دپلماسی حافظه: تصویب قانون منع یکسان انگاری نقش شوروی و آلمان نازی در جنگ جهانی دوم توسط شورای فدراسیون روسیه

امروز در روزنامه سازندگی مطلبی خواندم که من را به فکر فروبرد:

شورای فدراسیون روسیه در جلسه علنی اخیر خود قانونی تصویب کرده است که بر اساس نباید «نقش تعیین‌کننده ملت شوروی در شکست آلمان نازی» و همچنین «ماموریت بشردوستانه شوروی در زمان آزادسازی کشور‌های اروپا» در این کشور زیر سوال برده شود. همچنین دیگر نباید به صورت علنی اهداف و اقدامات شوروی و آلمان نازی در جنگ جهانی دوم در این کشور یکسان گرفته شود.

طبق این تصمیم در سخنرانی عمومی یا نمایش عمومی آثار و همچنین در رسانه‌ها و اینترنت یکسان انگاشتن اهداف، تصمیمات و اقدامات رهبران شوروی، فرماندهان و نظامیان شوروی با اهداف، تصمیمات و اقدامات رهبران آلمان نازی، فرماندهان و نظامیان آلمان نازی و کشور‌های اروپایی محور ممنوع می‌شود.

این قانون، الحاقیه به قانون جاودان‌سازی پیروزی ملت شوروی در جنگ جهانی دوم در سال‌های ۱۹۴۵-۱۹۴۱ است و در راستای اجرای فرمان پوتین، رئیس جمهور روسیه که در پایان جلسه شورای فرهنگی و هنری ریاست جمهوری فدراسیون روسیه در ۲۷ اکتبر ۲۰۲۰ صادر شد، تنظیم شده است.

اما آیا واقعا بایستی مرور و تحلیل تاریخ با قانون‌هایی شکل‌دهی شود و از تجدید نظر در برخی نگاه‌های سنتی و متناسب با دهه‌های نخست بعد از جنگ خودداری شود؟

ظاهرا بعد از گذشت بیش از 7 دهه از جنگ جهانی دوم، هنوز معذوریت‌هایی در مورد تحلیل تاریخ، دست‌کم در رسانه‌های رسمی به خصوص در خود کشورهای درگیر وجود دارد و در برخی زمینه‌های مسئله تابو شده، طوری که اجازه نگاه متوازن وجود ندارد.

ادامه خبر را هم بخوانید و در ادامه مقاله فارین پالیسی با عنوان دیپلماسی حافظه را هم.

صدراعظم آلمان در برابر میلیون‌ها قربانی حمله آلمان بر اتحاد شوروی پیشین ادای احترام کرده بود و هم زمان بر زخم‌های زمان حال نیز انگشت گذاشت. همچنان رئیس جمهور آلمان این حمله را «بربریت وحشیانه» خواند. مرکل سالروز حمله المان نازی به شوروی پیشین را «دلیلی برای شرمندگی» عنوان و تأکید کرد: ما با فروتنی در برابر افراد کمی که از این حمله نظامی جان به سلامت برده و هنوز زنده هستند، سر تعظیم خم می‌کنیم. ما بسیار ممنون هستیم که این افراد دست آشتی به سوی ما دراز کردند. آمادگی آن‌ها (برای آشتی)، پس از آن همه عملی که آلمانی‌ها علیه‌شان انجام دادند، مثل یک معجزه است. روسیه، اوکراین و روسیه سفید، و هم چنین در جمهوری‌های بالتیک و سایر جمهوری‌های شوروی وقت، بیشتر از ۲۰ میلیون انسان جان باختند. مسئولیت جنایات حکومت نازی‌ها به عهده آلمان باقی می‌ماند و «هیچ چیزی نباید فراموش شود.»

سیاست میخائیل گورباچف، رئیس جمهور پیشین شوروی، زمینه وحدت دوباره و مسالمت‌آمیز در آلمان را در سال ۱۹۹۰ مساعد ساخت و همچنان سبب ایجاد روابط جوامع مدنی شد که تا امروز میان این دو دشمن سابق زمان جنگ وجود دارد.

فرانک والتر شتاین مایر، رئیس جمهور آلمان نیز به مناسبت سالروز حمله آلمان نازی به اتحاد شوروی سابق، از آلمانی‌ها خواست تا از سرنوشت میلیون‌ها قربانی این جنگ و رنج مردم شوروی در آن زمان بیشتر آگاه شوند. او در مراسم افتتاح یک نمایشگاه با عنوان « ابعاد یک جنایت؛ اسرای جنگی شوروی در جنگ دوم جهانی» گفت: «جنگ آلمان علیه اتحاد شوروی یک بربریت وحشیانه بود. حمله آلمان از همان روز اول ناشی از نفرت، یهودستیزی و ضد بلشویسم، نژادپرستی جنون‌آمیز علیه اسلاو‌ها و آسیایی‌های اتحاد شوروی بود. »

به باور او «هرقدر که برای ما دشوار هم باشد، باید آن را به یاد داشته باشیم. یادآوری از این فاجعه نفرت‌انگیز، خصومت و انسانیت زدایی، برای همه آلمانی‌ها به عنوان یک مسئولیت و برای جهان به عنوان یک موضوع برای یادبود باقی می‌ماند. هیچ کس به اندازه مردم این کشور در جنگ جهانی دوم قربانی جنایت‌های آلمان نشده است. در چند ماه اول حمله ارتش هیتلر به شوروی صد‌ها هزار سرباز این کشور کشته یا تیرباران شدند و گروه بزرگی از گرسنگی مردند. »

۲۲ ژوئن ۲۰۲۱، مصادف با هشتادمین سالروز حمله اردوی آلمان به اتحاد شوروی سابق است.