۵ علامت هشداردهنده خرابی درایو SSD شما که باید جدی بگیرید
درایوهای SSD سریع‌تر و پایدارتر هستند و سطح انرژی کمتری نسبت به هارددیسک‌های سنتی (HDD) مصرف می‌کنند. اما درایوهای SSD هم بی‌عیب نیستند و می‌توانند پس از ۵ تا ۷ سال عمرشان به سر آمده و خراب شوند.
بهتر است همیشه برای یک خرابی بزرگ آماده باشید. اگر نمی‌دانید چگونه یک SSD خراب را تشخیص دهید و چگونه باید از اطلاعات خود محافظت کنید؛ ممکن است قربانی مشکلات این درایوها شوید.
چگونه درایوهای SSD از کار می‌افتند؟
برخلاف هارددیسک‌های سنتی، در درایوهای SSD شاهد دیسک‌های متحرک فیزیکی و هد خواندن اطلاعات روی آن نیستیم. بنابراین، از مشکلات قدیمی دیسک‌های سخت در امان هستند. در حالی‌که خود بخش‌های ذخیره‌سازی این درایوها قابلیت خرابی‌های مکانیکی ندارند ولی بخش‌های دیگر آن‌ها مستعد خرابی هستند.
اس‌اس‌دی‌ها به یک خازن و منبع تغذیه نیاز دارند که در برابر سوءعملکرد آسیب‌پذیر هستند. مخصوصا هنگامی که ولتاژ برق افزایش پیدا کرده یا برق قطع می‌شود. در حقیقت، کشف شده است در هنگام قطع برق، درایوهای SSD می‌توانند اطلاعات موجود را هم مخدوش و پاک کنند؛ حتی اگر خود درایو کاملا خراب نشده باشد.
مشکل احتمالی دیگر اس‌اس‌دی‌ها این است که سیکل خواندن/نوشتن آن‌ها محدود است. مسئله‌ای که در حافظه‌های فلش هم شاهد هستیم.
با همه این مشکلات، درایوهای SSD باید بتوانند برای سال‌ها کار کرده و عمر طولانی داشته باشند. اگر درایو SSD خود را به تازگی و در دو سال گذشته حریداری کردید؛ اطمینان و آرامش بیشتری داشته باشید؛ چون تحقیقات نشان می‌دهد نسل جدید اس‌اس‌دی‌ها نسبت به مشکلات بالا قوی‌تر هستند و کمتر در معرض خرابی‌های خواندن/نوشتن قرار می‌گیرند.
به هر حال، همیشه باید نسبت به علائم و هشدارهای نزدیکی خرابی SSD هوشیار باشید و در زمانی که هنوز می‌توانید داده‌های خود را بازیابی و پشتیبان‌گیری کنید؛ نسبت به محافظت و گرفتن یک کپی از آن‌ها اقدام کنید.
چگونه سلامتی یک SSD را بررسی کنیم؟
صدای هارددیسک‌ها یا همان چرخش و تیک‌تاک بی‌وقفه آن‌ها، راهی آسان برای شناسایی خرابی بود ولی درایوهای اس‌اس‌دی بی‌صدا هستند و نمی‌توانید از روی صدا یک خرابی و اشکال را تشخیص دهید.
مطمئن‌ترین روش برای یافتن سلامتی یک SSD، نصب نرم‌افزار است. نرم‌افزارها می‌توانند عملکرد یک SSD را بررسی کرده و زیر نظر بگیرند تا در صورت بروز یک نقض، آن را به شما گزارش دهند.
احتمالا کاربران ویندوز با نرم‌افزار CrystalDiskMark آشنا هستند و کاربران مک‌او‌اس باید از برنامه Smart Reporter Lite استفاده کنند.
فارغ از بحث استفاده نرم‌افزارها برای بررسی سلامت SSD، می‌توان به برخی علائم و هشدارها توجه کرد. در ادامه ۵ علامت مهم خرابی یک SSD یا در آستانه خراب شدن این درایوها را مرور می‌کنیم:
۱- خطاهای درگیر شدن بد بلوک
تقریبا مشابه «بد سکتور» در هارددیسک، «بد بلوک» در SSD است. به طور معمول، سناریو این‌گونه است که کامپیوتر سعی در خواندن و ذخیره یک پرونده را دارد ولی مدت زمان زیاد و غیرمعمولی طول می‌کشد و در نهایت با شکست روبرو می‌شود. سیستم یک پیام خطا به ما می‌دهد که نشان‌دهنده انجام شدن عملیات روی درایو SSD است.
علائم رایج بد بلوک:
۱- یک فایل را نمی‌توان روی درایو اس‌اس‌دی نوشت یا خواند.
۲- سیستم فایل/پی‌سی نیاز به تعمیر دارد.
۳- اپلیکیشن‌های فعال و در حال اجرا مرتبا هنگ کرده و قفل می‌شوند.
۴- بروز خطاهای مکرر هنگام کپی فایل‌ها.
۵- سیستم به طور کلی کند کار می‌کند؛ به‌ویژه هنگام دسترسی به پرونده‌های بزرگ
در صورت مشاهده هریک از این علائم، بهترین ایده این است که نرم‌افزار Crystal Disk Mark یا Smart Reporter Lite یا Hard Disk Sentinel را اجرا کرده و به بررسی وضعیت سلامت فیزیکی درایو بپردازید. در صورت مشاهده یک مشکل و خطا روی SSD، سریعا اقدام به تهیه پشتیبان از اطلاعات خود کرده و دنبال خرید یک SSD جدید و جایگزین کردن با SSD خراب کنید.
۲- نمی‌توان یک فایل را خواند یا نوشت
یکی از علائم خرابی SSD زمانی است که نمی‌توان یک فایل یا پوشه را روی درایو خواند یا نوشت. دو روش وجود دارد که یک «بد بلوک» می‌تواند روی پرونده‌های شما تاثیر بگذارد:
۱- سیستم هنگام نوشتن یک فایل یا پوشه روی درایو، یک بلوک خراب را تشخیص می‌دهد و دیگر از نوشتن داده‌ها امتناع می‌کند.
۲- سیستم پس از نوشتن داده‌ها روی درایو، یک بلوک خراب را تشخیص داده و دیگر از خواندن داده‌ها امتناع می‌کند.
در وضعیت نخست، داده‌های شما هرگز نوشته نشده‌اند و خراب نیستند. معمولا سیستم به طور خودکار این عیب را برطرف می‌کند. در غیر این صورت، می‌توانید با ذخیره فایل در مکان دیگری، یا کپی آن‌ها روی یک فضای ذخیره‌سازی ابری، راه‌اندازی مجدد و سپس دوباره تلاش برای نوشتن داده‌ها، مشکل را برطرف کنید.
در سناریو یا وضعیت دوم، متاسفانه داده‌های شما به راحتی قابل بازیابی نیستند. می‌توانید از برخی روش‌ها برای بازیابی اطلاعات از روی یک SSD استفاده کنید. معمولا بلوک‌های خراب دیگر اجازه بازیابی داده‌ها را نمی‌دهند و بیشتر اوقات شما این اطلاعات را برای همیشه از دست دادید.
۳- فایل سیستم نیاز به تعمیر دارد
آیا تا به حال پیام خطایی مشابه بالا روی سیستم‌عامل ویندوز یا مک‌او‌اس ظاهر شده است؟
گاهی اوقات این پیام می‌تواند ناشی از یک خاموش کردن نادرست و غیرصحیح سیستم باشد ولی بیشتر اوقات نشانه یک «بد بلوک» یا خرابی در SSD است.
خوش‌بختانه، هر دو سیستم‌عامل لینوکس، مک‌او‌اس و ویندوز در درون خودشان، ابزارهایی برای تعمیر و بازیابی یک سیستم فایل خراب را دارند. با بروز چنین خرابی، می‌توانید روی سیستم‌عامل خود می‌توانید ابزار مربوطه را اجرا کنید. مراحل کار را دنبال کنید و سیستم فایل معیوب را تعمیر کنید.
در این فرآیند، احتمال از دست دادن برخی از داده‌ها وجود دارد و ممکن است بازیابی آن‌ها کمی دشوار باشد. این موضوع، یک دلیل خوب دیگر برای پشتیبان‌گیری دوره‌ای از تمام پرونده‌ها است.
۴- خرابی‌های مکرر در هنگام بوت کامپیوتر
اگر کامپیوتر شما در هنگام ریستارت خراب می‌شود و شما باید چندین بار کلید ریست را فشار دهید تا سیستم بالا بیاید؛ احتمال دارد درایو شما خراب شده باشد. می‌تواند نشانه یک بد بلوک یا مرگ کامل یک درایو اس‌اس‌دی باشد. بهتر است پیش از هر اتفاقی، از داده‌های خود پشتیبان‌گیری کنید.
برای تشخیص علت این مشکل و بررسی احتمال خرابی از سوی درایو SSD، یکی از ابزارهای تشخیص و ارزیابی سلامت درایو را اجرا کنید. اگر از اطلاعات خود پشتیبان‌گیری کردید؛ می‌توانید درایو SSD خود را فرمت‌بندی کرده و دوباره سیستم‌عامل نصب کنید.
۵- فقط می‌توانید اطلاعات را بخوانید
این علامت چندان رایج نیست ولی برخی از کاربران آن را تجربه کردند. درایو اس‌اس‌دی شما از هرگونه عملیات نوشتن اطلاعات روی دیسک‌ها خودداری می‌کند. با این حال، هنوز می‌توانید اطلاعات خود را بخوانید. در چنین وضعیتی، می‌توانیم بگویید که کار SSD تمام شده است ولی در کمال تعجب هنوز می‌توانید از اطلاعات خود پشتیبان‌گیری کنید.
پیش از اینکه از SSD کاملا قطع امید کنید و آن را دور بیندازید؛ سعی کنید به صورت یک درایو اکسترنال یا درایو ثانویه روی کامپیوتر دیگری نصب کنید تا مطمئن شوید سیستم‌عامل از روی آن بوت نمی‌شود.
اگر هنوز به داده‌ها دسترسی دارید و قابل خواندن هستند؛ پیش از پاک کردن امن کل اطلاعات روی آن، یک نسخه پشتیبان تهیه کنید.
چگونه می‌توانید عمر اس‌اس‌دی‌های خود را افزایش دهید؟
اگر SSD شما در آستانه خرابی است یا عمر آن بیش از ۵ سال است؛ مطمئن‌ترین کار، اقدام برای خرید یک درایو SSD جدید است. با این وجود، می‌توانید چند کار زیر را هم برای افزایش طول عمر SSD خود تا زمان خرید یک درایو جدید انجام دهید:
۱- از گرم شدن بیش از حد درایو SSD جلوگیری کنید. سیستم سرمایشی و خنک‌سازی سیستم را ارتقا و بهبود دهید تا مطمئن شوید SSD بیش از حد حرارت نمی‌بیند.
۲- از قطعی برق و نوسان‌های آن جلوگیری کنید.
۳- فضای بیشتری روی SSD آزاد کنید تا بتوانید به راحتی داده‌ها را از روی بلوک‌های خراب جابه‌جا کنید.
