چرا حس بویایی‌ام کاهش یافته؟ علت‌های کاهش بویایی و درمان آن

بین حس چشایی و حس بویایی رابطه نزدیکی وجود دارد و وقتی دید که غذای مورد علاقه‌تان دیگر طعم خود را ندارد، احتمال کاهش قدرت بویایی علت آن است.

عفونت یا التهابی که باعث متورم شدن پوشش درونی بینی شود، مانع رسیدن مولکول‌های حامل بو به گیرنده‌های مخصوص آن در بینی می‌گردد. سرماخوردگی، آلرژی، عفونت‌های دستگاه تنفس فوقانی، عفونت باکتریایی سینوس، یا پولیپ بینی همه می‌توانند راه‌های تنفسی را مسدود کرده و مانع بویایی شوند.

چون اعصاب ریزی که پیام‌های بویایی را به مغز می‌رسانند بسیار ظریف هستند، ضربه سخت به سر ممکن است آن‌ها را قطع کند.(اغلب ضربه مستقیم به بینی کمتر به بویایی آسیب می‌رساند، چون وجود غضروف بینی ضربه‌ها را پیش از رسیدن به عصب بویایی جذب می‌کند.)

تماس زیاد با مواد آلوده‌کننده و سمی – مثل اسیدها، فرمالدهید، و مخصوصا دود سیگار به تدریج توان بویایی را از بین می‌برد.

داروهای بیماری تیروئید، حمله صرع، و برخی تومورها می‌توانند بر بویایی تأثیر بگذارند. و برخی اختلالات مربوط به زوال عقل، مثل بیماری آلزایمر و بیماری پارکینسون، هم به کاهش بویایی منجر می‌شوند، گرچه فقدان بویایی الزاما علامتی برای این ناراحتی‌ها نیست.

پیری هم به تدریج توان بویایی را از بین می‌برد. بویایی ۸۰ سالگی نصف توان بویایی ۳۰ سالگی را دارد.

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

اخیرا سرماخوردگی نداشته‌اید ولی احساس بویایی از بین رفته است. احساس بویایی مختل شده است (بدون دلیل بوهای عجیب یا نامطبوع احساس می‌شود). بعد از رفع سرماخوردگی یا گرفتگی بینی، فقدان بویایی بیش از یک هفته طول کشیده است. کاهش قدرت بویایی به دنبال حادثه یا ضربه‌ای به سر روی داده است. هر سال در فصل خاصی بویایی از بین می‌رود.

درمان کاهش بویایی

تشخیص ندادن بو و طعم غذای مورد علاقه تنها یک دلیل برای توجه به فقدان بویایی است. بوها اغلب در برابر بعضی خطرات شما را محافظت می‌کنند اگر نتوانید بو بکشید، غذای فاسدشده را نمی‌توانید تشخیص دهید. اولین وسیله متوجه شدن نشت گاز از اجاق یا دود آتش سوزی بویایی است.

از بین رفتن بویایی ناراحت‌کننده و گاهی خطرناک است. خوشبختانه در بسیاری موارد، قابل درمان است.

کمی صبر کنید. از بین رفتن حس بویایی به مدت یکی دو روز، مثلا در اثر سرماخوردگی، چیزی غیرعادی نیست. اما در بیشتر موارد، باید ظرف دو یا سه روز به حال طبیعی بازگردد. در این فاصله به اندازه کافی بخوابید. معمولا سه شب خواب خوب سرماخوردگی را برطرف می‌کند.

بگذارید عرق کند. اگر گرفتگی بینی علت کاهش بویایی باشد، مثلا در اثر سرماخوردگی یا آلرژی، عرق کردن در اثر ورزش یا گرفتن حمام آب داغ باعث شستشوی بینی شده و بویایی را باز می‌گرداند.

التهاب را کاهش دهید. اگر فقدان بویایی ناشی از التهاب باشد، پزشک با تجویز کورتیکوستروئید یا داروهای حاوی ویتامین‌های C و E بتاکاروتن التهاب را کاهش می‌دهد.

با آلرژی مقابله کنید. اگر هر سال در فصل تب یونجه دچار فقدان بویایی می‌شوید، برای درمان نزد متخصص آلرژی بروید. خوردن داروی ضدحساسیت برای یکی دو روز خوب است، ولی اگر بیش از دو هفته طول بکشد، پزشک ممکن است افشانه استروئیدی بینی یا داروی ضد احتقان تجویز کند.

سینوس‌ها را پاک کنید. اگر عفونت سینوس بویایی را از بین برده باشد، پزشک با با تجویز یک تا دو هفته آنتی بیوتیک و داروی ترکیبی ضدحساسیت – ضداحتقان آن را درمان می‌کند. اگر سینوس‌ها بعد از دو هفته پاک نشوند،

پزشک خوردن آنتی بیوتیک بیشتری را توصیه می‌کند. در موارد شدیدتر، سینوس را با دستگاه نوری مخصوصی با نام درون بین معاینه کرده و بافت‌های عفونی را برمی دارد.

پولیپ‌ها را بردارید. پولیپ‌های بینی انواع مختلفی از ناهمواری سطح غشای بینی تا کیسه‌های بزرگ پر از مایع هستند. در مراحل اولیه با داروهای استروئیدی درمان می‌شوند. گرچه این داروها را نباید زیاد مصرف کرد، ولی اثر معجزه آسایی دارند و پولیپ‌های اولیه را آب می‌کنند.

پولیپ را با آنتی بیوتیک، ضد احتقان، و ضد حساسیت هم می‌توان درمان کرد. اگر معاینه وجود پولیپ‌های بزرگ را نشان دهد، انجام عمل جراحی لازم می‌شود.

سیگار نکشید. گرچه سیگار کشیدن در درازمدت آسیب جدی به حس بویایی وارد می‌کند، اما ترک آن تا حدی بویایی را باز می‌گرداند.

ماسک بزنید. اگر مرتبا با مواد شیمیایی یا گردوغبار در تماس هستید، ماسک فیلتردار بزنید. این کار از آسیب بیشتر حس بویایی جلوگیری می‌کند.

داروهایتان را کنترل کنید. اگر داروی بیماری تیروئید می‌خورید، از پزشک بخواهید مقدار آن را طوری تنظیم کند که بویاییتان دچار اختلال نشود.

تومور را درمان کنید. بیشتر تومورهایی که حس بویایی را دچار اختلال می‌کنند خوش خیم هستند. درمان تومور، بسته به نوع آن، عمل جراحی، پرتودرمانی، یا شیمی درمانی است. نتیجه کار هم بسیار رضایت بخش است.

فقدان بویایی در سالمندان اگر پیری بویایی شما را ضعیف کرده است، با رعایت نکات زیر کمبود آن را جبران کنید. ردیاب نصب کنید. چون بوی دود آتش سوزی را دیگر حس نمی‌کنید، نصب دستگاه الکتریکی ردیاب دود برای هشدار لازم است.

از دیگران کمک بخواهید. به هر حال، بهداشت فردی را کاملا رعایت کنید. از دوستتان بخواهید در صورتی که الباستان بر می‌دهد، شما را باخبر کند تا آن را عوض کنید. اگر عطر می‌زنید، سعی کنید اندازه کافی آن را بدانید.

مراقب غذاهای فاسد باشید. بدون حس بویایی شیر ترشیده را تشخیص نخواهید داد. اگر با کس دیگری زندگی می‌کنید، تشخیص فاسدشدگی مواد غذایی را به او بسپارید و اگر تنهایید، برچسب تاریخ خرید بر مواد غذایی بزنید.