خوابش برده بود، به طوری که دستش را برای آسایش چشم‌هایش هایل نور کرده بود. ملوف به وجد آمده بود، از خود پرسید چه کسی این عکس‌ها را گرفته است.
ملوف کم‌کم با اشخاص دیگری که جعبه‌های مشابهی از همان خانم گرفته بودند تماس پیدا کرد و تمام نگاتیوها را خرید. او صاحب مجموعه‌ی عظیمی شده بود که هیچ بانی‌ای نداشت. بعضی از عکس‌ها را در ای‌بی به فروش گذاشت و وقتی متوجه استقبال عموم نسبت به آنها شد تصمیم گرفت عکاسشان را کشف کند.
در آپریل ۲۰۰۹، بیش از یک سال و نیم پس از آن که ملوف اولین جعبه را در مزایده خریده بود، او یک پاکت نامه در یکی از جعبه‌ها یافت. نامه از طرف یک چاپخانه‌ی عکس بود و روی آن یک اسم دیده می‌شد: ویوین مایر. او نام مایر را در اینترنت جستجو کرد و به متنی رسید که چند روز پیش در مجله‌ی شیکاگو تریبون چاپ شده بود. اعلامیه‌ی فوت یک خانوم ۸۳ ساله: «ویوین مایر، خانم محترم فرانسوی‌الاصلی که ۵۰ سال شهروند شیکاگو بود، روز دوشنبه فوت کرد.
وقتی ملوف با مجله تماس گرفت، جز یک شماره‌‌ی اشتباه چیزی عایدش نشد. او نمی‌دانست به کجا رجوع کند. در این حین او وبلاگی تأسیس کرد به آدرس www.vivianmaier.com و کارهای مایر را روی آن به نمایش گذاشت.
پس از انتشار آنلاین بخش کوچکی از آثار مایر، طرفداران زیادی برای کارهایش پیدا شد. در دو سال گذشته دو کتاب از عکس‌های او چاپ شده است و آثارش در بیش از ۱۶ نمایشگاه در کشورهای مختلف به نمایش درآمدند. اکثر این عکس‌ها را تا قبل از کشف‌شان کسی جز خود عکاس ندیده است. ملوف تخمین می‌زند ۱۰۰۰۰۰ نگاتیو از مایر جمع‌آوری کرده است و حدود ۱۲۰۰۰ تای دیگر هم در دستان مجموعه‌دار دیگری به نام جف گلدستاین است.
ملوف تصمیم گرفت تا از جستجوهایش برای یافتن ویوین مایر فیلم مستندی تهیه کند و دریابد چرا یک پرستار بچه ساده به گرفتن این عکس‌ها علاقه داشته است. فیلم “در جستجوی ویوین مایر” چندین جایزه برد و حتی نامزد دریافت اسکار بهترین فیلم مستند شد.
البته این فیلم بدون حاشیه هم نبود. ملوف درگیر پرونده‌ای حقوقی شد. او که یکی از مالکان حقوقی عمده این عکس‌هاست (به همراه جفری گلداستین) توانست با یکی از خویشاوندان مایر در فرانسه به توافق برسد و حق کپی‌رایت این آثار را کسب کند. با این حال از سال ۲۰۱۴ کسان دیگری هم پیدا شده‌اند که ادعای مالکیت این آثار را دارند. در ژوئن ۲۰۱۸ تعداد این مالکان ۱۰ نفر برآورد شد که همگی از خویشاوندان دور مایر هستند.
تعیین تکلیف حق کپی‌رایت آثار مایر ممکن است سال‌ها به طول انجامد. با این حال تا آن زمان علاقمندان عکس‌های این زن عجیب و منحصربه‌فرد از لذت تماشای آثار او محروم نشده‌اند. عکس‌های مایر تا کنون در نقاط مختلف جهان به نمایش گذاشته شده‌اند. از روز ۲۵ سپتامبر تا ۶ ژانویه ۲۰۱۹ علاقمندان می‌توانند در خانه فرهنگی “ویلی برانت” در برلین از تماشای این آثار هنرمندانه سر ذوق بیایند.
دم پرستاره گرم