آیا می‌دانید اثر ماندلا یعنی چه؟ خاطرات ویرایش‌شده‌ای که بسیار واقعی می‌نمایند!
اصطلاح اثر ماندلا یا Mandela Effect چیست و آیا ربطی به نلسون ماندلا دارد؟!
یک پژوهشگر مسائل فراطبیعی به نام «برنشتاین بییر»، نخستین بار این اصطلاح را مرسوم کرد. داستان از این قرار است که در سال 2013، در هنگام اعلام خبر نلسون ماندلا، در کمال شگفتی، تعداد زیادی از مردم مبهوت شدند، چون تصور می‌کردند که او در دهه 1980 در زندان رژیم آپارتایدی آفریقای جنوبی مرده و حتی مراسم به خاک‌سپاری او را هم به یاد می‌آوردند!
از نظر روانشناسی، اثر ماندلا همان خاطرات کاذب است. یعنی کلیه اطلاعات غلطی که هنگام به خاطر آوردن خاطرات، وارد آنها می‌شوند.
خاطرات ما، اصلا چیزی شبیه صفر و یک‌های انباشته شده در یک هارد دیسک نیستند. ما بعضی از خاطرات را پررنگ‌تر و شفاف‌تر و با جزئیات بیشتر به خاطر می‌آوریم و برخی‌ها را خیلی کم‌رنگ.
بعضی از خاطرات ما تنها متکی بر یک حس هستند. مثلا فقط خاطره بینایی از یک صحنه داریم. اما بعضی‌ها را با چند حس ذخیره کرده‌ایم.
بسته به سن و تجربیات قبلی و بعدی و احساس ما در هنگام ثبت خاطره و وقایعی که بعدا تلنگری به بعد احساسی آن خاطره می‌زده‌اند، خاطرات ما بارها تغییر می‌کنند و ویرایش می‌شوند. تمایلات پنهان و ضمیرناخودآگاه ما هم بارها باعث تغییر یک خاطره می‌شوند.
حتی شاید تجربه کرده باشید که ما ابعاد منفی یک خاطره را از ابعاد مثبت آن بعد مدتی کاملا جدا می‌کنیم و فقط جنبه‌های خوب یا بدش را به خاطر می‌آوریم و با گذشت زمان بین دو طیف جابجا می‌شویم.
مثلا کسی که بی‌وفایی از دوست یا یاری دیده، ممکن است اول فقط خاطرات منفی از او را یادآوری کند، اما بعد مدتی خاطرات منفی را از یاد ببرد و وارد لایه‌های زیرین کند و فقط خاطره‌های مثبت را به یاد بیاورد.
خاطرات چیزی کاملا قابل اتکا نیستند و پرونده‌های جنایی زیادی به خاطر اتکا به فقط خاطره شاهدان به راه خطا رفته‌اند.
اما از بعد اجتماعی هم می‌شود به قضیه نگاه کرد. اثر ماندلا در خاطره جمعی یک ملت از یک برهه تاریخی یا شخصیت هم وارد می‌شود.
درست به همین خاطر است که بسته به میزان تنش اجتماعی و کمبودها و سرخوردگی‌ها، تفسیر یک جامعه از یک شخص در طی تنها چند دهه به کلی دگرگون می‌شود و خاطرات مثبت و منفی از او تغییر فاز می‌دهند.
آیا اینکه آدمی و جامعه این طور است و خاطرات را به صورت فایل‌های رایانه‌ای ثبت و بازیابی می‌کند، خوب است یا بد؟
این پرسش، پاسخی سرراست و یک خطی ندارد. اگر آدم نمی‌توانست خاطرات را ویرایش و فراموش کند، تاثیر برخی از خاطرات ناگوار، به مراتب بیشتر می‌شد.
در آن سو، همین قابلیت به دردبخور که در کاستن از رنج خاطرات به ما کمک می‌کند، باعث می‌شود که به عنوان یک شخص یا جامعه، اشتباهات گذشته را در قالب‌ها و پوسته‌های نو، مرتب تکرار کنیم.
در این صفحه، اثرهای ماندلای ساده‌ای فهرست شده‌اند که فرنگی‌ها اغلب دارند.
بزرگ‌ترین اثر ماندلایی که شما با آن برخورد داشته‌اید چه بوده؟!
